Năm 2024, Việt Nam có hơn 58 trại nuôi cá tra đạt tiêu chuẩn ASC, sản lượng hơn 210.000 tấn/năm, xuất khẩu sang 61 quốc gia.

Mặc dù Việt Nam đã nổi lên là nước dẫn đầu thế giới về sản lượng cá tra đạt chứng nhận ASC và liên tục mở rộng sự hiện diện tại các thị trường cao cấp, các chuyên gia khuyến cáo các doanh nghiệp và người nuôi trồng thủy sản cần nhanh chóng thích nghi với các tiêu chuẩn ASC mới, khắt khe hơn, áp dụng các quy định và yêu cầu kỹ thuật chặt chẽ hơn. Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), tất cả sản lượng cá tra đạt chứng nhận ASC trên toàn thế giới hiện nay đều có nguồn gốc từ Việt Nam, khẳng định uy tín về chất lượng và sự chuyển dịch sang nuôi trồng thủy sản bền vững, có trách nhiệm với môi trường của Việt Nam.

Chứng nhận ASC là một tiêu chuẩn được công nhận quốc tế, thúc đẩy các hoạt động nuôi trồng thủy sản có trách nhiệm. Hải sản đạt chứng nhận ASC được công nhận thương hiệu mạnh mẽ tại các thị trường khó tính như Đức, Anh, Thụy Sĩ, Mỹ và Nhật Bản. Năm 2024, Việt Nam tự hào có hơn 58 trại nuôi cá tra đạt tiêu chuẩn ASC, sản xuất hơn 210.000 tấn cá tra mỗi năm để xuất khẩu sang 61 quốc gia. Những trang trại này đạt hiệu quả vượt trội, tiết kiệm trung bình 140 mét khối nước cho mỗi tấn cá, duy trì năng suất trên 70% và kiểm soát dịch bệnh gần 90%. Điều này thúc đẩy khả năng cạnh tranh nhờ giảm chi phí và tăng cường tính bền vững. Tại Đồng bằng sông Cửu Long, trung tâm sản xuất cá tra lớn của đất nước, sự gia tăng của các trang trại được chứng nhận ASC và các mô hình hợp tác xã liên kết với các doanh nghiệp chế biến đã cải thiện khả năng tiếp cận vốn, hỗ trợ kỹ thuật và thị trường ổn định của người nông dân, dẫn đến thu nhập cao hơn. Cùng với GlobalG.A.P và BAP (Thực hành nuôi trồng thủy sản tốt nhất), ASC nằm trong số ba chứng nhận hàng đầu được các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam áp dụng. Chứng nhận này rất quan trọng để nâng cao giá trị sản phẩm, xây dựng niềm tin của người tiêu dùng, mở rộng thị phần và thúc đẩy bảo vệ môi trường và phát triển cộng đồng.

Tuy nhiên, các tiêu chuẩn ASC phiên bản mới đặt ra những thách thức thực tế. Bà Trần Hoàng Yến, Phó Trưởng Văn phòng Đại diện VASEP, đã nêu bật mười vấn đề chính mà các doanh nghiệp thủy sản đang phải đối mặt, bao gồm các quy định mâu thuẫn nhau về sử dụng kháng sinh, yêu cầu vùng đệm quá mức và các tiêu chuẩn xử lý chất thải vượt quá năng lực kinh doanh. Ví dụ, bà Yến cho biết, một số loại kháng sinh được EU cho phép thì bị ASC cấm, trong khi một số loại khác bị nhiều thị trường cấm thì lại được ASC chấp nhận. Ngoài ra, các yêu cầu về truy xuất nguồn gốc (Chuỗi hành trình sản phẩm - CoC) làm dấy lên lo ngại về việc bảo vệ dữ liệu kinh doanh nhạy cảm khỏi nguy cơ rò rỉ và cạnh tranh không lành mạnh. Ông Koji Yamamoto, Tổng Giám đốc ASC Nhật Bản và Đại diện ASC khu vực Đông Nam Á, thừa nhận rằng là một chương trình quốc tế tích hợp nhiều khuôn khổ toàn cầu khác nhau, đôi khi vẫn xảy ra sự không nhất quán. ASC giải quyết những vấn đề này thông qua quy trình "yêu cầu sửa đổi", cho phép điều chỉnh hoặc các giải pháp thay thế. Về kháng sinh, ASC đặt mục tiêu tăng cường hợp tác và đối thoại với các doanh nghiệp và VASEP. Đối với các sản phẩm được nuôi có sử dụng kháng sinh, các trang trại sử dụng chúng có thể duy trì chứng nhận ASC nhưng không thể dán nhãn các lô hàng đó là đã được chứng nhận ASC trên thị trường xuất khẩu. Từ tháng 10 năm 2025, các trang trại đạt chứng nhận ASC phải sử dụng thức ăn chăn nuôi có nguồn gốc độc quyền từ các nhà sản xuất đạt chứng nhận ASC.

Theo các chuyên gia, các chứng nhận quốc tế như ASC, MSC (Hội đồng Quản lý Biển về khai thác bền vững nguồn lợi tự nhiên) và BAP đang liên tục được cải tiến với các tiêu chuẩn khắt khe hơn. Việc thích ứng với các quy định mới của ASC tuy đầy thách thức, nhưng cũng mang đến cơ hội cho các doanh nghiệp thủy sản đổi mới, nâng cao giá trị sản phẩm và đáp ứng nhu cầu tiêu dùng bền vững ngày càng tăng trên toàn cầu.

Theo VNA