Các quy định mới về chứng nhận y tế đang gây ra sự chậm trễ nghiêm trọng cho hoạt động xuất khẩu hạt tiêu của Việt Nam, ảnh hưởng đến doanh thu và niềm tin của khách hàng. Hiệp hội Hồ tiêu và Gia vị Việt Nam (VPSA) cho biết một số doanh nghiệp xuất khẩu đã gặp khó khăn trong việc xin chứng nhận y tế (HC) cho các lô hàng, đặc biệt là các lô hàng liên quan đến hồ tiêu. Trước ngày 1/7, quy trình cấp HC do Cục An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế quản lý theo quy định tại Thông tư 52/2015/TT-BYT. Tuy nhiên, kể từ ngày 1/7, theo Nghị định 148/2025/NĐ-CP, thẩm quyền này đã được chuyển giao cho Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoặc các cơ quan được chỉ định thuộc Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành phố.

Hơn một tháng sau khi nghị định có hiệu lực, quy trình mới vẫn còn nhiều vướng mắc, gây khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Mặc dù đã nhiều lần liên hệ Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh để xin cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm (HC) mới, các doanh nghiệp vẫn chưa nhận được hướng dẫn rõ ràng về quy trình xin cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm (HC) mới. Các cơ quan chức năng chỉ khuyến cáo doanh nghiệp chờ hướng dẫn thêm mà không nêu rõ thời gian cụ thể.

VPSA cho biết một doanh nghiệp xuất khẩu tiêu đang trong tình trạng nguy kịch, với một container đang trên đường đến Casablanca, Morocco, dự kiến cập cảng vào ngày 5/9. Người mua cần có giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm (HC) hợp lệ để thông quan lô hàng. Do sự chậm trễ trong việc cấp giấy chứng nhận hiện tại, doanh nghiệp không thể cung cấp đầy đủ hồ sơ kịp thời. Một doanh nghiệp khác vận chuyển tiêu sang Hồng Kông (Trung Quốc) cũng đang gặp vấn đề tương tự do thiếu HC. "Chỉ riêng hai lô hàng này đã trị giá 110.000 USD", ông Lê Việt Anh, Tổng Thư ký VPSA, cho biết. "Những vướng mắc về thủ tục hành chính cần được giải quyết nhanh chóng để tránh gây gián đoạn lớn cho ngành."

Trước tình hình này, VPSA đã có đơn kiến nghị gửi Văn phòng Chính phủ, Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) và các cơ quan liên quan khác. Hiệp hội đang thúc giục Bộ Y tế khẩn trương giải quyết vụ việc liên quan đến lô hàng đến Maroc để tránh bị từ chối do giấy tờ chưa đầy đủ. VPSA cũng kêu gọi Bộ Y tế đẩy nhanh việc ban hành các hướng dẫn chính thức, rõ ràng về quy trình xin cấp HC, tạo điều kiện cho các nhà xuất khẩu nộp hồ sơ kịp thời và tránh được sự chậm trễ tốn kém cũng như chi phí lưu giữ container tại các cảng đích. Hơn nữa, Bộ Y tế cần nhanh chóng ban hành các hướng dẫn thống nhất trên toàn quốc để doanh nghiệp có thể tuân thủ các quy định và tránh thêm rủi ro tại hải quan.

Trước đó, các doanh nghiệp xuất khẩu tiêu sang Liên minh châu Âu (EU) cũng gặp phải những khó khăn tương tự về chứng nhận an toàn thực phẩm. Mặc dù Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) chịu trách nhiệm về văn bản này thông qua Cục Bảo vệ thực vật, nhưng trách nhiệm này đã được chuyển giao cho chính quyền các tỉnh kể từ ngày 1/7. Tuy nhiên, các tỉnh gặp khó khăn trong việc xác định cơ quan phù hợp để cấp giấy chứng nhận và các cơ quan có thẩm quyền không rõ ràng về thủ tục. Sự chậm trễ kéo dài gần một tháng chỉ được giải quyết sau khi có sự can thiệp của các cơ quan trung ương. Theo Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, tháng 7/2025, Việt Nam đã xuất khẩu ước tính 22.000 tấn tiêu, trị giá 143 triệu USD. Lũy kế từ tháng 1 đến tháng 7, xuất khẩu tiêu đạt 145.000 tấn, trị giá 991 triệu USD, giảm 11,6% về khối lượng nhưng tăng 29,9% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024, do giá xuất khẩu bình quân tăng 47% so với cùng kỳ năm trước, hiện đạt 6.823 USD/tấn.

Theo VNS