Ngành nông nghiệp Việt Nam đang kỷ niệm một cột mốc chưa từng có: cà phê, điều và hồ tiêu - ba mặt hàng xuất khẩu chủ lực - đồng loạt lập kỷ lục lịch sử mới, cả về sản lượng lẫn giá trị xuất khẩu.

Theo số liệu sơ bộ từ Tổng cục Hải quan, tính đến ngày 15/11, Việt Nam đã xuất khẩu gần 1,35 triệu tấn cà phê, thu về 7,64 tỷ USD. Mặc dù khối lượng xuất khẩu chỉ tăng 15,4% so với cùng kỳ năm trước, nhưng giá trị xuất khẩu đã tăng vọt 62,6%. Đáng chú ý, chỉ còn hơn một tháng nữa là hết năm, kim ngạch xuất khẩu cà phê đã vượt qua mức cao nhất mọi thời đại trước đó là 5,62 tỷ USD vào năm 2024. Cùng lúc đó, xuất khẩu hạt điều đạt 4,51 tỷ USD - tăng 19,3% so với cùng kỳ năm ngoái - chính thức phá vỡ kỷ lục 4,34 tỷ USD của năm 2024. Chỉ riêng trong nửa đầu tháng 11, các doanh nghiệp Việt Nam đã xuất khẩu hơn 8.200 tấn hạt tiêu, thu về gần 53 triệu USD. Tính đến giữa tháng 11 năm 2025, cả nước đã xuất khẩu khoảng 213.400 tấn tiêu, trị giá 1,44 tỷ đô la - vượt kỷ lục trước đó là 1,43 tỷ đô la được thiết lập vào năm 2016.

Hạt tiêu tỏa sáng khi giá tăng vọt

Trao đổi với VietNamNet, ông Hoàng Phước Bình, chuyên gia hàng đầu trong ngành hồ tiêu, giải thích rằng xuất khẩu hồ tiêu phá kỷ lục của Việt Nam được thúc đẩy bởi giá cả tăng cao. Ông nhấn mạnh rằng hồ tiêu - thường được gọi là "vàng đen" của Việt Nam - đang tận hưởng một kỷ nguyên vàng. Giá cả đã tăng vọt trong bối cảnh nguồn cung toàn cầu giảm và nhu cầu quốc tế duy trì.

Việt Nam vẫn là một trong những nước xuất khẩu hồ tiêu hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, giá hạt tiêu tiêu giảm đã buộc nhiều hộ nông dân nhỏ phải từ bỏ việc trồng hồ tiêu, chuyển sang các loại cây trồng có thu nhập cao hơn như cà phê và sầu riêng. Việc nguồn cung trong nước của Việt Nam giảm đã góp phần đẩy giá hạt tiêu toàn cầu lên cao, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà xuất khẩu. Theo ông Bình, chu kỳ giá này có thể kéo dài hơn một thập kỷ. Ông dự đoán giá tiêu trong nước có thể đạt 200.000 đồng/kg (tương đương 8,20 USD/kg) trong năm tới.

Cà phê: chất lượng, chiến lược và nguồn cung

Về cà phê, ông Thái Như Hiệp, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam, lưu ý rằng mức tăng trưởng xuất khẩu ấn tượng trong năm nay đến từ ba yếu tố: chất lượng sản phẩm được cải thiện, tỷ trọng cà phê chế biến tăng và chiến lược mở rộng thị trường. Trước năm 2020, giá cà phê thấp đã khiến nhiều nông dân chuyển đổi cây trồng, từ đó làm giảm nguồn cung. Hiện nay, với nhu cầu phục hồi và nguồn cung thắt chặt, giá đã tăng vọt. Theo ông Hiệp, cả doanh nghiệp và nông dân đã chuyển dịch đáng kể sang canh tác và sản xuất cà phê bền vững, phù hợp với tiêu chuẩn của các thị trường xuất khẩu chính như Liên minh Châu Âu. Điều này đã tạo ra một "hệ sinh thái cà phê có trách nhiệm", kết nối mọi thứ từ sản xuất, chế biến đến nhu cầu thị trường toàn cầu.

Nhu cầu hạt điều tăng trưởng trên khắp các thị trường chính

Tương tự, theo Hiệp hội Điều Việt Nam, kỷ lục xuất khẩu mới của ngành được thúc đẩy bởi nhu cầu mạnh mẽ đối với các loại hạt - đặc biệt là hạt điều - tại các thị trường trọng điểm như Mỹ, EU và Trung Quốc. Các thị trường khác, bao gồm Đức, UAE và Anh, cũng ghi nhận mức tăng trưởng mạnh. Sự đa dạng hóa này đang giúp giảm sự phụ thuộc vào các thị trường truyền thống, tạo nền tảng bền vững hơn cho ngành điều trong bối cảnh thương mại toàn cầu bất ổn. Hiệp hội cho biết thêm rằng giá cả ổn định, khối lượng đơn hàng mạnh mẽ và nhu cầu toàn cầu đang phục hồi đối với các sản phẩm điều đang tạo ra điều kiện xuất khẩu lý tưởng cho các doanh nghiệp Việt Nam.

Dự báo năm 2025: đạt mức cao mới trên mọi phương diện

Các nhóm ngành hiện dự báo rằng:

Xuất khẩu cà phê sẽ vượt 8 tỷ USD

Xuất khẩu hạt điều sẽ đạt 5 tỷ USD

Xuất khẩu hạt tiêu sẽ đạt 1,5 tỷ USD

Những con số này nhấn mạnh một năm lịch sử của ngành nông nghiệp Việt Nam, khi nhu cầu toàn cầu, xu hướng giá cả và những thay đổi chiến lược của ngành cùng nhau tạo ra những kết quả kỷ lục.

Ngành điều Việt Nam đang đối mặt với áp lực chi phí bất chấp tăng trưởng xuất khẩu

Ngành điều Việt Nam đang có mức tăng trưởng xuất khẩu mạnh mẽ, nhưng chi phí điều thô nhập khẩu tăng đang gây áp lực lên biên lợi nhuận. Giá điều nhân trong nước đã đạt mức cao nhất trong hai năm, nhờ nhu cầu phục hồi từ các thị trường lớn bao gồm Trung Quốc, Mỹ và Ấn Độ. Trong 9 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu hạt điều sang Trung Quốc tăng 37,4% về khối lượng và 54,1% về giá trị, chiếm 88,7% tổng kim ngạch xuất khẩu. Nhu cầu từ Trung Quốc dự kiến ​​sẽ tiếp tục tăng khi Tết Nguyên đán đang đến gần. Những thay đổi trong chuỗi cung ứng toàn cầu và xu hướng người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên cũng đã củng cố vị thế của Việt Nam tại các thị trường cao cấp như Nhật Bản, Hà Lan và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Nếu xu hướng này tiếp tục, xuất khẩu hạt điều của Việt Nam có thể vượt mốc 5 tỷ USD vào năm 2025, lập kỷ lục mới.

Mặc dù xuất khẩu tăng trưởng mạnh, ngành điều vẫn đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguyên liệu thô nghiêm trọng trong nước. Việt Nam phụ thuộc vào nhập khẩu tới 90% lượng điều thô cần thiết để duy trì ngành chế biến và xuất khẩu. Hạt điều thô này được chế biến trong nước thành nhân điều, sau đó được xuất khẩu ra toàn thế giới. Tổng doanh thu xuất khẩu từ nhân điều chỉ cao hơn một chút so với giá điều thô nhập khẩu, đồng nghĩa với biên lợi nhuận thấp. Phần lớn giá trị gia tăng đến từ khâu tách vỏ, chế biến và đóng gói. Nhìn chung, xuất khẩu nhân điều đạt khoảng 4,25 tỷ USD trong 10 tháng đầu năm 2025.

Theo Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), nhập khẩu điều thô của cả nước trong năm nay đạt mức cao nhất trong ba năm qua, với giá nhập khẩu trung bình tăng 21%. Tính đến cuối tháng 10, Việt Nam đã nhập khẩu 2,6 triệu tấn điều thô, trị giá 4,01 tỷ đô la, tăng 13,8% về khối lượng và tăng 38,1% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Campuchia là nhà cung cấp lớn nhất, chiếm gần 39% lượng nhập khẩu, tiếp theo là Bờ Biển Ngà, Nigeria và Ghana.

Một báo cáo của Vinacas được trình bày tại Hội nghị Điều Quốc tế tại Hà Nội cho thấy Việt Nam chiếm hơn 65% lượng điều thô nhập khẩu toàn cầu và cung cấp hơn 80% lượng điều nhân xuất khẩu trên toàn thế giới. Việt Nam cần hơn 3,5 triệu tấn điều thô hàng năm để chế biến, nhưng sản xuất trong nước chỉ đáp ứng được khoảng 10% nhu cầu. Phần lớn hạt điều thô được nhập khẩu từ Châu Phi, nơi một số quốc gia đã tăng thuế hoặc áp đặt các hạn chế xuất khẩu để giữ lại hạt điều cho chế biến trong nước. Chi phí nguyên liệu thô tăng cao đã buộc một số nhà chế biến Việt Nam phải chịu lỗ, dẫn đến việc ngừng sản xuất và đóng cửa nhà máy.

Vinacas khuyến nghị ngành điều cần mở rộng diện tích trồng trọt trong nước, thúc đẩy chế biến sâu - bao gồm cả sản phẩm rang xay sẵn, sản phẩm hữu cơ và sản phẩm đóng gói cao cấp - và xây dựng thương hiệu điều Việt Nam mang tầm quốc gia. Một số doanh nghiệp Việt Nam đã và đang áp dụng mô hình nông nghiệp tuần hoàn, sử dụng phụ phẩm chế biến để tạo ra năng lượng sinh học và giảm chi phí. Việt Nam cũng đang hợp tác với các quốc gia châu Phi về chế biến xanh và chuyển giao công nghệ để đảm bảo nguồn cung điều thô ổn định.

Theo VNS, Produce Report