Một phái đoàn thương mại đến Nigeria. Một biên bản ghi nhớ với Việt Nam. Một đợt mua hàng tăng vọt từ Bangladesh. Những quốc gia này thường không phải là khách hàng lớn của đậu tương từ vành đai nông nghiệp Mỹ. Nhưng những người nông dân tuyệt vọng, các tổ chức thương mại của họ và chính quyền của Tổng thống Donald Trump đang hướng đến những nơi xa xôi trên thế giới với hy vọng ngăn chặn một thảm họa cho ngành nông nghiệp từ một cuộc chiến thương mại đã khiến Trung Quốc không mua nguồn cung đậu tương từ Mỹ. Dữ liệu và các cuộc phỏng vấn cho thấy những nỗ lực cho đến nay vẫn chưa bù đắp được việc mất đi khách hàng lớn nhất của đất nước về cây trồng này, với những khó khăn tài chính lan sang các nhà sản xuất máy kéo và các doanh nghiệp nông nghiệp khác.

Lần đầu tiên sau hơn 20 năm, các nhà nhập khẩu Trung Quốc vẫn chưa mua đậu tương từ vụ thu hoạch mùa thu của Mỹ, buộc nông dân phải lưu trữ mùa màng của họ với hy vọng giá cuối cùng sẽ tăng từ mức thấp nhất trong khoảng 5 năm. Đây là một rủi ro làm chậm khả năng thu lợi nhuận từ việc bán mùa màng của họ vào thời điểm họ phải đối mặt với chi phí tăng cao cho mọi thứ, từ nhân công, năng lượng đến phân bón. Trong một dấu hiệu cho thấy thời kỳ khó khăn dự kiến ​​sẽ tiếp diễn ở vùng nông thôn nước Mỹ, Trump đã hứa sẽ phân bổ lại nguồn thu từ thuế quan. Hôm 2/10, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết chính phủ sẽ công bố về việc hỗ trợ nông dân. Các mức thuế trả đũa mà Washington và Bắc Kinh áp đặt lên hàng hóa của nhau trong năm nay đã khiến đậu tương Mỹ trở nên quá đắt đỏ đối với người mua Trung Quốc, khiến các nhà nhập khẩu phải mua từ Nam Mỹ. Tuy nhiên, các thị trường thay thế cho hàng xuất khẩu của Mỹ lại quá nhỏ bé so với Trung Quốc và chưa thể thay thế Trung Quốc, vốn từ lâu đã là nhà nhập khẩu lớn nhất thế giới.

Cuộc khủng hoảng nghiêm trọng cho nông dân trồng đậu tương Illinois

Cuộc khủng hoảng đặc biệt nghiêm trọng ở Illinois, tiểu bang sản xuất và xuất khẩu đậu tương lớn nhất Mỹ. Cách Chicago khoảng 97 km về phía tây, nơi thành phố và vùng ngoại ô bắt đầu nhường chỗ cho những cánh đồng xanh, người nông dân Ryan Frieders, 49 tuổi, sẽ cất giữ phần lớn đậu tương của mình trong các thùng chứa sau khi đã bán một số vụ thu hoạch dự kiến ​​trước đó với giá thấp hơn chi phí sản xuất. Sau nhiều tháng làm việc bao gồm gieo hạt, bón phân cho đồng ruộng và phun thuốc diệt cỏ, người trồng trọt ở Illinois trung bình phải đối mặt với khoản lỗ lên tới 64 USD/mẫu Anh trong năm nay, một phần do giá cây trồng thấp và xuất khẩu yếu, theo ước tính của Đại học Illinois.

Trung Quốc mua khoảng 45% tổng lượng đậu tương xuất khẩu của Mỹ vào năm ngoái - và thường mua đảm bảo khoảng 40% nhu cầu đậu tương hàng năm của Mỹ vào đầu tháng 10, theo Ted Seifried, chiến lược gia thị trường chính của Zaner Ag Hedge tại Chicago. Theo dữ liệu mới nhất của chính phủ, xuất khẩu đậu tương của Mỹ sang Trung Quốc đã giảm 39% về khối lượng xuống còn 5,9 triệu tấn trong 7 tháng đầu năm 225, trước khi vụ thu hoạch mùa thu bắt đầu. Về giá trị, các lô hàng giảm 51% xuống còn 2,5 tỷ USD, khiến nông dân mất tỷ đôla lợi nhuận.

Mỹ đã tăng mạnh xuất khẩu sang Bangladesh với hơn 400.000 tấn, chỉ bằng một phần nhỏ so với nhu cầu thông thường của Trung Quốc. Mặc dù xuất khẩu sang Việt Nam, Ai Cập, Thái Lan và Malaysia tăng, tổng xuất khẩu đậu tương của Mỹ đã giảm 8% về khối lượng so với cùng kỳ năm ngoái xuống còn 18,9 triệu tấn. Cùng với các quan chức ngành, Frieders, người làm nông tại Waterman, Illinois, đã đến Thổ Nhĩ Kỳ và Ả Rập Xê Út vào tháng 2 để gặp gỡ người mua và thăm các nhà chế biến trong một chuyến đi do nhóm thương mại Hội đồng Xuất khẩu đậu tương Mỹ tài trợ. "Người ta đang bàn tán về Ấn Độ và việc mở rộng sang đó, cũng như Đông Nam Á và Bắc Phi: đó là những thị trường của tương lai", Frieders nói, đồng thời cho biết thêm, "không có thị trường nào mà chúng ta chưa xem xét đến, thị trường có thể đột nhiên bùng nổ và trở thành một Trung Quốc mới."

Ngành đậu tương Mỹ tìm mọi cách cải thiện tình hình thương mại

Bộ trưởng Nông nghiệp Mỹ Brooke Rollins đã phát biểu trên mạng xã hội vào tháng 9 rằng Đài Loan đã cam kết mua 10 tỷ USD nông sản của Mỹ trong bốn năm tới, bao gồm cả đậu tương. Bà gọi cam kết này là một "bước ngoặt", nhưng nó lại gây hiểu lầm: một cam kết như vậy sẽ không đại diện cho sự gia tăng. Theo dữ liệu của Mỹ, nước này đã xuất khẩu 3,8 tỷ USD nông sản sang Đài Loan vào năm 2024. Nếu tốc độ bán hàng đó tiếp tục trong bốn năm, tổng giá trị sẽ là 15 tỷ USD. Bộ Nông nghiệp Mỹ đã không trả lời yêu cầu bình luận về tuyên bố của Rollins.

Các nhóm ngành cũng đã cố gắng thúc đẩy xuất khẩu của Mỹ. Trong một phái đoàn thương mại vào tháng 6, do Hội đồng xuất khẩu đậu tương Mỹ đồng tài trợ, Bộ trưởng Nông nghiệp Việt Nam đã ký biên bản ghi nhớ để mua hơn 1,4 tỷ USD các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ, bao gồm cả đậu tương, hội đồng cho biết. Theo Phái đoàn Mỹ tại Nigeria, hội đồng cũng đã gặp gỡ các nhà nhập khẩu và chế biến đậu tương của Nigeria vào tháng 6 để thúc đẩy thương mại, hy vọng sẽ tăng thêm 64.000 tấn đã được vận chuyển đến đó vào năm ngoái. Vào tháng 8, Phái đoàn Mỹ tại Nigeria cho biết họ cũng đã tham gia Hiệp hội đậu tương Mỹ tại một buổi lễ liên quan đến nuôi trồng thủy sản, một ngành có thể sử dụng đậu tương làm thức ăn cho cá. Tuy nhiên, theo dữ liệu của Mỹ, cho đến tháng 7, Mỹ đã không xuất khẩu bất kỳ loại đậu tương nào sang Nigeria trong năm nay. Illinois đã tổ chức một chuyến tham quan thường niên đến các trang trại và cơ sở chế biến cây trồng cho những người mua nông sản từ Peru, Colombia, Nicaragua, El Salvador, Mexico và Cộng hòa Dominica vào tháng 8. Mỹ đã không xuất khẩu đậu tương sang Peru trong tháng 7, trong khi Nicaragua và El Salvador chỉ mua một lượng không đáng kể, theo dữ liệu của Mỹ. Xuất khẩu sang Mexico và Cộng hòa Dominica nhìn chung không thay đổi. Nông dân hy vọng những nỗ lực này sẽ mang lại lợi ích về lâu dài, mặc dù họ đang gặp khó khăn hiện tại.

Trung Quốc chi phối thương mại đậu tương toàn cầu

Với hơn 1,4 tỷ người và đàn lợn lớn nhất thế giới, khó nước nào có thể thay thế Trung Quốc trong vai trò là nước nhập khẩu đậu tương lớn nhất. Theo Hiệp hội đậu tương Mỹ, Trung Quốc đã nhập khẩu trung bình 61% nguồn cung đậu tương giao dịch trên toàn thế giới trong 5 năm qua, nhiều hơn tổng lượng nhập khẩu của phần còn lại của thế giới cộng lại. Năm 2024, Mỹ đã xuất khẩu gần 27 triệu tấn đậu tương sang Trung Quốc và 5 triệu tấn sang Mexico, nước mua lớn thứ hai. "Những người trồng đậu tương của đất nước chúng ta đang bị tổn hại vì Trung Quốc, chỉ vì lý do 'đàm phán', không mua", ông Trump viết trên Truth Social hôm thứ Tư. Ông cho biết đậu tương sẽ là chủ đề thảo luận chính khi ông gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào bốn tuần tới.

Hoạt động kinh doanh của Trung Quốc hiện đang hướng đến Nam Mỹ, giống như trong cuộc chiến thương mại gần đây nhất của Trump. Tháng trước, giá đậu tương Mỹ rẻ hơn khoảng 80 đến 90 xu một giạ so với đậu tương Brazil khi xuất khẩu vào tháng 9 hoặc tháng 10, nhưng mức thuế 23% của Trung Quốc đối với các lô hàng của Mỹ đã khiến chi phí của các nhà nhập khẩu tăng thêm 2 đô la một giạ, theo các thương nhân. Tại Argentina, chính phủ của Tổng thống Javier Milei đã tạm thời đình chỉ thuế xuất khẩu đậu tương vào tháng 9, thu hút người mua Trung Quốc và họ đã nhanh chóng đặt hàng, các thương nhân cho biết.

Các thỏa thuận này đã khiến nông dân Mỹ tức giận khi Bessent cho biết Washington đang đàm phán để hỗ trợ Milei, một đồng minh của Trump, về mặt tài chính với một khoản hoán đổi trị giá 20 tỷ đô la cho Argentina. "Sự thất vọng đang tràn ngập", Caleb Ragland, 39 tuổi, một nông dân Kentucky và là chủ tịch của Hiệp hội đậu tương Hoa Kỳ, cho biết. 

Sự vắng mặt của Trung Quốc trên thị trường lan sang các vấn đề khác

Sự sụt giảm thu nhập từ sản xuất nông nghiệp đã lan sang các khía cạnh khác của vùng nông thôn nước Mỹ. Nhà sản xuất thiết bị CNH, chuyên bán máy kéo và máy gặt đập liên hợp, cho biết doanh thu thuần từ mảng kinh doanh nông nghiệp của họ đã giảm 20% trong sáu tháng kết thúc vào ngày 30/6, so với cùng kỳ năm trước. "Tin tốt chỉ đến khi Trung Quốc thực sự bắt đầu đặt hàng", Giám đốc điều hành CNH Gerrit Marx phát biểu trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 8 tại Triển lãm Tiến bộ Nông trại ở Decatur, Illinois. Decatur, nơi đặt trụ sở chính của Archer-Daniels-Midland tại Bắc Mỹ, trước đây được mệnh danh là thủ phủ đậu tương của thế giới nhờ ngành công nghiệp chế biến, Thị trưởng Julie Moore Wolfe cho biết. Tại Triển lãm Tiến bộ Nông trại, khi được hỏi thủ phủ đậu tương mới ở đâu, thị trưởng thì thầm. "Có thể là Brazil", bà nói.

Theo Reuters