Ông Phan Minh Thông, Tổng giám đốc Tập đoàn Phúc Sinh, doanh nghiệp xuất khẩu tiêu và cà phê hàng đầu, nhấn mạnh rằng Việt Nam có tiềm năng to lớn về nông nghiệp. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều rào cản đang ngăn cản khiến Việt Nam chưa khai thác hết giá trị của ngành.

Nhu cầu về sàn giao dịch hàng hóa và đầu tư chế biến sâu

Phát biểu tại Diễn đàn 2025 “Nông dân bước vào kỷ nguyên mới”, do Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam và Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường đồng chủ trì ngày 2/11, ông Thông cho biết, công ty ông nằm trong top 5 doanh nghiệp xuất khẩu cà phê hàng đầu, với doanh thu bình quân hàng năm đạt 350 triệu USD. Ông chỉ ra rằng Việt Nam xuất khẩu đa dạng các mặt hàng nông sản ra thế giới, với một số mặt hàng đứng đầu, nhì, ba thế giới. Tuy nhiên, do việc kiểm soát giá cả và kênh bán hàng còn hạn chế, lợi nhuận thực tế còn khiêm tốn. “Việt Nam đang ngồi trên một mỏ vàng tài nguyên nông nghiệp”, ông nói, “nhưng quá nhiều nút thắt đang cản trở việc khai thác hiệu quả”.

Để giải quyết vấn đề này, ông kêu gọi đầu tư nhiều hơn vào các cơ sở chế biến sâu. Các tỉnh nên khuyến khích doanh nghiệp xây dựng nhà máy chế biến nông sản tại các vùng nông nghiệp trọng điểm. Chế biến sâu không chỉ tạo việc làm mà còn nâng cao đáng kể giá trị gia tăng cho hàng xuất khẩu của Việt Nam. Ông Thông cũng đề xuất thành lập các sàn giao dịch hàng hóa để ổn định thương mại và thu hút vốn. Các nền tảng này sẽ kết nối người mua, người bán và người sản xuất, giúp xác định giá trị thị trường thực sự của nông sản Việt Nam và đặt nền móng cho chế biến sâu hơn. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát chất lượng tại trang trại, rà soát và thắt chặt các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm để phục vụ tốt hơn cho cả thị trường trong nước và xuất khẩu. Về chính sách, ông đề xuất xem xét lại quy trình hoàn thuế GTGT đối với hàng hóa xuất khẩu để giảm thời gian xử lý, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tái đầu tư và mở rộng chu kỳ sản xuất.

Bà Nguyễn Thị Thành Thực, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Công nghệ Phần mềm AutoAgri, nhấn mạnh rằng việc hỗ trợ máy móc cho chế biến nông sản vẫn còn manh mún và chưa đầy đủ, gây khó khăn cho việc áp dụng công nghệ tiên tiến. Về cà phê, bà lưu ý rằng Việt Nam đã đạt kim ngạch xuất khẩu kỷ lục do giá tăng 300%. Mặc dù Việt Nam dẫn đầu thế giới về xuất khẩu cà phê Robusta, nhưng phân khúc cà phê đặc sản vẫn còn kém phát triển và thiếu bản sắc thương hiệu dễ nhận biết. Bà đề xuất thành lập Hiệp hội Cà phê Đặc sản quốc gia để giúp Việt Nam tận dụng tối đa giá trị của các sản phẩm cà phê cao cấp.

‘Hãy lên tiếng khi còn rào cản’

Sau khi lắng nghe những băn khoăn của nông dân, doanh nghiệp và nhà khoa học về tiếp cận đất đai, thủ tục hành chính, tín dụng, khoa học công nghệ, chuyển đổi số, môi trường và liên kết thị trường, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng đã ghi nhận những phản hồi thiết thực và vạch ra những chiến lược đột phá cho ngành. Ông nhấn mạnh ngành nông nghiệp và môi trường đang phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng, bao gồm biến đổi khí hậu, suy thoái tài nguyên, thiên tai và ô nhiễm. Hơn nữa, quá trình chuyển đổi sang tăng trưởng của ngành còn chậm, năng suất lao động còn thấp, quản lý đất đai và môi trường còn nhiều bất cập. Nhiều nông dân vẫn đang gặp khó khăn, khoảng cách giàu nghèo giữa nông thôn và thành thị vẫn là một vấn đề nan giải. Bộ trưởng cũng chỉ ra sự cạnh tranh toàn cầu ngày càng gia tăng, với những yêu cầu khắt khe hơn về tiêu chuẩn xanh, phát thải carbon và truy xuất nguồn gốc. Mặc dù công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) mang lại tiềm năng tăng trưởng to lớn, nhưng chúng cũng đòi hỏi một sự thay đổi lớn về tư duy và quản trị nông nghiệp.

Trước những thực tế này, Bộ đã xác định bốn đột phá chiến lược:

• Thứ nhất, mạnh mẽ cải cách và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để tháo gỡ những nút thắt, giải phóng nguồn lực phát triển, phân cấp thẩm quyền và trao quyền tự chủ hoàn toàn cho chính quyền địa phương. “Nếu người dân, doanh nghiệp gặp khó khăn, hãy lên tiếng”, Bộ trưởng kêu gọi. “Bộ Nông nghiệp và Môi trường cam kết sẽ giải quyết triệt để mọi vấn đề”.
• Thứ hai, thúc đẩy đổi mới sáng tạo thông qua khoa học, công nghệ và chuyển đổi số. Điều này bao gồm việc thí điểm các chính sách đặc thù cho các mô hình nông nghiệp mới và hoàn thiện cơ sở dữ liệu thống nhất toàn ngành.
• Thứ ba, đầu tư vào cơ sở hạ tầng nông nghiệp, nông thôn hiện đại, đồng bộ để hỗ trợ sản xuất và logistics.
• Thứ tư, tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, bao gồm các nhà khoa học, chuyên gia, doanh nhân và nông dân chuyên nghiệp, để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của ngành.

Bộ trưởng kêu gọi các bộ, ngành, ban, ngành liên quan thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cũng như Hội Nông dân Việt Nam, xem xét tất cả các ý kiến ​​phản hồi từ diễn đàn. Những ý kiến ​​này cần được sử dụng để kịp thời giải quyết các thách thức và hoàn thiện các chính sách trong tương lai.

Theo VNS