Cuộc vui có thể sớm chấm dứt – hoặc ít nhất là gián đoạn – đối với những nhà cung cấp tôm cho thị trường Bắc Âu – rất nhiều trong số này đã ghi nhận doanh số cao kỷ lục trong mùa hè vừa qua, theo nhà phân tích thị trường Willem van der Pijl.

Trả lời Undercurrent News trong hội thảo trực tuyến Global Shrimp Market Outlook' webinar, ông van der Pijl, nhà sáng lập hãng tư vấn thị trường consultancy Shrimp Insights, mùa hè 2020 ghi nhận doanh số kỷ lục của một số nhà bán buôn tại Tây Bắc Âu, bất chấp đại dịch virus corona. “Các nhà bán buôn mà tôi phỏng vấn cho biết tháng 7 và tháng 8 là những tháng doanh số cao kỷ lục”, ông cho biết. “Có thể vì mọi người đều ở nhà, không đi nghỉ lễ nhưng họ lại ra ngoài ăn nhiều hơn thông thường. Mọi người ngồi ngoài trời thưởng thức bữa ăn, thời tiết tốt nên tiêu dùng rất mạnh”.

Nguồn cung dồi dào vào mùa hè nhờ việc điều hòa các đơn hàng cả năm, ông cho hay: nhiều nhà nhập khẩu đã hủy đơn hàng trong tháng 4 và 5 – thời gian cao điểm dịch và sau đó đặt hàng lại những container hàng đã hủy trong những tháng mùa hè. “Hiện tồn kho tại châu Âu không còn nhiều, ít nhất đây là tình trạng tại khu vực Tây Bắc Âu”, ông cho hay. “Phần lớn các công ty cung cấp dịch vụ ăn uống, họ đã đặt hàng hoặc đang đặt hàng các container hàng mới để sử dụng cho những tháng cuối năm”.

Xu hướng tiêu dùng suy yếu trong ngành dịch vụ ăn uống có thể đến cùng với thời điểm kết thúc mùa hè vào tuần cuối tháng 8, ông van der Pijl cho hay doanh số trong ngành này “giảm rõ rệt”. “Câu hỏi là điều gì sắp sửa diễn ra trong những tháng tới; tất nhiên vẫn có các đơn hàng mới và các containers đầy ắp hàng cập cảng nhưng doanh số dự báo sẽ giảm”, ông van der Pijl nhận định. “Một số công ty ngành dịch vụ ẩm thực cho biết họ dự báo doanh số sẽ chỉ bằng khoảng 70% so với cùng kỳ năm 2019, nghĩa là họ kỳ vọng doanh số tôm sẽ giảm khoảng 30% trong những tháng cuối năm nay”.

Các nhà chế biến tôm châu Âu đã bắt đầu đặt hàng cho các kỳ nghỉ lễ Giáng sinh và năm mới từ đầu tháng 9 với dự báo sẽ cần thời gian dài hơn để chuẩn bị dự trữ nguyên liệu do các quy định y tế liên quan đến COVID-19. Ông van der Pijl cho rằng các đơn hàng này sẽ khiến số liệu nhập khẩu trong tháng 8 và 9 sôi động nhưng số liệu tháng 10 và 11 sẽ giảm so với năm 2019 do nhu cầu trong mùa đông giảm.

Sự khác biệt về tình hình bán lẻ theo khu vực

Điều quan trọng cần nhấn mạnh là tình hình bán lẻ có sự khác biệt lớn giữa Bắc Âu – nơi tôm bỏ đầu được ưa chuộng hơn – và Nam Âu – nơi sản phẩm nguyên vỏ nguyên đầu (HOSO) được ưa chuộng hơn, chủ yếu đến từ Ecuador.

Doanh số bán lẻ cũng có sự khác biệt lớn, ông van der Pijl cho biết, phụ thuộc vào mức độ quen thuộc trong việc chế biến tôm tại nhà của người tiêu dùng. “Ví dụ tại Hà Lan, chúng tôi không thực sự biết cách chế biến tôm tại nhà nên việc tiêu thụ tôm tại nhà ở Hà Lan thấp hơn nhiều so với tại Bỉ, hay tại Pháp hay tại Tây Ban Nha. Để thực sự hiểu về vận động bán lẻ tại châu Âu cần thực sự phân tích theo từng nước”, ông tiếp tục. “Nhưng doanh số bán lẻ nói chung ở mức cao và có thể thực sự bù đắp lớn sự mất mát doanh số của mảng kinh doanh ẩm thực nhưng không thể bù đắp hoàn toàn”.

Trong 3 tháng đầu năm 2020, nhập khẩu tôm của châu Âu vẫn nằm trong xu hướng tăng do thị trường tiếp tục mở rộng qua từng năm. Tuy nhiên, sự bùng phát virus corona đã ngay lập tức khiến thị trường đình đốn về cả nhập khẩu tôm thẻ và tôm sú, phụ thuộc vào tình hình dịch bệnh tại mỗi nước.

Nhập khẩu tôm trên toàn EU diễn biến tích cực trong tháng 4 trước khi giảm mạnh trong tháng 5 – tháng vốn thường tăng nhập khẩu trong những năm bình thường. Trong 5 tháng đầu năm 2020, nhập khẩu tôm của EU đạt 278.000 tấn, giảm 5% so với cùng kỳ năm 2019. Trong tháng 5, nhập khẩu chỉ đạt hơn 43.000 tấn, giảm 16% so với tháng 4 và 32% so với cùng kỳ năm 2019. Thị trường giảm nhập khẩu mạnh nhất trong tháng 5 là thị trường Ý, giảm 67% so với cùng kỳ năm 2019, xuống chỉ còn chưa đầy 2.000 tấn. Tây Ban Nha, thị trường lớn nhất EU, cũng có kim ngạch nhập khẩu tôm tháng 5/2020 giảm 33% so với cùng kỳ năm 2019 xuống chỉ còn hơn 8.000 tấn. Nhập khẩu tôm tháng 5 của Pháp đạt 6.028 tấn, giảm 25% trong cùng kỳ so ánh. Tại Bắc Âu, nhập khẩu tôm của Hà Lan đạt 5.124 tấn trong tháng 5, giảm 17% trong cùng kỳ so sánh, nhập khẩu tôm của Anh giảm 28% xuống còn 3,694 tấn, của Đức giảm 25% xuống còn 3.199 tấn. “Tôi đoán vào cuối năm 2020, trên toàn châu Âu, kim ngạch nhập khẩu tôm sẽ giảm khoảng 10%”, ông van der Pijl nhận định.

Liên quan đến tình trạng tồn kho, nhà phân tích từ Hà Lan nhận định rằng kim ngạch nhập khẩu sẽ phần nào khác biệt tại Nam Âu. “Ngay cả trong tháng 4, Tây Ban Nha cũng ghi nhận tăng 25% so với cùng kỳ năm 2019 và chỉ trong tháng 5, tình hình đảo ngược giảm 30%. Hiện chưa có dữ liệu cập nhật sau đó nhưng rất nhiều khả năng thị trường tôm nguyên vỏ nguyên đầu (HOSO) có nguồn cung tốt hơn thị trường tôm bóc vỏ tại Bắc Âu trong thời điểm hiện tại”.

Nhu cầu tôm bóc vỏ sẽ quay trở lại trong năm 2021

Mặc dù mùa đông năm 2020 có thể sẽ chậm đáng kể về mặt kinh doanh đối với các nhà bán buôn tôm bóc vỏ, ông van der Pijl cho rằng nhu cầu tôm bóc vỏ sẽ quay trở lại mạnh mẽ trong mùa xuân năm 2021.

Nhu cầu tôm thẻ của châu Âu tăng trưởng ổn định trong những năm gần đây và virus corona là yếu tố làm gián đoạn tăng trưởng này, nhưng nhà phân tích van der Pijl cho rằng xu hướng tăng sẽ tiếp diễn “nếu giá tiếp tục duy trì ở mức thấp”. “tôi cho rằng mọi thứ đang thay đổi tại châu Âu đối với phân khúc tôm bóc vỏ liên quan đến các chiến lược nguồn hàng”, nhà phân tích này cho hay. “Những nhóm người mua lớn hơn đang trực tiếp giao dịch với nguồn hàng từ các khu vực địa lý đa dạng hơn và bạn sẽ chứng kiến sự chuyển dịch nguồn hàng từ Ấn Độ và Indonesia sang Việt Nam do EVFTA”. Nhập khẩu tôm nguyên liệu từ Việt Nam hưởng thuế 0% theo EVFTA nhưng thuế nhập khẩu tôm chế biến vẫn ở mức 7,4%. Trong khi đó, thuế nhập khẩu tôm nguyên liệu Ấn độ ở mức 4,2%. Trong khi đó, Ecuador nổi lên trở thành một nhà cung cấp tôm lớn cho thị trường EU với kim ngạch xuất khẩu tôm sang các thị trường lớn ở châu Âu như Tây Ban Nha, Ý và Pháp đều tăng mạnh.

Xuất khẩu tôm Ecuador trong tháng 7/2020

Giá tôm từ Ecuador sang châu Âu giảm trong năm vừa qua trong khi lượng xuất khẩu tăng vọt, do quốc gia Nam Mỹ này gặp khó khăn trong xuất khẩu sang Trung Quốc. Theo dữ liệu từ Cơ quan Giám sát Thị trường Thủy sản nuôi và khai thác của châu Âu, nhập khẩu tôm Ecuador trong tuần tháng 8 và tuần 36 giảm mạnh. Trong tháng 8/2020, EU nhập khẩu 15.590 tấn tôm từ Ecuador, tăng 90% so với cùng kỳ năm 2019 và 31% so với tháng 7. Giá tôm Ecuador xuất khẩu trung bình sang EU trong tháng 8 là 4,55 Euro/kg, giảm 24% so với cùng kỳ năm 2019 và 10% so với tháng 7. Trong tuần 36 (từ 31/8 – 6/9), giá trung bình giảm xuống chỉ còn 4,24 Euro/kg.

Ông van der Pijl cho rằng nguồn cung tôm bóc vỏ từ các nước Nam Mỹ sẽ đồng loạt tăng, không chỉ từ Ecuador. “Các khách hàng châu Âu, đặc biệt là trong lĩnh vực bán lẻ, đang sẵn sàng đa dang hóa nguồn hàng. Một số nhà bán lẻ đã chuyển từ tôm châu Á sang tôm Nam Mỹ và tôi cho rằng xu hướng này sẽ tiếp diễn”. Đối với thị trường tôm HOSO của Nam Âu, ông van der Pijl dự báo hoạt động kinh doanh sẽ trở lại bình thường vào năm 2021, nhấn mạnh rằng biến động thị trường Nam Âu tương đối ít hơn so với thị trường Bắc Âu.

Theo Undercurrent News