Mặc dù được mệnh danh là “vua xuất khẩu” và tạo ra hàng tỷ đô la mỗi năm, cá tra vẫn đang chật vật tìm chỗ đứng trên thị trường nội địa. Thực tế, chỉ khoảng 5-7% tổng sản lượng được tiêu thụ trong nước.

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan Việt Nam, tính đến ngày 15/7, kim ngạch xuất khẩu cá tra đã vượt 1,1 tỷ USD, tăng 11% so với cùng kỳ năm 2024. Một số thị trường có mức tăng trưởng đáng kể: Brazil tăng 73%, Malaysia tăng 33%, Thái Lan tăng 32% và Mỹ tăng 12%. Mặc dù cá tra đã khẳng định được vị thế vững chắc trên toàn cầu và mang về hàng tỷ đô la doanh thu xuất khẩu mỗi năm, nhưng tiêu thụ nội địa vẫn còn khiêm tốn - chỉ chiếm 5-7% tổng sản lượng. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) chỉ ra một số lý do cho điều này. Phần lớn hoạt động nuôi trồng và chế biến cá tra hướng đến xuất khẩu. Sản phẩm trong nước chỉ giới hạn ở cá nguyên con hoặc phi lê đơn giản, với mức đầu tư tối thiểu cho bao bì và thương hiệu. Ngoài ra, giá cá tra trong nước thấp hơn giá xuất khẩu từ 30-40%, làm giảm động lực cho các công ty mở rộng mạng lưới phân phối nội địa. Thói quen và nhận thức của người tiêu dùng địa phương cũng đặt ra những thách thức. Nhiều hộ gia đình vẫn ưa chuộng các loại cá nước ngọt quen thuộc như cá lóc, cá chép hoặc cá rô đồng hơn là cá tra nuôi công nghiệp.

Ngược lại, các quốc gia như Thái Lan đã đạt được mục tiêu nuôi cá rô phi bền vững bằng cách đảm bảo 60% sản lượng được tiêu thụ trong nước. Thành công này một phần nhờ các chính sách tích hợp cá vào chế độ ăn uống của trường học, bệnh viện và quân đội. Tại Ấn Độ, với dân số 1,4 tỷ người, cá nước ngọt là thực phẩm thiết yếu, mang lại sự ổn định cho ngành nuôi trồng thủy sản bất kể biến động xuất khẩu.

Với dân số gần 100 triệu người và thu nhập trung bình tăng, sở thích ngày càng tăng của người Việt Nam đối với sự tiện lợi và chế độ ăn uống lành mạnh cho thấy tiềm năng rõ ràng cho cá tra như một nguồn thực phẩm chiến lược. Một số công ty đã bắt đầu đa dạng hóa dòng sản phẩm của mình, tung ra các mặt hàng như chả cá, viên cá và mì cá đóng gói nhắm đến người tiêu dùng trẻ tuổi, sinh viên và công nhân. Tuy nhiên, VASEP lưu ý rằng việc thực sự chuyển đổi thị trường nội địa thành nền tảng vững chắc cho ngành cá tra đòi hỏi sự chung tay hành động của cả chính phủ và doanh nghiệp. Chính phủ nên xem xét việc đưa cá tra vào bữa ăn học đường, triển khai các chương trình kích cầu tiêu dùng thủy sản, hoặc thậm chí là khởi động một chiến dịch truyền thông quốc gia để thay đổi nhận thức của công chúng. Về phía doanh nghiệp, các doanh nghiệp cần tập trung vào việc cải tiến bao bì, đa dạng hóa sản phẩm chế biến sâu và xây dựng thương hiệu nhấn mạnh vào dinh dưỡng và sự tiện lợi. "Nếu làm được điều này, cá tra có thể trở thành món ăn chủ lực trên bàn ăn Việt Nam", VASEP khẳng định. "Đã đến lúc Việt Nam cần quan tâm hơn đến thị trường nội địa trong bối cảnh xuất khẩu bất ổn và biến động toàn cầu."

Theo VNS