Xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Trung Quốc tăng 47,9% do thuế quan của Mỹ gây bất ổn cho các nhà xuất khẩu. Trong một sự thay đổi bất ngờ do ảnh hưởng của thuế quan biến động của Mỹ, Trung Quốc đã vươn lên trở thành nhà nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam, chi hơn 1 tỷ USD trong nửa đầu năm 2025 và chính thức vượt qua Mỹ.

Xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc tăng mạnh

Theo Tổng cục Hải quan Việt Nam, xuất khẩu thủy sản trong tháng 6/2025 đạt tổng cộng hơn 906 triệu USD, tăng 8% so với tháng 6/2024. Trong nửa đầu năm, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt 5,11 tỷ USD, tăng 15,9% so với cùng kỳ năm trước. Số liệu cho thấy xuất khẩu sang các thị trường lớn như Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan và Brazil đã tăng trưởng hai con số trong giai đoạn này. Brazil ghi nhận mức tăng mạnh nhất với mức tăng 111,8% trong tháng 6/2025 và 77,1% trong sáu tháng đầu năm. Đáng chú ý, Trung Quốc đã nhập khẩu hơn 1 tỷ USD thủy sản từ Việt Nam trong 6 tháng đầu năm - tăng 47,9% so với cùng kỳ năm trước - trở thành thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam, vượt qua Mỹ. Trong suốt năm, Trung Quốc đã tăng đáng kể lượng mua các sản phẩm thủy sản từ Việt Nam, với một số mặt hàng tăng đột biến. Chỉ riêng trong tháng 1, Trung Quốc đã chi 70 triệu USD để nhập khẩu tôm hùm Việt Nam - gấp 9 lần so với tháng 1 năm 2024. Xuất khẩu cua sang Trung Quốc tăng vọt 18 lần, đạt 18,5 triệu USD.

Trong quý I năm 2025, Trung Quốc (bao gồm cả Hồng Kông) đã chi hơn 23 triệu USD để nhập khẩu nhuyễn thể có vỏ của Việt Nam - tăng gần 2.000% so với quý I năm 2024. Con số này vượt xa kim ngạch nhập khẩu của EU (18 triệu USD) và Hoa Kỳ (chỉ hơn 6 triệu USD). Trong khi Trung Quốc chỉ chiếm 4% kim ngạch xuất khẩu nhuyễn thể của Việt Nam trong quý I năm 2024, thì tỷ lệ này đã tăng vọt lên 37% trong năm nay. Trong khi đó, xuất khẩu thủy sản sang Hoa Kỳ đạt gần 898 triệu USD trong nửa đầu năm 2025, tăng 14,5% so với cùng kỳ năm trước.

Đơn hàng của Hoa Kỳ tăng đột biến trước khi thuế quan có hiệu lực, nhưng đà tăng chậm lại

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), mức tăng trưởng tích cực này phần lớn là do đơn hàng tăng đột biến vào tháng 5/2025, khi các doanh nghiệp Mỹ và Việt Nam gấp rút hoàn tất các thỏa thuận trước khi thuế quan trả đũa có hiệu lực vào ngày 9/7, như chính quyền Trump đã công bố vào tháng 4. Tuy nhiên, sự tăng đột biến ngắn hạn này phản ánh sự bất ổn chung trong quan hệ thương mại Mỹ - Việt. Trong tháng 6, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ giảm xuống còn 132 triệu USD, giảm 17,7% so với cùng kỳ năm trước. Với 898 triệu USD xuất khẩu trong nửa đầu năm, Mỹ đã tụt xuống vị trí thứ hai, chiếm 17,56% doanh thu xuất khẩu thủy sản của Việt Nam, sau Trung Quốc với 19,64%.

Doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam chuyển hướng sang thị trường Trung Quốc

VASEP cho rằng sự thay đổi này là do chính sách thuế quan khó lường của Mỹ, vốn đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến kế hoạch sản xuất, thực hiện hợp đồng và lịch trình giao hàng. Những thay đổi liên tục trong chính sách thương mại của Mỹ khiến các nhà nhập khẩu không chắc chắn về chi phí, trong khi các nhà xuất khẩu Việt Nam gặp khó khăn về giá cả, thời gian và kế hoạch dài hạn. Ngành thủy sản, vốn rất nhạy cảm với tính thời vụ và chi phí hậu cần, đang phải đối mặt với rủi ro tài chính ngày càng tăng từ sự bất ổn thương mại này, với các hiệu ứng lan tỏa từ nuôi trồng và chế biến đến vận chuyển và thanh toán. Ngược lại, trong khi Trung Quốc đang thắt chặt các tiêu chuẩn chất lượng, các chính sách thương mại ổn định hơn của nước này cho phép lập kế hoạch sản xuất và ký kết các hợp đồng dài hạn tốt hơn, VASEP lưu ý.

Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta báo cáo lợi nhuận hợp nhất khoảng 7 triệu USD trong nửa đầu năm 2025. Công ty lưu ý rằng lợi nhuận thực tế có thể cao hơn, nhưng các quy tắc kế toán yêu cầu trích lập dự phòng doanh thu gần 8% cho các lô hàng xuất khẩu sang Mỹ do các vụ kiện chống bán phá giá (AD) và thuế đối kháng (CVD). Công ty đang theo dõi chặt chẽ đợt rà soát hành chính lần thứ 19 (POR19) của Bộ Thương mại Hoa Kỳ về thuế AD. Vào ngày 7/6, DOC đã công bố mức thuế AD sơ bộ theo POR19, với Stapimex, đơn vị bị kiện bắt buộc, phải chịu mức thuế trên 35% - mức thuế mà Sao Ta cũng phải áp dụng. Để ổn định hoạt động, Sao Ta đang mở rộng sang các thị trường tiềm năng cao như Canada, Úc và Hàn Quốc. Công ty cũng đang thăm dò thị trường tại Trung Quốc và đã ký hợp đồng ban đầu với các chuỗi nhà hàng Nhật Bản tại đây. Các chuyên gia khuyến nghị, để bù đắp cho doanh số bán hàng sụt giảm tại Mỹ, các doanh nghiệp Việt Nam nên đa dạng hóa xuất khẩu sang các thị trường như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN và các nước thành viên CPTPP - những khu vực có nhu cầu mạnh mẽ và ít rào cản thuế quan hơn. Song song đó, doanh nghiệp phải tập trung nâng cao giá trị và chất lượng sản phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và tận dụng các hiệp định thương mại tự do của Việt Nam để tối đa hóa ưu đãi thuế quan.

Theo VNS