Việt Nam đã vượt qua Thái Lan để trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới. Để duy trì vị thế này, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu ngành nông nghiệp nhanh chóng tháo gỡ khó khăn, nắm bắt cơ hội xuất khẩu.

Đẩy mạnh xuất khẩu gạo

Ngày 18/8/2025, Văn phòng Chính phủ đã ban hành công văn số 7697/VPCP-NN truyền đạt chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính về chiến lược xuất khẩu gạo của Việt Nam. Theo công văn, Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan mới đây cho biết, Việt Nam đã vượt qua Thái Lan để đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu gạo trong nửa đầu năm 2025. Thành tích này cho thấy sự chuyển dịch mạnh mẽ từ xuất khẩu gạo khối lượng lớn sang xuất khẩu gạo giá trị cao, nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam.

Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng này, ngành lúa gạo Việt Nam cần giải quyết những thách thức dai dẳng, đặc biệt là những vướng mắc về chính sách, quy định, cũng như các rào cản kỹ thuật từ các thị trường tiêu chuẩn cao như EU và Nhật Bản. Trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu suy yếu và cạnh tranh về giá ngày càng gay gắt từ các đối thủ xuất khẩu, lợi thế về giá hiện tại của Việt Nam có nguy cơ bị xói mòn. Điều này đòi hỏi một chiến lược dài hạn, tập trung chuyển từ số lượng sang chất lượng, chú trọng gạo hữu cơ cao cấp và xây dựng thương hiệu gạo quốc gia.

Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan xử lý ngay những vấn đề này trong phạm vi thẩm quyền. Thủ tướng cũng yêu cầu các cơ quan này hành động nhanh chóng để thúc đẩy xuất khẩu gạo, đặc biệt là các giống lúa chất lượng cao và hữu cơ, gắn với hệ thống truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu quốc gia nhằm tăng giá trị xuất khẩu. Ngành nông nghiệp cũng cần đẩy nhanh việc triển khai Kế hoạch phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao, ít phát thải tại Đồng bằng sông Cửu Long, phù hợp với mục tiêu tăng trưởng xanh đến năm 2030.

Xây dựng thị trường riêng biệt

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 7 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã xuất khẩu 5,5 triệu tấn gạo, đạt kim ngạch 2,81 tỷ USD, tăng 3,1% về khối lượng nhưng giảm gần 16% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Thị trường gạo thế giới đang chịu áp lực khi Ấn Độ tiếp tục xả hàng loạt gạo giá trung bình và thấp, ảnh hưởng đến giá gạo thế giới. Ngoài ra, Việt Nam có thể phải chịu thêm tác động khi Philippines, thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, đã công bố lệnh tạm dừng nhập khẩu gạo trong 60 ngày, bắt đầu từ ngày 1/9.

Tuy nhiên, Hiệp hội Lương thực Việt Nam lưu ý rằng gạo Việt Nam đã và đang tạo ra một thị trường ngách với các giống gạo cao cấp như DT, OM, và đặc biệt là ST. Ví dụ, gạo ST25 được xuất khẩu sang châu Âu với giá trên 1.200 USD/tấn, gấp đôi giá gạo tại Trung Quốc. Mặc dù giá gạo thế giới đang giảm, Việt Nam vẫn duy trì được sức cạnh tranh nhờ thị trường ổn định, sản phẩm chất lượng cao và khả năng thích ứng nhanh. Bằng cách duy trì đà xuất khẩu và tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA), Việt Nam đang sẵn sàng củng cố vị trí số 2 toàn cầu vào năm 2025 - ngay cả khi tổng doanh thu giảm so với năm kỷ lục 2024 - tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng trong tương lai.

Theo Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan, trong nửa đầu năm 2025, Ấn Độ dẫn đầu với 11,68 triệu tấn gạo xuất khẩu, tăng 36,5% so với cùng kỳ năm trước. Việt Nam đứng thứ hai với 4,72 triệu tấn, tăng 3,5%. Thái Lan đứng thứ ba với 3,73 triệu tấn, giảm 27,3%. Điều này khẳng định sự vươn lên của Việt Nam trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới trong sáu tháng đầu năm 2025.

Theo VNS