Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO) gần đây đã công bố báo cáo rà soát thực trạng thị trường chuối toàn cầu năm 2022. Theo báo cáo, xuất khẩu chuối toàn cầu tiếp tục xu hướng giảm trong nửa đầu năm 2022, trái ngược với diễn biến tăng trưởng nhanh trong những năm trước khi đại dịch COVID-19 nổ ra. Một trong những rào cản chính trong thương mại chuối toàn cầu là phía nguồn cung, trong khi nhu cầu từ các nước nhập khẩu vẫn tương đối mạnh.

Các yếu tố chính khác tác động lên thương mại chuối năm 2022 bao gồm điều kiện thời tiết bất lợi, thiếu sử dụng phân bón, đồng USD mạnh lên so với đồng tiền của các nước xuất khẩu chuối lớn và chi phí sản xuất lẫn chi phí vận chuyển đồng loạt tăng. Những lo ngại liên quan đến lây lan các bệnh dịch trên cây chuối vẫn dai dẳng, đặc biệt là bệnh nấm lim xanh nhiệt đới khiến chuối héo loại 4 (còn có tên là bệnh dịch Panama TR4). Ngoài ra, các thị trường chính như Mỹ và EU cũng áp dụng các giới hạn dư lượng tối đa thuốc BVTV ngày càng khắt khe. Với bối cảnh trên, giá chuối neo ở mức cao tại phần lớn các nước nhập khẩu.

Tuy nhiên, các nguồn tin ngành cũng cho biết giá chuối cổng trại lại liên tục ở mức thấp do hàng loạt các yếu tố tiêu cực, bao gồm cạnh tranh khốc liệt giữa các nước sản xuất chuối, các vấn đề chất lượng tại một số vùng trồng và thị trường thế giới bão hòa trong suốt những tháng đầu của cuộc chiến Nga – Ukraine. Biên lợi nhuận yếu đang tác động lớn lên khả năng vận hành và tính bền vững trong hiện tại lẫn tương lai của ngành chuối.

Xuất khẩu

Báo cáo ước tính rằng xuất khẩu chuối toàn cầu, không tính lá, đạt 19,6 triệu tấn trong năm 2022, giảm 4% so với năm 2021. Tương tự năm 2021, ngoại trừ Guatemala và Colombia, phần lớn các nước sản xuất chuối đều ghi nhận tăng trưởng xuất khẩu âm, với một số nước thậm chí suy giảm tăng trưởng tới 2 con số trong nửa đầu năm 2022.

Năm 2022, xuất khẩu chuối từ Mỹ Latin và Caribbean ước đạt 15,1 triệu tấn, giảm 5% so với năm 2021. Là nước xuất khẩu chuối lớn nhất thế giới, Ecuador ghi nhận mức giảm chưa từng có 8% về xuất khẩu chuối trong 7 tháng đầu năm 2022. Theo các nguồn tin trong ngành, nhiệt độ thấp tại nước này tác động lên sản lượng lẫn chất lượng chuối, làm tăng chi phí và giảm lợi nhuận. Nhạp khẩu các loại phân bón quan trọng như đạm (ure) từ Nga và Ukraine cũng bị gián đoạn do chiến tranh; thiếu phân bón cũng tác động lớn lên chất lượng chuối. Trong khi đó, những người trồng chuối Ecuador cũng phải tăng chi để triển khai các biện pháp ngăn ngừa dịch bệnh Panama nói trên – bệnh dịch đã tàn phá ngành chuối Colombia và Peru.

Costa Rica, một nước xuất khẩu chuối lớn khác trong khu vực, cũng đối mặt với các thách thức tương tự như Ecuador. Ước tính sản lượng chuối của Costa Rica năm 2022 ở mức 2,1 triệu tấn, giảm 9% so với năm 2021. Guetemala, nước xuất khẩu chuối lớn thứ 3 trong khu vực, ghi nhận xuất khẩu chuối tăng 10% trong 8 tháng đầu năm 2022, với tổng kim ngạch xuất khẩu chuối cả năm 2022 ước đạt 2,5 triệu tấn.

Xuất khẩu chuối từ châu Á ước giảm 2% xuống dưới 3,9 triệu tấn trong năm 2022, là năm thứ 3 suy giảm liên tiếp. Trong năm 2020 và 2021, xuất khẩu chuối từ châu Á bị cản trở nghiêm trọng bởi đại dịch COVID-19 lẫn bệnh Panama tại các vùng trồng chuối. Khoảng 60% xuất khẩu chuối của châu Á bắt nguồn từ Philippines. Tuy nhiên, tác động của bệnh Panama và chi phí đầu vào cao đạt ra áp lực lớn lên ngành chuối của nước này. Xuất khẩu chuối của Philippines ước đạt 2,3 triệu tấn, giảm 6% so với năm 2021. Ngoài ra, nhu cầu ngày càng tăng từ Trung Quốc và Trung Đông đang tạo động lực đầu tư sản xuất chuối tại Việt Nam, Campuchia và Ấn Độ. Xuất khẩu chuối từ Việt Nam và Campuchia dự báo tăng trưởng hai con số trong năm 2022. Trong khi đó, xuất khẩu chuối của Ấn Độ ước đạt 350.000 tấn trong năm 2022, tương đương tăng 3% so với năm 2021.

Xuất khẩu chuối từ châu Phi ước tăng 4% trong năm 2022 lên 660.000 tấn, tiến sát tới con số trước đại dịch. Động lực chính cho tăng trưởng xuất khẩu chuối châu Phi là từ Cameroon, khi xuất khẩu chuối của nước này tăng 15% trong cùng kỳ so sánh.

Nhập khẩu

Nhập khẩu chuối toàn cầu trong năm 2022 ước giảm 2,5% so với năm 2021, xuống dưới 19 triệu tấn, tức giảm khoảng 500.000 tấn so với năm 2021. Trong khi nhu cầu duy trì ổn định tại phần lớn các nước nhập khẩu, thương mại chuối toàn cầu trong 7 tháng đầu năm 2022 bị kìm hãm bởi nguồn cung khả dụng xuất khẩu giảm và gián đoạn trong vận chuyển hàng hóa toàn cầu. Được thú đẩy bởi nhu cầu nôi địa ở mức cao và nguồn cung dồi dào từ các nước Đông Nam Á, Trung Quốc tiếp tục ghi nhận tăng trưởng cao về nhập khẩu chuối trong năm 2022.

Theo dữ liệu từ Hải quan Trung Quốc, nhập khẩu chuối của Trung Quốc tăng 2,5% trong 9 tháng đầu năm 2022. Dựa trên xu hướng này, Trung Quốc ước nhập khẩu tổng cộng 2 triệu tấn chuối trong năm 2022, chiếm 11% tổng nhập khẩu chuối toàn cầu và củng cố vị thế nước nhập khẩu chuối lớn thứ 3 thế giới của nước này. Trong 9 tháng đầu năm 2022, nhập khẩu chuối của Trung Quốc đạt 670.000 tấn, từ Việt Nam và Campuchia, tăng 10% so với cùng kỳ năm 2021. Trong khi đó, nhập khẩu chuối từ Philippines vào thị trường này giảm 8% trong cùng kỳ so sánh. Trong những năm trước, chuối Philippines luôn chiếm thị phần xấp xỉ 50 – 70% tổng kim ngạch nhập khẩu của Trung Quốc. Tuy nhiên, thị phần của nước này giảm xuống chỉ còn 38% trong 9 tháng đầu năm 2022. Trong khi đó, nhập khẩu chuối Ecuador vào Trung Quốc tăng 4% lên 160.000 tấn trong 9 tháng đầu năm 2022, bất chấp chỉ bằng gần một nửa so với mức trước dịch. Đơn giá chuối Eucador ở mức 700 USD/tấn, cao hơn khoảng 30% so với chuối Việt Nam. Trong những năm gần đây, nhiều khoản đầu tư từ Trung Quốc đổ vào ngành chuối tại Lào. Tuy nhiên, nhập khẩu chuối từ Lào lại giảm 9% trong 9 tháng đầu năm 2022 do các biện pháp kiểm soát COVID-19 nghiêm ngặt mà cả hai nước áp dụng.

Theo Produce Report