Các nhà dự báo Mỹ tăng mạnh dự báo khả năng diễn ra El Nino trong vài tuần qua, cho rằng sự kiện thời tiết này sẽ hiển lộ trong một vài tháng tới, thay vì dự báo trước đó là diễn ra vào cuối năm, có thể tác động rất mạnh tới triển vọng thời tiết cho nhiều hoạt động sản xuất nông nghiệp trong năm 2023.

Nếu trở thành hiện thực, hiện tượng El Nino sẽ xảy ra sau chuỗi hiếm có ba mùa liên tiếp diễn ra La Nina – hiện tượng diễn ra khi bề mặt nước vùng biển xích đạo Thái Bình Dương trở nên lạnh đột ngột hơn thông thường. Nhưng một số vùng biển này hiện nay đã bắt đầu ấm bất thường, vốn thường là chỉ báo cho những đợt El Nino rất mạnh. Tuy nhiên, những cơn gió mậu dịch áp chế mạnh vẫn chưa cho phép hơi ấm này phân tán ra đại dương và cho phép El Nino có nền tảng vững chãi.

Ấm lên nhanh chóng

Báo cáo dự báo chính thức của Mỹ cho rằng gió mậu dịch sẽ sớm yếu đi và hồi giữa tuần qua, các nhà dự báo cho rằng khả năng El Nino xuất hiện trong giai đoạn tháng 5 – 7 lên tới 62%, tăng mạnh so với dự báo hồi tháng trước chỉ khoảng khả năng 36%. Khả năng diễn ra El Nino trong những tháng sau đó lên tới khoảng 80%, so với dự báo khả năng 56% đưa ra hồi tháng trước.

Sự gia tăng bất ngờ về khả năng xảy ra El Nino chủ yếu là do nhiệt độ tăng nhanh bất thường ở bề mặt nước vùng xích địa cực đông Thái Bình Dương cũng như ở lớp nước cận bề mặt dọc toàn vùng xích đạo Thái Bình Dương. Tuần trước, luồng nước bề mặt biển ngay ngoài khơi Peru cao hơn 2,7 độ C so với mức thông thường. Hai tuần gần đây nhất ghi nhận mức độ ấm của nhiệt độ tương tự là vào tháng 7/2015, thậm chí vượt mốc ấm trong đợt El Nino 2015 – 2016, và trong tháng 6/1998, tức trong đợt El Nino 1997 – 1998.

Thực tế, các vùng nước này chưa từng ấm như vậy ngoài những năm kể trên ở bất cứ thời điểm nào, cho thấy khả năng diễn biến El Nino ở mức rất mạnh trong đợt hình thành lần này. Trong cả năm 2015 – 16 và 1997 – 98, cùng với các năm 1982-83 và ở mức độ nhẹ hơn là 1972-73, là các năm được coi là có hiện tượng “siêu El Nino” do tính chất mạnh bất thường. Càng về phía Tây dọc xích đạo vùng Nino 3.4, tuần trước chưa ghi nhận nhiệt độ bề mặt biển có gì bất thường. Nhiệt độ ở đây cần lệch chuẩn 0,5 độ C hoặc hơn để chắc chắn về sự xuất hiện của El Nino hoặc La Nina, nhưng nhiệt độ ở đây vẫn ổn định trong vài tháng qua nên hiện vẫn chưa chắc chắn về siêu El Nino.

Một số nhà dự báo cho rằng siêu El Nino có khả năng xảy ra trong năm 2023. Đây là một trong những nhận định dự báo cực đoan nhất nhưng mô hình Cơ quan Khí tượng Thủy văn Úc tuần này cho thấy Nino 3.4 cao hơn thông thường 2 độ trong tháng 8. Đây là hiện tượng chưa từng xảy ra nhưng mức lệch chuẩn của năm 1997 và năm 2015 rất gần mức này.

Các dự báo về sản xuất nông nghiệp

Chỉ 2 lần hiện tượng La Nina diễn ra liên tiếp 3 mùa từng xảy ra trong 70 năm qua (1973-76, 1998-2001). El Nino nhẹ được quan sát thấy trong năm thứ 4 của lần đầu tiên xảy ra tam La Nina và lần thứ 2 thì được tiếp nối bởi hiện tượng trung tính ENSO, nên siêu El Nino không phải là hệ quả của một đợt dài La Nina. Tuy nhiên, hiện tượng El Nino mạnh trong năm 1972 – 73 theo sau là hai mùa La Nina liên tiếp và El Nino mạnh lần sau đó nói tiếp bởi ba mùa La Nina liên tiếp, Sản xuất ngô năm 1972 cực kì thuận lợi và năm 1973 rất tốt, trong khi năm 1974 ghi nhận thất bát.

Thời điểm El Nino gây áp lực lớn nhất tại Nam bán cầu do khu vực này bắt đầu trồng lúa mỳ vào tháng tới. Úc, thường khô hạn trong giai đoạn El Nino, đang có 3 mùa sản xuất lúa mỳ bội thu. Argentina, nước thường ẩm ướt trong thời kỳ El Nino, đang vớt vát một mùa sản xuất thảm họa do hạn hán nghiêm trọng. Thời tiết mùa hè tại Mỹ - thời điểm hiển lộ năng suất ngô và đậu tương, không có liên hệ rõ rệt với ENSO tại vùng Nam bán cầu, nhưng vẫn là một chủ đề nóng đối với các nhà giao dịch trên thị trường.

Những năm diễn ra El Nino hoặc hình thái trung tính tích cực ENSO gắn với một số vụ sản xuất ngô nhất của nước Mỹ, mặc dù vẫn có những ngoại lệ như hồi năm 2012. Trong vài tháng qua, ENSO đã được theo dõi chặt chẽ để so sánh với năm 1971 – 1972 nhưng  năm 2001 – 2022 lại là trạng thái kết hợp. Kịch bản có chút phức tạp khi năm 2022 ghi nhận hạn hán tại các vùng đồng bằng Mỹ, gây thiệt hại đáng kể cho năng suất cây trồng. Giải mã ENSO gần đây đây cũng cho thấy sự tương đồng tương đồng phần nào với giai đoạn 1996 – 1997, mặc dù El Nino bắt đầu vào năm 2014 và kéo dài suốt năm 2015 – 2016. Năng suất ngô Mỹ ở mức thấp nhưng không tới mức tồi tệ vào năm 1997 và cao hơn trung bình vào năm 2015. Năng suất đậu tương năm 1997 ở mức tốt và chỉ cao hơn mức trung bình một chút vào năm 2015.

Theo Reuters