Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ban hành công văn quyết định (số 198/CĐ-TTg) chỉ đạo chiến dịch chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) kéo dài một tháng. Chỉ thị, được ban hành vào cuối tuần trước, tuyên bố rằng việc chống khai thác IUU và đảm bảo gỡ bỏ cảnh báo 'thẻ vàng' do Ủy ban Châu Âu (EC) áp đặt năm 2017 là "nhiệm vụ quan trọng, cấp bách và ưu tiên hàng đầu" của toàn bộ hệ thống chính trị.

Sự thúc đẩy cấp bách này diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang gấp rút chuẩn bị cho đợt thanh tra lần thứ năm của EC, dự kiến ​​vào cuối năm 2025. Việc không gỡ bỏ 'thẻ vàng' có thể dẫn đến 'thẻ đỏ' và khả năng cấm hoàn toàn xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang EU, một thị trường có lịch sử tạo ra hơn 500 triệu USD mỗi năm. Kể từ khi cảnh báo được ban hành, kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang EU đã giảm 12% trong hai năm đầu, tương đương mức lỗ 183,5 triệu USD, và EU đã tụt hạng từ thị trường thủy sản lớn thứ hai của Việt Nam xuống vị trí thứ tư.

Thời hạn nghiêm ngặt và hành động liên bộ

Chỉ thị mới nêu rõ một loạt thời hạn nghiêm ngặt đối với nhiều bộ ngành và địa phương ven biển:

• Bộ Nông nghiệp và Môi trường (MAE): MAE phải hoàn thiện việc cập nhật các hình phạt hành chính trong lĩnh vực thủy sản trước ngày 25/10. Quan trọng hơn, Hệ thống Khai thác và Truy xuất Nguồn gốc Điện tử (eCDT) phải được vận hành đầy đủ tại tất cả các cảng cá trước ngày 30/10, và việc triển khai toàn bộ hệ thống được yêu cầu trước ngày 15/11. Bộ cũng có nhiệm vụ đảm bảo quyền truy cập thông tin vào các cơ sở dữ liệu quốc tế để xác minh hải sản và tàu cá nhập khẩu.
• Bộ Quốc phòng (MoD): Bộ Quốc phòng được chỉ đạo đưa hệ thống kiểm soát tàu cá quốc gia vào hoạt động trước ngày 30/10. Bộ cũng phải đồng bộ hóa cơ sở dữ liệu kiểm soát phương tiện của mình với hệ thống eCDT của MAE trước cùng ngày. Bộ sẽ triển khai nguồn lực cho các cuộc tuần tra thường xuyên tại các khu vực biển biên giới, đặc biệt là các khu vực giáp ranh với Malaysia, Thái Lan và Indonesia, để ngăn chặn các hành vi vi phạm. Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam (VCG), trực thuộc Bộ Quốc phòng, đã phát động chiến dịch truy quét kéo dài một tháng từ ngày 15/10 - 15/11, tập trung vào việc loại bỏ các hành vi vi phạm tại các vùng biển chồng lấn và liền kề. 
• Bộ Công an: Bộ được giao nhiệm vụ triển khai hệ thống giám sát tàu cá xuất cảnh bằng nền tảng định danh điện tử quốc gia (VNeID) và phải tích cực điều tra các cá nhân, tổ chức tiếp tay cho hoạt động khai thác thủy sản trái phép ở vùng biển nước ngoài.

Bảo vệ uy tín và sinh kế

Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, cần ngăn chặn hành vi của "một bộ phận nhỏ ngư dân, doanh nghiệp hoặc cán bộ" tham gia vào các hoạt động bất hợp pháp, gây tổn hại đến uy tín của Việt Nam và sinh kế của những người dân tuân thủ pháp luật.

Chính quyền địa phương ở tất cả các tỉnh, thành phố ven biển phải chịu trách nhiệm trực tiếp về kết quả và phải đảm bảo tất cả tàu cá đều được đăng ký và giấy phép được cập nhật vào cơ sở dữ liệu thủy sản quốc gia (VNFishbase). Họ cũng phải thực hiện các biện pháp để loại bỏ dần các tàu không đăng ký và hỗ trợ nâng cấp thiết bị VMS. Các báo cáo cho thấy hơn 27.990 trong số 28.225 tàu cá xa bờ đủ điều kiện đã được trang bị thiết bị VMS, nhưng sự thiếu nhất quán ở các địa phương vẫn là một thách thức đáng kể. Động thái này phản ánh sự chuyển dịch từ việc chỉ dựa vào khai thác sang ưu tiên phát triển bền vững và nuôi trồng thủy sản công nghệ cao, đảm bảo Việt Nam có thể đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và bảo vệ ngành xuất khẩu thủy sản quan trọng trị giá 10 tỷ USD.

Theo FIS