Xu hướng mua sắm trực tuyến ngày càng tăng của người tiêu dùng toàn cầu dẫn tới nhu cầu tăng mạnh đối với kho lạnh, nhưng đầu tư vào hệ thống kho lạnh vẫn ở mức thấp.

Các kho lạnh điều chỉnh nhiệt độ và độ ẩm để kéo dài thời hạn sử dụng một số sản phẩm, bao gồm những sản phẩm dễ hỏng như thực phẩm, mỹ phẩm và vắc xin. Có 3 khân phúc kho lạnh, bao gồm kho đông lạnh sâu (từ – 30oC đến – 28oC), kho lạnh (từ – 20oC đến – 16oC) và kho mát (từ + 2oC đế + 4oC). Nhu cầu đối với kho lạnh tại Việt Nam ở mức cao, đặc biệt là với ngành thủy sản. Việt Nam là nước xuất khẩu thủy sản lớn thứ 3 trên thế giới.

Bà Bùi Trang từ JLL Vietnam cho biết trong giai đoạn cao điểm COVID-19, 30 – 50% đơn hàng xuất khẩu thủy sản bị hủy, dẫn tới tồn kho tăng. Kho lạnh phải vận hành toàn công suất. Trong khi nhu cầu ở mức cao, chỉ một vài doanh nghiệp đầu tư vào phân khúc này và không bên nào có thể cung cấp các dịch vụ kho lạnh toàn diện. Nguồn cung kho lạnh tại miền Nam dồi dào hơn do nhu cầu cao hơn, trong khi 60% thị phần nằm trong tay các nhà đầu tư nước ngoài.

Kho lạnh đầu tiên được xây dựng tại Việt Nam vào năm 1996 do Konoike Vinatrans, một liên doanh Việt Nam – Nhật Bản thực hiện. Năm 1998, Swire Cold Storage từ Úc đã xây dựng một trong những kho lạnh hiện đại nhất lúc bấy giờ. Năm 2017, CTCP Hùng Vương xây dựng 2 kho lạnh với tổng công suất 40.000 tấn hàng. CÁc nhà đầu tư khác vào lĩnh vực kho lạnh bao gồm Lotte Sea (2009) và Preferred Freezer Services (2010).

Nguồn cung kho lạnh hạn chế một phần do thời gian xây dựng kéo dài hơn nhiều so với logistics. Đặc biệt, chi phí xây dựng kho lạnh cao hơn nhiều so với các kho tiêu chuẩn. “Vốn đầu tư kho lạnh cao gấp 2 – 3 lần so với các kho thông thường và thời gian xây dựng kéo dài tới 6 tháng”, bà Trang giải thích. “Thời gian thuê cũng luôn dài, 15 – 20 năm nên thị trường phát sinh thiếu nguồn cung kho lạnh”.

Global Cold Chain Alliance ước tính công suất kho lạnh nên ở mức 0,15m3/cư dân thành thị. Tại Úc, nguồn cung hiện tại chỉ đáp ứng một nửa con số này. JLL Vietnam cho rằng các kho lạnh thủy sản hoạt động hiệu quả nhất nếu cách cảng khoảng 50km, trong khi các kho rau quả nên đặt gần các khu vực thành thị.

Nhu cầu đang tăng

Ông Michael Ignatiadis từ JLL Asia Pacific cho biết dân số đông và tốc độ phát triển nhanh tầng lớp trung lưu tại châu Á dẫn tới nhu cầu tăng đối với thực phẩm tươi và chất lượng cao, là động lực thúc đẩy tăng nhu cầu kho lạnh.

Các nhà phân tích cho rằng họ dự báo sẽ diễn ra bùng nổ xây dựng kho lạnh. Theo Emergen, dung lượng xây dựng kho lạnh sẽ đạt giá trị 18,6 tỷ USD đến năm 2027, với tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm 13,8%. Tuy nhiên, ngay cả với tốc độ xây dựng này, tình trạng thiếu hụt vẫn có thể xảy ra do nhu cầu đối với thực phẩm tươi, theo nhận định của Ignatiadis.

Trong khi đó, Forrester dự báo các dịch vụ mua sắm tại châu Á Thái Bình Dương sẽ tăng 30%/năm cho tới 2024. Tại Mỹ, tỷ trọng mua sắm trực tuyến thực phẩm sẽ tăng gấp đôi từ nay đến năm 2025 lên 21,5%, theo Mercatus, một doanh nghiệp thương mại điện tử, và Incisiv. Tại Anh, 80% thực phẩm thô được nhập khẩu và thiếu rau quả tươi đang ngày càng đáng báo động.

Alan Selby từ JLL’s Integral cho biết nhu cầu sẽ tăng theo thời gian do xu hướng mọi người tự trồng rau củ và bảo quản tại nhà. Để đạt các mục tiêu tăng trưởng trong tương lai, chuyên gia từ JLL tin rằng ngành logistics Việt Nam cần vượt qua nhiều vấn đề. Trong nắn hạn, để bước vào giai đoạn phát triển logistics công nghiệp, và trở nên cạnh tranh hơn, lĩnh vực này cần có mức đầu tư hợp lý. Ngoài ra cũng cần phát triển một mạng lưới cao tốc và cơ sở hạ tầng cơ bản, bao gồm năng lượng tái tạo.

Thương mại biên mậu cũng cần cải thiện về thời gian và chi phí. Chi phí giao dịch biên mậu, bao gồm chi phí chứng từ và tuân thủ quy trình thủ tục cũng như các chi phí xuất nhập khẩu tại Việt Nam cạnh tranh yếu hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Bà Bùi Trang từ JLL Vietnam nhấn mạnh rằng chuỗi cung ứng lạnh hiện chủ yếu do các nhà cung cấp vừa và nhỏ vận hành, các trung tâm bảo quản lạnh sẽ có cơ hội đầu tư lớn.

Theo VNS