Trong bối cảnh xuất khẩu sầu riêng bùng nổ, các doanh nghiệp đang kêu gọi cơ chế quản lý chặt chẽ trong ngành để giúp người trồng phát triển bền vững. Các doanh nghiệp đang đề xuất cơ chế quản lý chặt chẽ để phát triển bền vững ngành trồng sầu riêng trong bối cảnh ngành này đang phát triển nhanh chóng.

Sau khi chính thức cho phép xuất khẩu sầu riêng Việt Nam sang Trung Quốc, vua trái cây này đã tạo nên kỳ tích cho ngành trái cây Việt Nam, với giá trị xuất khẩu hơn 2,2 tỷ USD vào năm 2023. Tuy nhiên, thị trường đang phát triển đã khiến ngành này gặp vấn đề trong việc tuân thủ các quy định của thị trường nhập khẩu, dẫn đến nhiều lô hàng sầu riêng bị kiểm tra về bệnh cây và an toàn thực phẩm. Các vi phạm khác bao gồm cơ sở đóng gói thu mua sầu riêng từ vùng trồng không có mã số, dẫn đến sản phẩm không rõ nguồn gốc hoặc không tuân thủ quy trình đóng gói đã được phê duyệt.

Bà Ngô Tường Vy, Tổng giám đốc Công ty cổ phần xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu, cho rằng sự phát triển của ngành sầu riêng đang giúp nông dân thu được lợi nhuận khổng lồ. Nhưng bà cho biết, nhiều doanh nghiệp lỗ hàng trăm tỷ đồng vì hợp đồng mua bán bị hủy. Khi làm việc với chuỗi siêu thị, chỉ cần một hợp đồng bị hủy bỏ cũng có thể gây ra hậu quả rất lớn. Vì vậy, bà Vy cho rằng, cần có cơ chế pháp lý mang tính hệ thống để ngành sầu riêng phát triển bền vững. Chẳng hạn, Thái Lan – đối thủ cạnh tranh của Việt Nam trong sản xuất và xuất khẩu sầu riêng – đã thành công trên thị trường toàn cầu một phần nhờ các chế tài xử lý nghiêm khắc đối với các vi phạm ở mọi khâu trong chuỗi cung ứng sầu riêng. Bà nói thêm, việc thực thi các quy định không chỉ mang lại lợi ích cho từng người trồng trọt mà còn cho toàn bộ chuỗi cung ứng và quốc gia. Cây sầu riêng có vòng đời lên tới 30 - 40 năm nên cần có giải pháp lâu dài để bảo vệ danh tiếng, thương hiệu cây sầu riêng Việt Nam để giúp ngành phát triển bền vững.

Ông Võ Quân Huy, Giám đốc Công ty TNHH Huy Long An, cho rằng một vấn đề nữa là truy xuất nguồn gốc cây giống. Ông cho biết, trong vòng 5 đến 10 năm tới, thị trường sẽ bắt đầu chú ý hơn đến xuất xứ. Ông Huy cũng cho biết các vùng trồng sầu riêng mới cần được cấp mã số để tăng khối lượng xuất khẩu chính ngạch. Hiện nay, khoảng 30% tổng diện tích sản xuất sầu riêng đã được cấp mã số hoặc đã đăng ký mã số. Ông Nguyễn Phong Phú, Giám đốc kỹ thuật Công ty XNK Vina T&T, cho biết vấn đề quan trọng nhất của ngành sầu riêng hiện nay là tăng cường chuỗi cung ứng. Theo ông Phú, đó là vì các vấn đề lớn của ngành là sự hỗn loạn về giá, vi phạm hợp đồng và phá vỡ chuỗi cung ứng.

Việt Nam hiện có 708 vùng trồng được mã hóa và 168 cơ sở đóng gói được cấp mã chính thức được phép xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc. Ngoài ra, còn 634 vùng trồng và 80 cơ sở đóng gói đang chờ mã số được Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) cấp để xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc. Khoảng 26.400 ha diện tích trồng sầu riêng đã được cấp mã số, trong đó khoảng 17.790 ha đang chờ cấp mã số. Tổng diện tích trồng sầu riêng của Việt Nam hiện lên tới 150.766 ha.

Theo VNS