Các doanh nghiệp hạt điều nội địa đang đối mặt với nhiều khó khăn do quy định mới yêu cầu thêm nhiều thủ tục kiểm tra điều thô nguyên liệu nhập khẩu từ các cảng châu Phi. Ông Đặng Hoàng Giang, phó chủ tịch và tổng thư ký Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) cho rằng: “Ngành chế biến điều nội địa đang đối mặt với nhiều khó khăn trong năm 2019, và các quy định mới đang đẩy chi phí sản xuất tăng”. Các doanh nghiệp bị kéo dài thời gian và chi phí để thông quan. Các doanh nghiệp cũng phải cử nhiều nhân viên hơn để theo dõi các lô hàng, gây ra tình trạng tắc nghẽn tại các cảng và giảm khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp chế biến hạt điều.

Vào giữa tháng 3/2019, chủ tịch Vinacas Phạm Văn Công gửi thư tới các cơ quan chức năng nhằm đề xuất các giải pháp cho các quy định mới để ngăn ngừa khả năng sâu Trogoderma SP thâm nhập vào Việt Nam. Ông Hoàng Trung, lãnh đạo Cục BVTV thuộc Bộ NNPTNT, cho biết cơ quan đã chỉ đạo chi cục BVTV vùng 2 trong tháng 4 vừa qua rằng nếu không phát hiện ra đợt hàng nào có nhiễm loại ấu trùng trên, chi cục có thể cấp phép cho doanh nghiệp vận chuyển thẳng các lô hàng về kho hàng của họ.

Nếu có bất cứ lô hàng nào phát hiện ra loại sâu trên thì chi cục BVTV sẽ đề xuất ngừng các lô hàng từ các nước có trách nhiệm, ông Trung cho hay. Kể từ đầu năm 2019, cơ quan này đã kiểm tra toàn bộ các lô hàng tới các cảng tại Việt Nam. Quy trình thủ tục kéo dài tới 7 – 10 ngày so với chỉ 2 – 3 ngày trước đây. Vinacas đã đề xuất cơ quan BVTV nối lại hoạt động kiểm tra nhanh tại cầu tàu và kiểm tra thêm nếu cần thiết tại kho của doanh nghiệp.

Hiện đang là thời gian cao điểm thu mua và nhập khẩu điều thô nguyên liệu cho chế biến nên nếu quy định mới không được điều chỉnh thì sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành hạt điều nội địa, ông Giang cho hay. Trong khi đó, ông Trung cho biết từ năm 2013, cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều lô hàng từ châu Phi chứa sâu Trogoderma SP. Loại sâu này được phân loại vào nhóm nguy hiểm và thuộc danh sách sâu hại kiểm soát nghiêm ngặt tại nhiều nước. Trước đó, quy trình kiểm dịch cho hàng hóa nhập khẩu cần 4 tiếng tại cửa hải quan và 10 tiếng tại các cảng biển và cảng hàng không. “Chúng tôi sẽ tiếp tục nỗ lực phát hiện các lô hàng điều thô nhập khẩu có chứa loại sâu bệnh này nên các doanh nghiệp phải hợp tác với các cơ quan kiểm dịch để ngăn chặn loại sâu hại này thâm nhập vào Việt Nam. Nếu các cơ quan chức năng không phát hiện thấy sâu hại trong 5-7 lô hàng tới, chúng tôi sẽ cho phép các doanh nghiệp vận chuyển thẳng các lô điều thô tới nhà kho của họ và sau đó kiểm tra các lô hàng còn lại, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp”.

Theo Bộ NNPTNT, nhập khẩu điều thô trong quý 1/2019 tại Việt Nam đạt 224.000 tấn, trị giá 389 triệu USD, tăng 6,2% về lượng nhưng giảm 19,5% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018. Trong quý 1/2019, Campuchia là nước cung cấp điều thô lớn nhất cho Việt Nam, chiếm 33,2% tổng giá trị nhập khẩu, tăng khoảng 10 lần so với năm 2018. Bờ Biển Ngà đứng thứ 2 với 47 triệu USD, tăng 2 lần. Vị trí thứ 3 thuộc về Indonesia với 24,2 triệu USD, tăng 1,8 lần. Nhập khẩu điều thô của Việt Nam trong năm 2019 dự báo đạt hơn 1 triệu tấn. Việt Nam phải nhập khẩu điều thô nhiều năm qua do suy giảm cả diện tích và sản lượng điều thô nội địa.