Nếu sản xuất và xuất khẩu chanh dây, chuối, dứa và dừa được tối ưu hóa, Việt Nam có thể thu về hàng tỷ USD mỗi năm, chứ không chỉ là con số 1 tỷ USD hiện tại.
Tại diễn đàn "Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy xuất khẩu các sản phẩm trái cây có lợi thế: Chanh dây, Chuối, Dứa, Dừa" diễn ra ngày 18/7, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhận định thị trường dứa toàn cầu đã đạt 29 tỷ USD vào năm 2024 và tiếp tục tăng trưởng với tốc độ kép 6,3% mỗi năm. Châu Âu và Bắc Mỹ chiếm 50% nhu cầu tiêu thụ. Riêng dứa Việt Nam có tính cạnh tranh cao, với các sản phẩm như nước ép dứa cô đặc DOVECO được xuất khẩu sang hơn 50 quốc gia. Ông Phạm Quốc Liêm, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Unifarm, nhận định năm 2024, kim ngạch xuất khẩu chuối của Việt Nam đạt 378 triệu USD. Tuy nhiên, thu nhập bình quân chỉ đạt khoảng 2.400 USD/ha, thấp hơn nhiều so với tiềm năng. Chuối Việt Nam có thể sớm đạt giá trị xuất khẩu 4 tỷ USD. Điều này đòi hỏi giá trị sản xuất phải đạt ít nhất 20.000 USD/ha, gấp gần 10 lần hiện tại. Mục tiêu này tuy đầy thách thức, nhưng theo ông Liêm, hoàn toàn khả thi nếu ngành chuyển sang sản xuất quy mô lớn, áp dụng phương pháp công nghệ cao và duy trì chất lượng ổn định.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Nafoods, cho biết từ con số 0 cách đây một thập kỷ, ngành chanh dây đã tạo ra giá trị kinh tế đáng kể. Hiện nay, chanh dây cô đặc và puree có thể mang lại 300 triệu USD, cộng với xuất khẩu trái cây tươi, có thể vượt quá 500 triệu USD trong năm nay. Ông tin rằng chanh dây có thể đạt 1 tỷ USD nếu Việt Nam có thể quy hoạch tốt vùng trồng và thâm nhập thị trường Trung Quốc. Chanh dây là cây công nghiệp chu kỳ ngắn, chỉ mất sáu tháng từ khi trồng đến khi thu hoạch, với vòng đời kinh tế 18 tháng. Năng suất chanh dây của Việt Nam rất đặc biệt, đạt 40-60 tấn/ha, gấp đôi Nam Mỹ. Điều này mang lại lợi thế cạnh tranh về chi phí, với chi phí sản xuất khoảng 20.000 đồng/kg và giá xuất khẩu 60.000-70.000 đồng/kg. Quả chanh dây ngọt của Nafoods có thể đạt giá 80.000-100.000 đồng/kg tại trang trại và lên tới 230.000 đồng/kg tại siêu thị. Điều này cho thấy tiềm năng kinh tế to lớn, với mỗi ha chanh dây mang lại doanh thu khoảng 1 tỷ đồng cho người nông dân.
Xuất khẩu dừa của Việt Nam vượt 1 tỷ đô la vào năm 2024, nhờ mở rộng thị trường và xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Các báo trong nước dẫn nguồn tin cho thấy xuất khẩu dừa tươi đạt 390 triệu USD, tăng 61% so với năm 2023. Với hơn 600 doanh nghiệp sản xuất và chế biến, ngành dừa Việt Nam đang nắm giữ lợi thế cạnh tranh trên toàn cầu. Việt Nam đứng thứ tư về xuất khẩu dừa tại Châu Á - Thái Bình Dương và thứ năm trên toàn thế giới. Trung Quốc là thị trường xuất khẩu chính, chiếm 25% giá trị xuất khẩu dừa của Việt Nam. Nghị định thư nhập khẩu chính thức được ký kết vào tháng 8 năm 2024 đã mở ra những cơ hội đáng kể cho loại trái cây này. Việt Nam hiện là nhà cung cấp dừa lớn thứ ba cho Trung Quốc, chiếm hơn 20% thị phần. Bên cạnh Trung Quốc, nhờ giá cả cạnh tranh và hương vị ngọt ngào, dừa Việt Nam được ưa chuộng tại các thị trường như EU, Mỹ, Canada và Hàn Quốc.
Tiềm năng lớn
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam nhận định, chanh dây, dứa, dừa và chuối là những sản phẩm mà Việt Nam có lợi thế lớn, bao gồm năng lực sản xuất và lợi thế cạnh tranh. Nhu cầu về các loại trái cây này đang tăng nhanh trên toàn cầu. Tuy nhiên, ông cho biết nhiều năm qua, Việt Nam vẫn chưa khai thác hết tiềm năng này và tối đa hóa năng lực sản xuất. "Hiện tại, chỉ riêng dừa mới có thể mang lại kim ngạch xuất khẩu 1,1 tỷ USD (năm 2024). Chuối và chanh dây lần lượt đạt 380 triệu USD và hơn 222 triệu USD, trong khi dứa chỉ đạt 50 triệu USD", ông Nam nói. Điều này cho thấy còn rất nhiều việc phải làm để đưa những sản phẩm này lên tầm tỷ đô la, có thể vào năm 2026-2027. Ông Nam tin rằng cần có một "cuộc cách mạng công nghệ" cho bốn loại trái cây chủ lực này. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng giống, bởi "vùng nguyên liệu là yếu tố then chốt để truy xuất nguồn gốc và tiếp cận các thị trường khó tính". Ông cũng kêu gọi các doanh nghiệp hợp tác với các hợp tác xã để xây dựng mô hình liên kết chặt chẽ từ đầu vào đến đầu ra. Việc cung cấp giống, phân bón và các hợp đồng bao tiêu sản phẩm có bảo đảm không chỉ đảm bảo nguồn cung nguyên liệu ổn định mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên trường quốc tế.
Trần Minh Hải, Phó Hiệu trưởng Viện Chính sách Công và Phát triển Nông thôn, cho biết, hợp tác xã là nền tảng quan trọng. “Doanh nghiệp phải liên kết với hợp tác xã để quản lý mã số vùng trồng, tổ chức vùng nguyên liệu và kiểm soát đầu ra. Hợp tác xã không chỉ là đầu mối kỹ thuật mà còn là đối tác chiến lược về logistics và chất lượng sản phẩm.”
Theo VNS
Bình luận