Cam kết cung cấp thực phẩm cho toàn cầu của Ấn Độ chỉ là lời hứa suông. Sau khi các nguồn cung lúa mỳ toàn cầu bị gián đoạn do cuộc chiến tại Ukraine, thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tuyên bố Ấn Độ sẵn sàng đẩy mạnh thương mại. Nhưng một đợt nóng đang nhấn chìm các cánh đồng lúa mỳ, đe dọa đẩy sản lượng lúa mỳ của nước này xuống mức thấp nhất kể từ năm 2017. Mặc dù vậy, xuất khẩu gạo của Ấn Độ còn quan trọng hơn nữa đối với an ninh lương thực toàn cầu.

Lệnh cấm xuất khẩu lúa mỳ thông báo hồi giữa tháng giúp giảm nhiệt giá bán lẻ bột lúa mỳ trước đó đã vọt lên mức cao nhất trong 12 năm và bảo vệ người tiêu dùng nước này. Tuy nhiên, chính sách này gây thiệt hại cho nông dân – những người vốn hứng chịu nhiều khó khăn trong những năm gần đây và giờ đây chỉ còn lựa chọn bán lúa mỳ với giá thấp hơn cho chính phủ.

Động thái này cũng làm dấy lên nhiều điểm nóng chính trị về an ninh lương thực toàn cầu. Trước lệnh cấm, Ấn độ là nước cung cấp lớn còn lại duy nhất trên thị trường quốc tế, do khan hiếm nước ngày càng nghiêm trọng tại Brazil, Mỹ và châu Âu làm hạn chế nguồn cung từ các nước này. CÁc nhà kinh tế tại Citi tính toán Ấn Độ có thể vẫn còn một lượng lúa mỳ dôi dư cho xuất khẩu. Nếu như vậy, các nước láng giềng bao gồm Bangladesh và Sri Lanka – hiện đang trong cuộc khủng hoảng kinh tế chính trị, có thể sẽ là những nước được ưu tiên nhập khẩu.

Thiếu hụt nguồn cung lúa mỳ đẩy trọng tâm lương tực toàn càu sang gạo – một thay thế thông thường cho lúa mỳ. Ấn Độ hiện vẫn là nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, với thị phần lên tới 40% trong năm nay, theo dự báo từ USDA. Trở lại giai đoạn năm 2007 – 2008, các lệnh hạn chế xuất khẩu từ Ấn Độ và Việt Nam đã khiến tình trạng thiếu hụt trở nên tồi tệ hơn, dẫn tới các cuộc bạo loạn vì thực phẩm trên khắp châu Á và châu Phi. GiÁ thực phẩm tăng liên tục trong nhiều năm và cuối cùng đã châm ngòi cho Mùa xuân Arab tại Ai Cập và các nước khác. LẠm phát thực phẩm và đồ uống nói chung tại Ai Cập – nước nhập khẩu lúa mỳ lớn – lên tới 25% trong tháng 4 vừa qua, cao hơn so với năm 2011.

Chỉ số giá gạo FAO vẫn thấp hơn so với cùng kỳ tháng 4/2021 mặc dù đang trên đà tăng. Nhờ các chính sách trợ cấp gây tranh cãi để đảm bảo cho nông dân bán được lúa gạo ở giá sàn, chính phủ Ấn Độ có thể đảm bảo đủ ngũ cốc cho an ninh lương thực nội địa; mùa mưa tốt sẽ là rất quan trọng cho nguồn cung thực phẩm toàn cầu. Đến nay, dựt rữ thực phẩm của Ấn Độ vẫn đủ để các lãnh đạo chính trị ngăn chặn được vấn đề trở nên ngiêm trọng hơn.

Bối cảnh chính sách

• Ngày 14/5, Ấn Độ ban lệnh cấm xuất khẩu lúa mỳ ngay sau khi tuyên bố mục tiêu xuất khẩu lúa mỳ cao kỷ lục trong năm 2022, sau một đợt nóng bất thường làm giảm sản lượng và giá lúa mỳ nội địa vọt lên mức cao kỷ lục.
• Chính phủ cho biết vẫn sẽ hỗ trợ xuất khẩu đối với các đơn hàng đã phát hành vận đơn và tới các nước yêu cầu cần gấp lúa mỳ “để giải quyết các nhu cầu an ninh lương thực”.
• Động thái cấm xuất khẩu không kéo dài và có thể sẽ được điều chỉnh, theo một nhà chức trách cấp cao trong một cuộc họp báo cho hay.

Theo Reuters