Sáng ngày 2/12, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia về Chống Khai thác Hải sản Bất hợp pháp, Không báo cáo và Không theo quy định (IUU), đã chủ trì phiên họp lần thứ 24 của Ban Chỉ đạo. Phiên họp được tổ chức trực tuyến với 21 tỉnh, thành phố ven biển nhằm đánh giá tiến độ thực hiện chống khai thác IUU của cả nước, một nỗ lực quan trọng hướng tới việc gỡ bỏ "thẻ vàng" của Ủy ban Châu Âu (EC) hơn 8 năm qua.

Chiến lược số và tính toàn vẹn dữ liệu

Mặc dù các bộ, ngành, địa phương đã hoàn thành 101/101 nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao tính đến ngày 29/11, nhưng mục tiêu chính là gỡ bỏ "thẻ vàng" vẫn còn bỏ ngỏ. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh sự chuyển hướng chiến lược, tập trung vào kiểm soát trên bờ và ứng dụng khẩn cấp công nghệ số, viễn thông để quản lý không gian biển rộng lớn. Ông nhấn mạnh việc hoàn thiện Cơ sở dữ liệu quốc gia về thủy sản (VNFishbase) là "giải pháp cần thiết" để giám sát toàn diện tàu cá và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác.

Các mục tiêu số chính:

• Hoàn thiện VNFishbase: Cơ sở dữ liệu hiện đang lưu trữ thông tin đăng ký và cập nhật của 79.243/79.243 tàu cá.
• Quản lý tích hợp: Hệ thống tích hợp dữ liệu về chủ tàu, thuyền viên, quy trình xuất nhập cảnh (liên kết với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân số) và dữ liệu xử phạt hành chính.
• Minh bạch cho EC: Một hệ thống dữ liệu hoàn chỉnh sẽ cho phép Việt Nam trao đổi trực tiếp đầy đủ thông tin với EC về tàu cá vi phạm, truy xuất nguồn gốc, cấp phép và tiến độ xử lý.

Tập ​​đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel), đại diện tham dự cuộc họp, khẳng định đang đảm bảo dữ liệu trong VNFishbase "đúng, đủ, sạch và sống" và đề xuất một dự án toàn diện về quản lý chuyển đổi số trong khai thác thủy sản và nuôi trồng thủy sản để quản lý chặt chẽ quy trình truy xuất nguồn gốc.

Thực thi và xử lý vi phạm quyết liệt

Phó Thủ tướng nhấn mạnh việc kiểm tra, xử lý vi phạm phải thực chất, minh bạch, có chứng cứ rõ ràng, bao gồm hình ảnh, video, hồ sơ, biên bản, chứng từ thanh toán, để thể hiện sự nghiêm túc của Việt Nam đối với các đối tác quốc tế.

• Thống kê vi phạm: Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Phùng Đức Tiến báo cáo các địa phương đã xử lý "100% vi phạm", xử lý tổng cộng 4.037 vụ việc với tổng số tiền phạt khoảng 162 tỷ đồng.
• Vụ án hình sự: Cơ quan chức năng đã khởi tố 91 vụ việc liên quan đến khai thác IUU, với 138 bị cáo.
• Bắt giữ tàu cá nước ngoài: Trong số 71 tàu cá Việt Nam bị nước ngoài bắt giữ, đã xử lý 53 tàu (gần 74%).
• Vi phạm VMS: 100% tàu cá mất kết nối với Hệ thống giám sát phương tiện (VMS) hoặc vượt biên giới biển đã được xử lý.

Vụ việc gian lận xuất xứ

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã đặc biệt yêu cầu tỉnh Khánh Hòa chịu trách nhiệm về vụ việc liên quan đến gian lận xuất xứ lô hàng cá kiếm chế biến xuất khẩu sang EU, yêu cầu làm rõ hình thức xử phạt và nguyên nhân gian lận trong tuần này. Ông nhấn mạnh, các vi phạm phải được xử lý triệt để, nếu có dấu hiệu tội phạm thì chuyển sang truy tố, công khai.

Hài hòa hóa pháp lý và quốc tế

Cuộc họp cũng đề cập đến những thách thức hiện nay liên quan đến các rào cản thương mại quốc tế.

• Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Mỹ (MMPA): Đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) báo cáo rằng Mỹ đã từ chối công nhận tính tương đương của 12 nghề khai thác thủy sản của Việt Nam theo Luật Bảo vệ Động vật có vú Biển (MMPA). VASEP đang phối hợp với Bộ để rà soát và hoàn thiện báo cáo về 12 nghề khai thác thủy sản này.
• Cải cách pháp luật: Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành và VASEP tiếp tục rà soát, sửa đổi Luật Thủy sản để hài hòa với các yêu cầu pháp lý của Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu và các nước khác. Việc rà soát phải giải quyết dứt điểm các vấn đề xung đột pháp lý và kỹ thuật.
• Phối hợp liên ngành: Bộ Ngoại giao và Bộ Tư pháp được yêu cầu hỗ trợ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn về chuyên môn pháp lý và ngoại ngữ trong các cuộc đối thoại và làm việc với EC và Hoa Kỳ. Phó Thủ tướng kết luận bằng cách đặt ra thời hạn quan trọng là ngày 15 tháng 12 để hoàn thành các nhiệm vụ và giải quyết các vấn đề tồn đọng, nhấn mạnh rằng dữ liệu cung cấp cho EC phải được kiểm tra kỹ lưỡng, đặc biệt là liên quan đến các tàu vi phạm quy định và bất kỳ sự khác biệt nào giữa dữ liệu của Việt Nam và EC.

Phó Thủ tướng kết luận bằng cách đặt ra thời hạn quan trọng là ngày 15 tháng 12 để hoàn thành các nhiệm vụ và giải quyết các vấn đề tồn đọng, nhấn mạnh rằng dữ liệu cung cấp cho EC phải được kiểm tra kỹ lưỡng, đặc biệt là liên quan đến các tàu vi phạm quy định và bất kỳ sự khác biệt nào giữa dữ liệu của Việt Nam và EC.

Theo FIS