Xuất khẩu thanh long Việt Nam đang giảm sút năm thứ 3 liên tiếp, trong khi thanh long Mexico đang thống trị thị trường Bắc Mỹ. Do Trung Quốc và Ấn Độ đang có nguồn cung ngày càng dồi dào nên cạnh tranh đang trở nên khốc liệt hơn.

Một thương lái thu mua thanh long tên là Hòa tại tỉnh Bình Thuận cho biết giá thanh long bắt đầu tăng từ đầu năm 2023, giá thanh long Việt Nam bắt đầu tăng từ đầu năm 2023, nhưng nhiều lô hàng thanh long không đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu. Theo ông Hòa, các tiêu chuẩn xuất khẩu ngày càng trở nên khắt khe, đặc biệt là đối với trái cây định hướng xuất khẩu vào thị trường Nhật Bản và Hàn Quốc, với chỉ một vài container đủ điều kiện xuất khẩu sang hai thị trường Đông Á này mỗi tháng.

Hiện thanh long Việt Nam có thể xuất khẩu sang hơn 15 nước và vùng lãnh thổ, bao gồm các thị trường tuyền thống như Trung Quốc, Thái Lan, và Malaysia, hay các thị trường mới nổi như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand và Úc. Trước đây, Việt Nam gần như hoàn toàn chiếm lĩnh thị trường thanh long quốc tế, chiếm tới 80 – 90% tổng lượng giao dịch. Theo thống kê từ Hải quan Việt Nam, xuất khẩu thanh long của Việt Nam giảm mạnh từ năm 209. Trong cả năm 2021 và 2022, giá trị xuất khẩu thanh long không thể vượt 1 tỷ USD. Trong năm 2022, con số này chỉ ở mức 632 triệu USD, giảm 39% so với năm 2021 và giảm tới hơn 49% so với mức cao kỷ lục ghi nhận trong năm 2019.

Trong 2 tháng đầu năm 2023, bất chấp động lực xuất khẩu tốt cho ngành trái cây, dữ liệu từ Bộ Công thương Việt Nam cho thấy xuất khẩu thanh long Việt Nam chỉ dạt 106 triệu USd, giảm 26,9% so với cùng kỳ năm 2022. Một chuyên gia ngành cho hay ngày càng nhiều nước bắt đầu trồng thanh long, cạnh tranh đang ngày càng khốc liệt. Ông Nguyễn Đình Tùng, tổng giám đốc tập đoàn T&T, nhấn mạnh rằng mặc dù Trung Quốc – thị trường xuất khẩu chính của thanh long Việt Nam – đã mở cửa thị trường trở lại, lượng xuất khẩu thanh long ghi nhận xu hướng giảm do Trung Quốc đang chủ động phát triển ngành sản xuất thanh long nội địa. Dự báo sản lượng thanh long nội địa của Trung Quốc sẽ đạt 1,6 triệu tấn trong năm 2023, đưa nước này trở thành nước sản xuất thanh long lớn nhất thế giới, với sản lượng cao hơn gần 200.000 tấn so với Việt Nam. Nhu cầu thị trường hàng năm của Trung Quốc đối với thanh long là xấp xỉ 2 triệu tấn, phần lớn đã có thể được cung cấp từ nguồn nội địa.

Ấn Độ, một thị trường béo bở khác, cũng bắt đầu có những động thái riêng để sản xuất thanh long. Theo mục tiêu do chính phủ Ấn Độ đặt ra, nước này có kế hoạch xây dựng diện tích trồng thanh long tăng từ 3.000ha lên 50.000ha trong 5 năm tới. Trong khi đó, thị phần của thanh long Việt Nam trên các thị trường Mỹ và Canada đang giảm nhanh do sự cạnh tranh mạnh mẽ từ thanh long Mexico. Mặc dù xuất khẩu thanh long Việt Nam sang Mỹ ghi nhận động lực tăng trưởng mạnh trong 10 năm qua, từ năm 2019, thanh long Việt Nam rất hiếm xuất hiện trên thị trường Mỹ, ngoại trừ một vài loại thanh long ruột đỏ.

Nhiều công ty trong ngành thanh long Việt Nam dự báo lượng xuất khẩu tiếp tục giảm trong năm 2023. Nếu sản lượng thanh long của Trung Quốc và Ấn Độ tiếp tục tăng trong những năm tới, giá thanh long sẽ không tránh khỏi tiếp tục giảm. Thực tế, khi giá giảm xuống một mức nhất định thì thậm chí Việt Nam có thể còn nhập khẩu thanh long từ hai nước này.

Ông Đặng Phúc Nguyên, tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), cho rằng với tốc độ tăng trưởng nhanh của ngành thanh long Trung Quốc và Ấn Độ, đã đến lúc nông dân Việt Nam đánh giá lại thị trường và xác định thế mạnh của riêng mình. Ngoài tiếp tục tập trung vào chất lượng sản phẩm, ông Nguyên đề xuất nông dân lựa chọn thời gian phù hợp để tung sản phẩm ra thị trường và cố gắng tăng nguồn cung trái mùa. Hơn nữa, ông Nguyên cho rằng quan trọng là xúc tiến xuất khẩu thanh long ruột đỏ và phát triển ngành chế biến thanh long của Việt Nam.

Theo Produce Report