Xuất khẩu sầu riêng đang phục hồi mạnh mẽ, với tổng doanh thu dự kiến đạt 2,4 tỷ USD vào năm 2025. Lần đầu tiên sau một thập kỷ, Việt Nam đang cập nhật các tiêu chuẩn quốc gia về sầu riêng nhằm cải thiện tính minh bạch của sản phẩm và bảo vệ uy tín của nông sản xuất khẩu trên toàn cầu. Tháng 6/2025, xuất khẩu rau quả của Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng mạnh mẽ, trong đó sầu riêng cho thấy những dấu hiệu phục hồi rõ rệt. Bên cạnh Trung Quốc, sầu riêng Việt Nam cũng đã bắt đầu thâm nhập thị trường Thái Lan. Các vùng trồng sầu riêng chính như Tây Nguyên và các tỉnh Đông Nam Bộ, với hàm lượng cadmium thấp, đã giúp cải thiện việc tuân thủ các tiêu chuẩn xuất khẩu. Các nhà xuất khẩu cũng đang tăng cường kiểm soát chất lượng ở cấp độ vườn cây và thắt chặt quy trình tìm nguồn cung ứng và đóng gói. Trong khi đó, sự gián đoạn nguồn cung ở một số vùng của Thái Lan đã tạo ra những cơ hội nhập khẩu mới cho sầu riêng Việt Nam. Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, xuất khẩu sầu riêng vẫn duy trì dưới 100 triệu USD mỗi tháng trong quý I năm 2025. Tăng trưởng bắt đầu tăng mạnh vào tháng 4, với kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 100 triệu USD trong tháng đó, 204 triệu USD vào tháng 5 và hơn 300 triệu USD vào tháng 6, gần bằng tổng kim ngạch của năm tháng trước cộng lại. Dự kiến xuất khẩu tháng 7 sẽ đạt 350-400 triệu USD, nâng tổng kim ngạch bảy tháng lên hơn 1 tỷ USD. Mùa thu hoạch và xuất khẩu cao điểm sẽ diễn ra từ tháng 8 đến tháng 10, với dự báo xuất khẩu cả năm sẽ vượt quá 2 tỷ USD. Tại cuộc họp vào ngày 29/7, ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, đã báo cáo về sự gia tăng mạnh mẽ trong xuất khẩu sầu riêng đông lạnh. Thời gian còn lại của năm sẽ là một khoảng thời gian quan trọng và Việt Nam đang hợp tác chặt chẽ với Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) để đơn giản hóa các thủ tục xuất khẩu.

Cuối tháng 6, đoàn công tác của GACC đã kiểm tra các vùng trồng, cơ sở đóng gói và phòng thí nghiệm tại Việt Nam. Đoàn đánh giá cao những nỗ lực quản lý của Việt Nam và cam kết hỗ trợ để đảm bảo thông quan thuận lợi trong những tháng tới. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam cũng khẳng định xuất khẩu sầu riêng đang trên đà tăng trưởng, nhờ việc kiểm soát chặt chẽ hơn các chất gây ô nhiễm như cadmium và auramine O. Điều này dự kiến sẽ củng cố đà tăng trưởng xuất khẩu trong những tháng còn lại của năm.

Tiêu chuẩn quốc gia mới nhằm nâng cao chất lượng và uy tín của sầu riêng

Để duy trì tăng trưởng xuất khẩu và nâng cao giá trị sản phẩm, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang soạn thảo tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) mới cho sầu riêng tươi, nhằm mục đích chuẩn hóa chất lượng từ nông trại đến thị trường, cả trong nước và quốc tế. Dự thảo áp dụng cho hai giống sầu riêng chính: Ri6 (nội địa) và Dona (nhập khẩu từ Thái Lan), chiếm 90-95% diện tích trồng sầu riêng của Việt Nam, cùng với một số giống sầu riêng khác do Việt Nam trồng. Theo quy định mới, sầu riêng phải còn nguyên vẹn, tươi và không có sâu bệnh hoặc khuyết tật như cùi khô, múi kém phát triển hoặc lõi ướt. Tổng tỷ lệ khuyết tật cho phép không được vượt quá 5% phần ăn được. Dự thảo cũng quy định mức độ chín theo vùng, ngoài các tiêu chí về hình dạng, màu sắc, hương vị, trọng lượng và đặc tính lý hóa. Các yêu cầu kỹ thuật chính bao gồm hàm lượng chất khô tối thiểu là 32,29% đối với Ri6 và 32,22% đối với Dona ngang bằng với tiêu chuẩn xuất khẩu của Thái Lan. Sầu riêng sẽ được phân loại thành ba bậc chất lượng: Hạng I (cao nhất), Hạng II và Hạng III (chỉ đáp ứng các tiêu chuẩn tối thiểu). Để đảm bảo an toàn thực phẩm, sầu riêng phải tuân thủ giới hạn dư lượng tối đa đối với thuốc trừ sâu, kim loại nặng (chì, cadmium, thủy ngân, asen), độc tố nấm và ô nhiễm vi sinh vật, phù hợp với quy định của cả nước và quốc gia nhập khẩu, đặc biệt là quy định của Trung Quốc.

Theo ông Huỳnh Tấn Đạt, tiêu chuẩn TCVN 10739:2015 hiện hành, dựa trên Tiêu chuẩn ASEAN 1:2006, đã lỗi thời và thiếu các chỉ tiêu quan trọng như độ chín, chất lượng thịt quả, tổng chất rắn hòa tan và hàm lượng chất khô, đặc biệt là đối với hai giống sầu riêng chủ lực. Trong khi đó, các đối thủ cạnh tranh như Thái Lan đã áp dụng các tiêu chuẩn sầu riêng chi tiết từ lâu (TAS 3-2013, TAS.9070-2023), cùng với các quy định nghiêm ngặt về thu hoạch và thương mại. Các thị trường khác bao gồm Trung Quốc và Indonesia cũng đang thắt chặt kiểm soát nhập khẩu, gây áp lực buộc Việt Nam phải đáp ứng các kỳ vọng chất lượng cao hơn.

Hiệp hội Rau quả Việt Nam lưu ý rằng Việt Nam vẫn chưa có một tiêu chuẩn sầu riêng thống nhất, gây khó khăn cho việc kiểm soát chất lượng từ sản xuất đến phân phối. Ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội, nhấn mạnh sự cần thiết của các tiêu chuẩn rõ ràng, có thể thực thi để ngăn ngừa tranh chấp chất lượng và bảo vệ uy tín của sầu riêng Việt Nam. Các chuyên gia đồng ý rằng một tiêu chuẩn quốc gia hiện đại sẽ cung cấp một nền tảng vững chắc và định hướng rõ ràng cho cả cơ quan quản lý và nhà sản xuất, cho phép quản lý chất lượng thống nhất, phát triển bền vững và khả năng cạnh tranh xuất khẩu lâu dài.

Theo VOV