Tổng thống Philippines đã ký thông qua luật thuế nhập khẩu gạo trong tháng 2 vừa qua. Luật thuế mới sẽ tự do hóa quy trình nhập khẩu gạo trong khi tước đi vai trò nhập khẩu của Cơ quan Thực phẩm Quốc gia Philippines (NFA). Thay vì hệ thống cũ, các nhà nhập khẩu tư nhân nay sẽ đóng mức thuế nhập khẩu 35% khi mua gạo từ các nhà cung cấp Đông Nam Á, khoản thuế này giúp tăng ngân sách chính phủ và tài trợ cho quỹ tăng khả năng cạnh tranh ngành gạo.

Văn bản mới này sẽ điều chỉnh Luật số 8178 hay “Luật Thuế Nông nghiệp” bằng việc dỡ bỏ các hạn chế định lượng đối với nhập khẩu gạo. Đây là một trong những văn bản luật được ra đời bởi Hội đồng Tư vấn Hành pháp với vai trò bên chủ trì.

Văn bản luật mới này sẽ khôi phục mức tiếp cận tối thiểu năm 2012 ở mức 350.000 tấn và áp thuế 35% đối với nhập khẩu gạo vào Philippines, theo Thỏa thuận Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA). Mức thuế ngoài hạn ngạch 180% sẽ áp dụng cho các nguồn gạo ngoại khối ASEAN, các thành viên của WTO. Hiện nay, mức tiếp cận tối thiểu (MAV) của Philippines là 805.200 tấn.

Theo luật mới, Quỹ Thúc đẩy Khả năng cạnh tranh ngành gạo (RCEF) cũng sẽ được thành lập và Thượng nghị sỹ Loren B. Legarda xác nhận rằng đã phân bổ 10 tỷ pesos theo Luật Ngân sách 2019. RCEF sẽ hoạt động như một cơ chế phòng vệ đặc biệt cho ngành gạo, và quỹ này được phân bổ như sau: 50% cho máy móc thiết bị; 30% cho phát triển giống lúa gạo, tuyên truyền và quảng bá; 10% cho hỗ trợ tín dụng mở rộng trong ngành gạo và 10% cho các dịch vụ khuyến nông.

Năm 2019, nhập khẩu gạo của Philippines có thể vọt lên mức cao kỷ lục 4 triệu tấn sau khi tổng thống thông qua luật tự do hóa nhập khẩu gạo nói trên. Theo quyền giám đốc NFA Tomas Escarez, tính đến nửa tháng 2/2019, cơ quan này đã nhận được hơn 200 hồ sơ đăng ký nhập khẩu từ các nhà nhập khẩu và các nhà giao dịch. Tổng lượng đăng ký chạm mốc 2 triệu tấn, trong đó 20% lượng này đã cập bến Philippines.

Theo Luật Thuế nhập khẩu gạo mới thông qua, các nhà nhập khẩu chỉ cần nhận được giấy phép và thanh toán mức thuế lần lượt 35% và 50% từ các nước nội khối và ngoại khối ASEAN. Nếu tốc độ nhập khẩu này tiếp diễn thì tổng lượng nhập khẩu gạo năm 2019 sẽ vượt mức cao kỷ lục 2,34 triệu tấn dưới thời tổng thống Arroyo. Giá thành sản xuất lúa gạo tại Philippines lên tới 12 peso/kg, so với 6 pesos/kg tại Việt Nam và Thái Lan.