Liệu giá thịt lợn có phá vỡ tính ổn định chính sách tiền tệ do ngân hàng trung ương Việt Nam đề ra? Dữ liệu do Tổng cục Thống kê công bố cho thấy dịch tả lợn đã lây lan tới tất cả 63 tỉnh thành của Việt Nam, buộc phải tiêu hủy khoảng 5,7 triệu con lợn. Đến tháng 10/2019, tổng quy mô chăn nuôi lợn của Việt Nam giảm 20%. Sau khi bùng phát, dịch tả lợn gây ra đợt giảm giá thịt lợn trong 4 tháng liên tiếp, từ tháng 3 – 6 do các hộ chăn nuôi lợn bán tống bán tháo lợn để cắt lỗ.

Tuy nhiên, giá thịt lợn bật tăng cao 4 tháng sau đó, từ tháng 7 – 10. Đáng chú ý, chỉ riêng trong tháng 10, giá thịt lợn bán lẻ tăng gần 8%, và không có dấu hiệu giảm nhiệt. Hiện nay, giá lợn sống dao động trong khoảng 70.000 đồng/kg, tăng mạnh 30% trong tháng 10 và dự báo đạt 80.000 đồng/kg trong tháng 11.

Liệu giá thịt lợn có tiếp tục tăng trong tương lai? Câu trả lời có thể được nhiều bên chấp nhận là tình trạng tăng giá mạnh sẽ tiếp diễn trong tháng này và có thể kéo dài trong 3 – 6 tháng tới. Đầu tiên, đại diện này vẫn chưa có dấu hiệu kết thúc. Cho tới nay, Trung Quốc đã phải tiêu hủy 120 triệu con lợn, tương đương 40% quy mô chăn nuôi lợn của nơcs này – nước có quy mô sản xuất thịt lợn lớn nhất thế giới. Tại Việt Nam, con số mà GSO đã công bố chưa phải con số cuối cùng. Thứ hai, nguồn cung thịt lợn đang co lại trong khi nhu cầu tăng mạnh khi dịp tết Nguyên đán đang tới gần.

Thứ 3, nông dân vẫn chưa bắt tay vào tái đàn. Nguyên nhân là do chăn nuôi lợn quy mô hộ gia đình chiếm khoảng 50% tổng quy mô chăn nuôi lợn của Việt Nam, chịu thiệt hại nghiêm trọng do dịch tả lợn và cần thời gian cũng như tài chính để quay trở lại bình thường. Hơn nữa, dịch tả lợn có thể quay trở lại bất cứ lúc nào tại các khu vực đã phát hiện dịch. Hiện nguồn cung thịt lợn tại Việt Nam chủ yếu đến từ các doanh nghiệp lớn trong ngành chăn nuôi như CP Vietnam, Dabaco và Anofeed.

Thứ tư, người Việt Nam có thói quen tiêu dùng thịt lợn rất mạnh, có thể coi đây là thực phẩm thiết yếu. Do đó, khi giá thịt lợn tăng mạnh thì giá các loại thịt khác, như giá thịt gà, lại giảm thấp kỷ lục.

Chính sách tiền tệ gặp áp lực ngày càng chồng chất

Truyền thống ăn thịt lợn của người Việt Nam khiến loại thịt này hiện chiếm tới 4% tỷ trọng trong chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Việt Nam. Do đó, chỉ riêng thịt lợn đã đóng góp 0,33% trong tổng mức tăng 0,59% CPI tháng 10. Nhìn vào các giá thịt lợn tác động lên CPI của Trung Quốc có thể khiến chúng ta ngạc nhiên. Kể từ khi dịch tả lợn bùng phát, giá thịt lợn tại Trung Quốc đã tăng gấp 3 lần, dẫn tơi chỉ số CPI tăng 3,8% trong tháng 10/2019 so với cùng kỳ năm 2018, mức cao kỷ lục kể từ tháng 1/2012.

Những gì sẽ diễn ra tại Việt Nam có thể cũng sẽ giống như kịch bản tại Trung Quốc. Bói cách khác, CPI của Việt Nam có thể tiếp tục tăng mạnh trong những tháng tới. Lập luận này được củng cố bởi thực tế là lạm phát của Việt Nam đã nằm trong tầm kiểm soát một thời gian dài. Do đó, bất cứ sự biến động nào, dù là tăng hay giảm, cũng có thể tạo nên một tác động rất lớn tới chỉ số CPI trong thời gian tới.

CPI thấp dẫn tới lãi suất thấp tại Việt Nam trong 2 năm qia. Đặc biệt, khi dự báo lạm phát thấp liên tục dược duy trì, cả các cá nhân và doanh nghiệp Việt Nam đều không dự trữ ngoại tệ. Những người có tài khoản ngân hàng có xu hướng chuyển từ USD sang giữ Việt Nam đồng do biên lợi suất cao giữa hai đồng tiền này. Tuy nhiên, CPI tăng trong tương lai có thể thúc đẩy một xu hướng ngược lại: những người có tiết kiệm sẽ nghĩ rằng khoản tiết kiệm tiền đồng không còn sinh lời và do đó sẽ chuyển sang các kênh đầu tư khác.

Lời hứa giảm lãi suất cho vay thêm 0,5 điểm phần trăm trong năm 2020 mà Thủ tướng đưa ra trong phiên chất vấn tại Quốc hội là một thách thức với ngân hàng trung ương nói riêng và hệ thống ngân hàng nói chung. Để hạ lãi suất cho vay, SBV phải đi đôi với các biện pháp cắt giảm lãi suất tiền gửi. Đơn giản là, để hạ lãi suất cho vay 0,5 điểm phần trăm, lãi suất tiền gửi phải hạ tương ứng 0,5 điểm phần trăm. Hệ quả là trần lãi suất tiền gửi sẽ giảm từ 5,5%/năm xuống 5%/năm áp dụng cho các khoản tiền gửi kì hạn dưới 6 tháng.

Chỉ số CPI Việt Nam năm 2019 rất có thể vượt mốc 3% và có thể chạm mốc 4% trong năm 2020, nghĩa là lãi suấ thực dương mà người gửi tiền nhận được sẽ chỉ là 1%, thấp hơn nhiều so với mức hiện tại là 3% (chênh lệch giữa trần lãi suất tiền gửi và tỷ lệ lạm phát). Do đó, chính sách tiền tệ của ngân hàng nhà nước có thể đối mặt với nhiều áp lực hơn do lạm phát cao trên toàn nền kinh tế sẽ quay trở lại.