Với mức thuế suất thuế GTGT 5%, doanh nghiệp ngành hồ tiêu, gia vị nộp ngân sách nhà nước 55 tỷ đồng, đồng thời được hoàn thuế lên tới 2.135 tỷ đồng.

Hiệp hội Hồ tiêu và Gia vị Việt Nam (VPSA) đã có văn bản gửi Văn phòng Chính phủ, Văn phòng Quốc hội và các bộ ngành liên quan, đề xuất rà soát chính sách thuế GTGT đối với ngành hồ tiêu và gia vị. Theo VPSA, ngành hồ tiêu của Việt Nam sản xuất khoảng 200.000 tấn/năm, trong đó xuất khẩu 190.000 tấn (95%) và chỉ tiêu thụ trong nước 10.000 tấn (5%). Tuy nhiên, trong tổng sản lượng, chỉ có khoảng 5.000 tấn được chế biến sâu và tiêu thụ trong nước. Như vậy, Nhà nước chỉ thu được thuế GTGT từ 5.000 tấn này. Phần sản lượng còn lại được xuất khẩu miễn thuế, cho phép doanh nghiệp xuất khẩu được hoàn thuế GTGT. Tính toán cho thấy, kim ngạch xuất khẩu của ngành hồ tiêu đạt 1,3 tỷ USD vào năm 2024, với mức thuế GTGT 5% cho toàn ngành là 65 triệu USD. Đáng chú ý, chỉ thu được khoảng 1,63 triệu USD (tương đương 42 tỷ đồng) từ sản phẩm tiêu thụ trong nước. Số tiền 63,375 triệu đô la còn lại được hoàn trả cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Tương tự, sản lượng xuất khẩu các loại gia vị khác khoảng 200.000 tấn, nhưng chỉ khoảng 5.000 tấn được chế biến để tiêu thụ trong nước. Đối với toàn ngành gia vị Việt Nam, với tổng sản lượng xuất khẩu vượt 400.000 tấn (năm 2024), chỉ có 10.000 tấn tiêu và gia vị được tiêu thụ trong nước, tạo ra nguồn thu thuế GTGT khoảng 55 tỷ đồng cho nhà nước, trong khi các doanh nghiệp dự kiến sẽ được hoàn thuế lên tới 2.135 tỷ đồng. VPSA chỉ ra rằng trong khi thuế GTGT trên 10.000 tấn tiêu thụ trong nước được thu đầy đủ, thì số tiền thuế trị giá 2.135 tỷ đồng từ 390.000 tấn sẽ được nhà nước hoàn trả. "Cơ chế hoàn thuế đã bộc lộ những kẽ hở, tạo điều kiện cho gian lận trong hoàn thuế, ảnh hưởng đến các doanh nghiệp xuất khẩu hợp pháp", VPSA nhấn mạnh, đồng thời lưu ý rằng những vấn đề này đã gây thiệt hại cho doanh nghiệp và làm giảm tính minh bạch trong thu thuế. Cộng đồng doanh nghiệp xuất khẩu bày tỏ lo ngại rủi ro này có thể tái diễn theo cơ chế hoàn thuế theo quy định của Luật thuế GTGT mới.

Thuế GTGT 0% đối với nguyên liệu xuất khẩu

Trong điều kiện đó, VPSA đề xuất áp dụng mức thuế suất GTGT 0% đối với nguyên liệu đầu vào dùng cho xuất khẩu. Hiệp hội cũng kiến nghị bỏ hoàn thuế xuất khẩu đối với mặt hàng tiêu và gia vị, do không cân xứng với nguồn lực xã hội, ảnh hưởng đáng kể đến vốn lưu động của doanh nghiệp. Thay vào đó, nên xem xét áp dụng mức thuế suất xuất khẩu đồng loạt 0,5%. Giải pháp này cho phép Nhà nước thu thuế trực tiếp đối với các giao dịch xuất khẩu, hỗ trợ thu ngân sách, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp có vốn, luân chuyển vốn nhanh hơn, tránh chậm trễ trong việc xử lý hoàn thuế. Bên cạnh đó, VPSA đề xuất duy trì mức thuế suất GTGT 5% đối với nguyên liệu đầu vào dùng cho sản xuất, chế biến tiêu thụ nội địa.

VPSA cho rằng cơ chế thuế GTGT hiện hành đối với ngành tiêu và gia vị đang tạo ra những khó khăn tài chính đáng kể cho doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh giá nông sản biến động và cạnh tranh gay gắt từ các nước như Indonesia, Ấn Độ, Brazil. Nguyên nhân là do các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu xuất khẩu các sản phẩm sơ chế, biên lợi nhuận thấp (1-3%), nên mức hoàn thuế GTGT 5% trở thành yếu tố cản trở sự phát triển bền vững của ngành. Những đề xuất về thuế này của VPSA nhằm tạo môi trường thuế minh bạch, thuận lợi, tạo điều kiện cho doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thuế với nhà nước, thúc đẩy sự phát triển của ngành hồ tiêu và gia vị.

Trong quá trình xem xét các đề xuất của hiệp hội, VPSA đề nghị Bộ Tài chính xem xét, báo cáo cấp có thẩm quyền, cho phép lùi thời hạn thực hiện Luật VAT đến sau ngày 1/7/2025. Năm nay, sản lượng “vàng đen” của Việt Nam ước đạt trên 274.000 tấn. Nhiều nước đang ráo riết thu mua với giá cao, trong đó Mỹ là nước nhập khẩu lớn nhất. Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tính đến cuối tháng 6, vụ thu hoạch hồ tiêu đã hoàn tất. Ước tính tổng diện tích hồ tiêu năm nay khoảng 110.600 ha, sản lượng đạt 274.100 tấn. So với năm 2024, diện tích hồ tiêu tăng 1.000 ha, sản lượng tăng 11.800 tấn.

Đáng chú ý, trong các phiên giao dịch gần đây, giá hạt tiêu, được mệnh danh là "vàng đen" của Việt Nam, biến động mạnh theo chiều hướng tăng. Sáng ngày 3/7, giá tiêu dao động từ 140.000-147.000 đồng/kg. Giá tiêu đen xuất khẩu của Việt Nam dao động từ 6.240-6.370 USD/tấn, trong khi tiêu trắng ở mức 8.950 USD/tấn. Trong 6 tháng đầu năm nay, Việt Nam đã xuất khẩu 124.900 tấn tiêu, kim ngạch 859,6 triệu USD. Mặc dù sản lượng xuất khẩu giảm 12,4%, nhưng giá trị lại tăng 35,7% so với cùng kỳ năm 2024.

Theo VNS