Hiệp định Thương mại mở ra cánh cửa miễn thuế, nhưng tuân thủ IUU và minh bạch chuỗi cung ứng là yếu tố thiết yếu để thành công. Ngành xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là ngành cá ngừ, đã nhận được sự thúc đẩy đáng kể sau thỏa thuận với Mỹ về khuôn khổ thương mại có đi có lại, công bằng và cân bằng. Được ký kết tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN năm 2025 tại Malaysia, tuyên bố chung bao gồm những tin tức tích cực, khơi dậy sự lạc quan cho hàng hóa Việt Nam.

Một điều khoản quan trọng xác định các sản phẩm được liệt kê trong Phụ lục 3 của Sắc lệnh Hành pháp số 14346, ngày 5/9/2025, có khả năng được hưởng mức thuế đối ứng 0%. Việc điều chỉnh này, nhằm mục đích "Điều chỉnh mức thuế tiềm năng cho các đối tác có cùng định hướng", mang đến một cơ hội chuyển đổi cho cá ngừ Việt Nam.

Các nhóm sản phẩm có khả năng được hưởng lợi nhiều nhất từ ​​việc điều chỉnh thuế quan là:

• Cá ngừ albacore tươi/ướp lạnh (mã HS 03023100)
• Thăn/phi lê cá ngừ đông lạnh (mã HS 03048700)
• Cá ngừ và cá ngừ vằn chế biến, không đóng hộp kín, không ngâm dầu, dạng rời hoặc đóng gói trực tiếp có trọng lượng trên 6,8 kg (mã HS 16041440)

Lợi thế cạnh tranh và tác động thị trường

Nếu các nhóm sản phẩm này thực sự được miễn thuế, điều này sẽ tạo ra sự gia tăng đáng kể khả năng cạnh tranh của cá ngừ Việt Nam tại thị trường Mỹ, một trong những thị trường tiêu thụ cá ngừ lớn nhất thế giới. Mỹ luôn là thị trường nhập khẩu cá ngừ lớn nhất của Việt Nam, tuy nhiên chi phí logistics và thuế nhập khẩu cao đã hạn chế giá bán. Việc giảm thuế xuống 0% có thể giúp sản phẩm của Việt Nam cạnh tranh hơn so với nguồn cung từ Ecuador, Thái Lan hoặc Philippines, đặc biệt là đối với các sản phẩm thăn/phi lê cá ngừ đông lạnh chất lượng cao và các sản phẩm phục vụ cho các chuỗi dịch vụ ăn uống, nhà hàng và siêu thị tại Mỹ.

Con đường phía trước: Vượt qua những rào cản đáng kể

Mặc dù rất phấn khởi, nhưng quá trình chuyển đổi từ kỳ vọng sang lợi ích thực tế vẫn còn nhiều thách thức, theo nhận định của bà Nguyễn Hà, Chuyên gia Thị trường Cá ngừ thuộc Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP). Danh sách cụ thể các sản phẩm được miễn trừ vẫn chưa được Hoa Kỳ chính thức công bố.

Hơn nữa, các điều kiện kèm theo cũng đặt ra những rào cản đáng kể cho nhiều doanh nghiệp Việt Nam. Bao gồm:

• Quy tắc xuất xứ nghiêm ngặt
• Yêu cầu truy xuất nguồn gốc
• Tiêu chuẩn bền vững

Ngành cá ngừ Việt Nam đang phải đối mặt với những yêu cầu ngày càng khắt khe từ Mỹ và các thị trường lớn khác liên quan đến việc chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), bảo vệ động vật có vú biển (MMPA), minh bạch chuỗi cung ứng và đạt chứng nhận của Hội đồng Quản lý Biển (MSC). Việc không đáp ứng các tiêu chí này sẽ ngăn cản các doanh nghiệp tận dụng lợi thế thuế quan.

Tập ​​trung vào giá trị cao và bền vững

Môi trường thương mại nói chung vẫn còn nhiều biến động, với việc Mỹ áp dụng mức thuế đối ứng 20% đối với nhiều mặt hàng khác của Việt Nam trong năm nay. Chính sách thuế 0% có thể sẽ mang tính chọn lọc, ưu tiên các mặt hàng thể hiện rõ ràng tính "có đi có lại công bằng" và nguồn gốc minh bạch. Để ứng phó, các doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ Việt Nam đang chuyển hướng chiến lược sang các sản phẩm giá trị gia tăng như thăn, phi lê và cá ngừ chế biến quy mô lớn. Hướng đi này được kỳ vọng sẽ giúp tăng biên lợi nhuận và phù hợp với xu hướng tiêu dùng "xanh và bền vững" tại Mỹ. Dự báo trong 6-18 tháng tới, nếu chính sách thuế suất 0% được áp dụng cho các mã HS nói trên, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Mỹ có thể phục hồi sau giai đoạn trì trệ trong giai đoạn 2024-2025. Tuy nhiên, thành công cuối cùng vẫn phụ thuộc vào cam kết của các doanh nghiệp trong việc chuẩn hóa chuỗi cung ứng, đảm bảo tuân thủ IUU và xây dựng thương hiệu quốc gia thể hiện sự minh bạch và giá trị bền vững. Thuế suất 0% là một cơ hội lớn, nhưng chỉ là chất xúc tác cho các doanh nghiệp sẵn sàng đáp ứng tiêu chuẩn thương mại mới của Mỹ.

Theo FIS