Các chính sách phòng vệ thương mại đang giúp ngành sản xuất đường trong nước phục hồi và nông dân ổn định sản xuất, theo nhận định của các chuyên gia.

Ông Nguyễn Văn Lộc, tổng thư ký Hiệp hội Mía đường Việt Nam, cho biết trong năm 2020, Việt Nam bắt đầu hạ thuế xuống 5% cho đường từ các nước ASEAN theo Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA). Điều này dẫn tới nhập khẩu đường từ Thái Lan vào Việt Nam tăng nhanh. Năm 2020, nhập khẩu đường Thái Lan vào Việt Nam đạt gần 1,5 triệu tấn, tăng gần 330% so với năm 2019. Đường nhập khẩu khối lượng lớn từ Thái Lan và ở mức giá thấp tác động mạnh lên sản xuất đường trong nước, đưa đường nhập khẩu trở thành mặt hàng thống trị thị trường nội địa và gây áp lực đẩy giá đường trong nước xuống mức thấp. Giá thấp buộc nông dân phải giảm diện tích trồng mía đường và chuyển sang các cây trồng khác, dẫn tới giảm diện tích trồng mía. Đồng thời, tồn kho đường cao do giá đường giảm đẩy các nhà máy vào rủi ro ngừng hoạt động. Do đó, ngành đường Việt Nam đứng trước nguy cơ bị xóa sổ.

Theo Hiệp hội, sau khi triển khai ATIGA, Việt Nam chỉ có 30 nhà máy đang hoạt động và 11 nhà máy bị buộc phải đóng cửa. Trong số 30 nhà máy còn hoạt động, 17 nhà máy thua lỗ. Khoảng 3.300 lao động mất việc làm và 93.225 hộ nông dân chịu thiệt hại do những khó khăn của ngành đường trong nước. Do đó, 6 nhà máy do Hiệp hội đại diện đã gửi yêu cầu áp dụng các chính sách chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với các sản phẩm mía đường từ Thái Lan. Sau một cuộc điều tra toàn diện, ngày 15/6/2021, Bộ Công thương áp thuế chống bán phá giá 42,99% và thuế chống trợ cấp 4,65% lên đường mía xuất xứ từ Thái Lan.

Áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đẩy kim ngạch nhập khẩu đường từ Thái Lan giảm tới 75%, làm giảm cạnh tranh không công bằng của đường Thái Lan lên ngành đường nội địa, qua đó giúp nâng giá đường sản xuất trong nước. Giá thu mua mía đường từ nông dân cũng tăng từ 100.000 đồng lên 200.000 đồng/tấn. Đây là giải pháp hiệu quả để dần khôi phục vùng nguyên liệu và giảm áp lực lên các doanh nghiệp mía đường trong nước. Ông Lộc cho biết các chính sách thương mại giúp giảm cạnh tranh không công bằng của đường Thái Lan với các sản phẩm nội địa, qua đó tăng giá đường nội địa và cứu hàng loạt các nhà máy đường, đồng thời bình ổn sản xuất mía đường cho nông dân. “Từ khi quyết định áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại với đường Thái Lan, các công ty mía đường trong nước quyết định rằng hiện là thời điểm khôi phục sản xuất. Do đó, CTCP Mía đường và Đường Sơn Dương tiếp tục các chính sách đầu tư và tăng giá thu mua mía đường cho nông dân”, theo ông Nguyễn Hồng Minh, tổng giám đốc , CTCP Mía đường và Đường Sơn Dương cho hay. “Giá thu mua cao giúp nông dân yên tâm tái sản xuất trên các vùng nguyên liệu. Nay nếu thị trường ổn định, các nhà máy đường sẽ phục hồi và phát triển sản xuất trong 3 – 4 năm tới”.

Tuy nhiên, một số dấu hiệu trốn thuế đang xuất hiện, không chỉ từ Thái Lan mà từ các nước ASEAN khác, ông Minh cho hay. Do đó, công ty đề xuất áp dụng các chính sách phòng vệ thương mại đối với đường từ các ASEAN. Ông Chu Thắng Trung, cục phó Cục Phòng vệ Thương mại, cho biết ngành sản xuất đường là một trong những ngành có hội nhập khu vực và toàn cầu mạnh mẽ, nên ngành hiểu rằng các biện pháp phòng vệ thương mại có thể được áp dụng để bảo vệ các quyền hợp pháp của toàn ngành. Ông Trung cho hay trong bối cảnh tự do hóa và toàn cầu hóa, ngày càng nhiều nước hạ thuế, đặc biệt khi tham gia các thỏa thuận thương mại tự do, giúp giảm thuế với rất nhiều hàng hóa và thậm chí hoàn toàn xóa bỏ thuế, làm gia tăng cạnh tranh giữa hàng hóa nhập khẩu và hàng hóa nội địa. “Áp dụng các chính sách phòng vệ thương mại nhằm đảm bảo môi trường cạnh tranh công bằng giữa hàng hóa nhập khẩu và hàng hóa sản xuất nội địa. Đối với các công ty chế biến đườn nội địa và bản thân ngành đường, cần phải cải thiện khả năng cạnh tranh để cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu”, ông Trung nhấn mạnh.

Theo ông Trung, cho tới nay, Việt Nam đã tiến hành các điều tra phòng vệ thương mại cho tổng cộng 25 trường hợp, bao gồm 15 vụ kiện chống bán phá giá, 6 vụ kiện phòng vệ và 1 vụ kiện chống trợ cấp cùng với 2 vụ kiện trốn thuế. Trong đó, phần lớn các vụ kiện tập trung vào các hàng hóa kim loại như thép và các sản phẩm từ thép. Ngoài ra còn hàng loạt các vụ kiện liên quan đến gỗ, đường và một số sản phẩm khác

Theo VNS