Chính phủ Thái Lan có kế hoạch tham vọng về số hóa ngành nông nghiệp và thcj phẩm quốc gia và đang bắt đầu với một hệ thống truy xuất nguồn gốc quốc gia có tên TraceThai, với trọng tâm đầu tiên là truy xuất các thực phẩm hữu cơ, theo thông tin từ Bộ Thương mại Thái Lan.

TraceThai hiện đang do Bộ Thương mại Thái Lan quản lý và chỉ là một trong những bước đầu tiên của kế hoạch do chính phủ Thái Lan vạch ra để ngành nông nghiệp và thực phẩm làm quen với các công nghệ như blockchain, AI và dữ liệu lớn. “Chúng tôi xác định ngành nông nghiệp và thực phẩm là ngành chủ lực được số hóa về cơ bản do nhiều người dân Thái Lan – ít nhất là 30% theo các số liệu mới nhất – là lực lượng lao động trong các lĩnh vực nông nghiệp và thực phẩm nên ngành này có tác động rất lớn tới sự phát triển kinh tế, sinh kế và thu nhập quốc gia”, theo giám đốc Văn phòng Chính sách và Chiến lược Bộ Thương mại Thái Lan  Pimchanok Wonkhorporn. “Đó là lý do vì sao chúng tôi quyết định đã đến lúc ngành nông sản và thực phẩm được số hóa, và để làm được việc này, cần phải giới thiệu những xu hướng lớn về công nghệ như blockchain, AI và dữ liệu lớn tới người dân. Vì vậy TraceThai được phát triển trở thành hệ thống truy xuất nguồn gốc quốc gia bởi chúng tôi đã thực hiện các nghiên cứu và phát hiện ra rằng truy xuất nguồn gốc thực sự là chìa khóa cho sự phát triển trong tương lai của ngành, đặc biệt khi giao thương với các thị trường quốc tế nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm, tính bền vững, tính minh bạch và các mối quan tâm liên quan đến xã hội, lao động”.

Bà cho biết thêm rằng do lo ngại các vấn dề chi phí, hiện chính phủ Thái Lan đang hạn chế việc sử dụng TraceThai ở phạm vi các sản phẩm hữu cơ. “Sử dụng blockchain có chi phí lớn nên chúng tôi quyết định sẽ phù hợp hơn nếu sử dụng công nghệ này với các sản phẩm giá trị cao. Gạo hữu cơ được lựa chọn là sản phẩm thử nghiệm đầu tiên bởi không chỉ có giá trị cao, gạo còn là mặt hàng được sử dụng rộng rãi và hệ thống chứng nhận hữu cơ tại Thái Lan đang sẵn có các quy định và cấp phép chi tiết nên đây là một điểm khởi đầu tốt”, bà Wonkhorporn cho hay. “Chúng tôi cũng nhận thấy tiềm năng của việc sử dụng TraceThai cho các sản phẩm khác, mặc dù sau các tư vấn chúng tôi đã quyết định sẽ khu trú phạm vi hệ thống dành cho các sản phẩm hữu cơ trước tiên để duy trì uy tín. Chúng tôi sẽ mở rộng sang rau quả hữu cơ và các sản phẩm hữu cơ khác, đồng thời cân nhắc khả năng sử dụng hệ thống này cho các sản phẩm được bảo vệ bởi Chỉ dẫn Địa lý (GI) – mặc dù quy trình chứng nhận GI vẫn chưa được quy định chặt chẽ như đối với sản phẩm hũ cơ nên sẽ được kiểm tra sát sao. Điều này không có nghĩa là hệ thống TraceThai sẽ không dược mở rộng sang các sản phẩm thực phẩm khác trong tương lai mà chúng tôi muốn ổn định với việc truy xuất sản phẩm hữu cơ trước”.

Các tác nhân trong lĩnh vực nông nghiệp và thực phẩm, từ nông dân tới các nhà chế biến tới các siêu thị được kỳ vọng sẽ có chứng nhận hữu cơ cần thiết khi đăng ký sử dụng hệ thống TraceThai. Tại Thái Lan, quy trình này liên quan đến chứng nhận từ chính phủ hoặc các thể chế cấp chứng nhận tư nhân – các bên sẽ kiểm tra các quy trình tại các cấp: nông dân, chế biến, đóng gói và bán lẻ, ngoài nhiều giấy phép khác từ các bộ nông nghiệp, thương mại và tài chính. “Đây là một quy trình được kiểm soát rất nghiêm ngặt và TraceThai sẽ không ban hành một chứng nhận thực tế nào mà chúng tôi muốn tổ chức hướng tới thuận lợi hóa thương mại – chúng tôi không muốn gia tăng gánh nặng cho người dùng và sẽ là một hệ thống thông tin chung, đơn giản, phân phối tự động tới các cơ quan liên quan đến xác nhận và phê duyệt”, bà Wonkhorporn cho hay. “Chúng tôi đã nhận được các ý kiến lo ngại từ phía nông dân về việc vi phạm riêng tư dữ liệu và lo ngại các thông tin nhạy cảm như giá sẽ bị tiết lộ, nên chúng tôi muốn nhấn mạnh rằng có những mức độ khác nhau về tính bảo mật tiếp cận cho tất cả người dùng và không ai có thể nhìn thấy những thông tin nhạy cảm về các sản phẩm hoặc tổ chức của họ”.

Khả năng truy xuất nguồn gốc và tiềm năng thị trường

TraceThai sử dụng các mã QR được lấy và mã hóa bởi blockchain để không chỉ duy trì bảo mật dữ liệu mà còn ngăn ngừa giả mạo dữ liệu, củng cố niềm tin của người tiêu dùng về các sản phẩm hữu cơ của Thái Lan. “Khả năng truy xuất nguồn gốc đang ngày càng trở nên quan trọng đối với nông nghiệp và thực phẩm kể từ khi COVID-19 bùng phát và người tiêu dùng yêu cầu thêm thông tin đảm bảo an toàn thực phẩm và minh bạch nguồn gốc”, bà Wonkhorporn phát biểu. “Ngoài ra thông tin về nguồn gốc, chế biến và nông dân như thông thường, người sử dụng TraceThai có thể đưa các câu chuyện đằng sau các sản phẩm hữu cơ vào website để người tiêu dùng có thể quét mã QR, tiếp cận với các câu chuyện này – và hy vọng điều này có thể giúp trở thành một công cụ marketing cho sản phẩm”.

Thuận lợi hóa thương mại và hệ thống trong tương lai

Vượt trên vai trò một hệ thống truy xuất nguồn gốc các sản phẩm thực phẩm hữu cơ, chính phủ Thái Lan kỳ vọng TraceThai sẽ được tích hợp toàn diện vào nền tảng thuận lợi hóa thương mại quy mô quốc gia hiện đang được phát triển cùng với khu vực tư nhân cho các hoạt động xuất khẩu trong tương lai. “Chúng tôi muốn đưa TraceThai trở thành một công cụ thuận lợi hóa thương mại chủ chốt và đang nỗ lực cải thiện hệ thống theo một số đề xuát, bao gồm việc có thông tin hiển thị tiếng Anh để dễ dàng giao thương với các nhà nhập khẩu thực phẩm Thái Lan trên thế giới”, bà cho biết. “chúng tôi hiện cũng đang tìm cách tối ưu hóa hệ thống như có thể tích hợp với các hệ thống chứng nhận hữu cơ khác nhau từ Nhật Bản, EU và Úc để có thể thích ứng với các thị trường nhập khẩu khác nhau.

Hiện TraceThai đnag hợp tác với 17 nhóm sản xuất hữu cơ, mỗi nhóm gồm nhiều nông dân, trong hệ thống thử nghiệm tại các tỉnh khác nhau và đang tìm cách thúc đẩy con số này tăng lên trong năm tới thông qua hợp tác với Ngân hàng Nông nghiệp và Hợp tác Nông nghiệp (BAAC). “BAAC hợp tác với nhiều người dân nông thôn Thái Lan và cũng muốn hiện đại hóa ngành nông nghiệp và thực phẩm nên chúng tôi đang hợp tác với họ để tăng số lượng người dùng – chúng tôi hy vọng đưa con số nhóm sản xuất lên hàng trăm, có thể thậm chí tới hàng ngàn vào cuối năm 2021 trong số 20.000 nhà sản xuất gạo hữu cơ hiện nay tại Thái Lan”, bà Wonkhorporn cho hay. “Cuối cùng, chúng tôi sẽ hợp tác để đưa thương mại hạ nguồn cùng với các thành viên marketing như các siêu thị bán lẻ, các nhà nhập khẩu, các nhà xuất khẩu và thậm chí các thể chế tài chính vào hệ thống”.

Ít nhất trong 3 năm đầu, đầu tư chính phủ sẽ được chi ra nên tất cả các thành viên hệ thống sẽ không phải trả phí nhưng bà kỳ vọng hệ thống sẽ tiến tới có trả phí để tự duy trì. “Tôi tin rằng TraceThai sẽ có thể tạo ra thu nhập bằng cách thu các mức phí tối thiểu, từ các thể chế chứng nhận hay các siêu thị, có thể tự duy trì như hệ hthống Tài sản Trí tuệ hiện nay nhưng điều này không có nghĩ là hệ thống này là một cỗ máy in tin mà mục tiêu là nhằm giúp nông dân và thuận lợi hóa thương mại cho Thái Lan”, bà cho hay. “nhưng trong vài năm tới, chính phủ sẽ tài trợ để mở rộng hệ tohóng – sau đó khi ổn định thì chúng tôi sẽ xem xét kỹ lưỡng hơn cách thức vận hành. Trong thời gian tới, các mục tiêu ngắn hạn là tìm thêm các thành viên trong hệ thống, năm tới là mở rộng sang các sản phẩm hữu cơ khác và kết nối với hệ thống một cửa toàn quốc (hệ thống thuận lợi hóa thương mại điện tử) và trong năm 2022 là kết nối mạnh hơn để tận dụng dữ liệu vệ tinh và AI trong hệ thống, qua đó dự báo tốt hơn sản lượng và giá lúa gạo”.

Theo Food Navigator Asia