Các chuyên gia trong ngành cho biết động thái hạn chế sử dụng bột đậu tương trong thức ăn chăn nuôi của Trung Quốc để giảm sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu là khả thi nhưng sẽ tốn kém và thách thức về mặt kỹ thuật đối với những người nông dân nhỏ, những người sản xuất tới 1/3 sản lượng thịt lợn của Trung Quốc.

Tháng 4/2025, Trung Quốc đã công bố kế hoạch giảm hàm lượng bột đậu tương trong khẩu phần ăn cho vật nuôi xuống còn 10% vào năm 2030, giảm so với mức 13% vào năm 2023, vì cuộc chiến thương mại đang diễn ra với Mỹ làm tăng thêm tính cấp thiết trong việc tăng cường an ninh lương thực. Theo Bộ Nông nghiệp, năm 2017, bột đậu tương chiếm 17,9% thức ăn chăn nuôi của Trung Quốc. Nếu thành công, Trung Quốc có thể cắt giảm lượng đậu tương nhập khẩu hàng năm khoảng 10 triệu tấn, tương đương với một nửa trong số 12 tỷ USD mà Trung Quốc đã mua đậu tương của Mỹ vào năm 2024, theo tính toán của Reuters và ước tính của hai nhà phân tích, làm giảm nhu cầu từ nông dân ở Mỹ và nhà cung cấp hàng đầu Brazil. Trong khi các nhà chăn nuôi lợn hàng đầu ở Trung Quốc đã giảm sử dụng bột đậu tương và có thể cắt giảm thêm bằng cách sử dụng các nguồn protein thay thế, thì các nhà sản xuất nhỏ có thể sẽ phải vật lộn với những hạn chế về chi phí và nhạy cảm hơn với những tác động đến sự tăng trưởng của vật nuôi, theo nông dân, chuyên gia dinh dưỡng và nhà phân tích cho biết.

Trung Quốc chiếm một nửa quy mô chăn nuôi lợn toàn cầu. "Có một sở thích quen thuộc đáng kể trong số những người nông dân nhỏ đối với các công thức chế biến từ bột đậu tương truyền thống, chủ yếu là do sự quen thuộc, tin tưởng và độ tin cậy được nhận thức", Matthew Nicol, nhà phân tích cấp cao tại công ty nghiên cứu China Policy cho biết. "Các công ty lớn hơn sẽ hành động nhanh chóng, trong khi các nhà sản xuất nhỏ hơn có thể chậm trễ hoặc thậm chí phải đối mặt với những trở ngại", ông cho biết.

đậu tương được nghiền ở Trung Quốc để làm dầu ăn và bột, một thành phần tương đối rẻ và giàu protein được sử dụng để vỗ béo lợn, gia cầm và gia súc. Bột đậu tương được đánh giá cao trong thức ăn chăn nuôi vì có cấu hình axit amin tối ưu và khả năng tương thích với các loại ngũ cốc giàu năng lượng như ngô và lúa mì. Trung Quốc, cho đến nay là nước nhập khẩu đậu tương hàng đầu thế giới, đã giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung cấp của Mỹ kể từ cuộc chiến thương mại bắt đầu trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Donald Trump. Trung Quốc mua khoảng 20% ​​​​đậu tương từ Mỹ, giảm so với mức 41% vào năm 2016, nhưng vẫn chiếm gần một nửa lượng hạt có dầu xuất khẩu của Mỹ.

Giảm sử dụng bột đậu tương

Hiện tại, mức sử dụng bột đậu tương của Trung Quốc đã giảm ở một số khu vực khác. Theo ông Hans Stein, một chuyên gia dinh dưỡng về lợn tại Đại học Illinois, khẩu phần ăn cho lợn ở Mỹ ước tính khoảng 15% đến 25% bột đậu tương là nguồn protein thay thế như ngũ cốc chưng cất phụ phẩm từ ngô-ethanol và axit amin tổng hợp đôi khi đã thay thế bột đậu tương trong khẩu phần ăn. Theo Basilisa Reas, giám đốc kỹ thuật khu vực tại Manila của Hội đồng Xuất khẩu đậu tương Hoa Kỳ, cho biết Đông Nam Á sử dụng khoảng 25% cho gia cầm và 20% cho lợn. Để so sánh, Muyuan Foods, công ty chăn nuôi lợn hàng đầu Trung Quốc đã cắt giảm việc sử dụng bột đậu tương xuống còn 5,7% trong hỗn hợp thức ăn chăn nuôi vào năm 2023 từ mức 7,3% vào năm 2022, trong khi Wens Foodstuff báo cáo tỷ lệ bổ sung bột đậu tương trung bình là 7,4% trong thức ăn hỗn hợp của công ty vào năm 2021, theo các báo cáo của công ty và các tài liệu của chính phủ.

Tuy nhiên, các nhà sản xuất nhỏ hơn của Trung Quốc, những người nuôi 32% số lợn của nước này, 63% số bò thịt và 12% số gà thịt, thường thiếu vốn, kiến ​​thức kỹ thuật và khả năng tiếp cận các công cụ thức ăn chính xác để cắt giảm việc sử dụng bột đậu tương, các nhà phân tích và chuyên gia dinh dưỡng cho biết. Dữ liệu từ nền tảng chăn nuôi lợn Zhue.com.cn cho thấy các trang trại gia đình Trung Quốc thường sử dụng 15% đến 20% bột đậu tương. Một người chăn nuôi lợn kỳ cựu họ Vương, nuôi 200 đến 300 con lợn ở tỉnh Sơn Tây, miền bắc Trung Quốc, sử dụng 18% bột đậu tương trong thức ăn cho lợn nái và tin rằng chế độ ăn ít bột đậu tương hơn sẽ làm chậm quá trình tăng cân và kéo dài chu kỳ sản xuất. "Với chế độ ăn nhiều bột đậu tương, tôi có thể cho ăn ít hơn", ông nói. "Với chế độ ăn ít bột đậu tương, tôi cần cho ăn nhiều hơn - nếu không lợn sẽ quá gầy".

Các giải pháp thay thế đắt đỏ và chưa toàn diện

Reas cho biết, các chất thay thế bột đậu tương thường bao gồm hỗn hợp các chất thay thế protein như bột hạt cải dầu, bột hạt cọ, cám gạo và bột cá hoặc được bổ sung axit amin tổng hợp. Trong thông báo vào tháng 4, Bộ Nông nghiệp Trung Quốc đã khuyến khích các giải pháp thay thế như axit amin tổng hợp, rơm lên men, ngô giàu protein và protein không phải ngũ cốc bao gồm protein vi khuẩn, protein côn trùng và chất thải nhà bếp. Bộ này đặt mục tiêu sản xuất protein không phải ngũ cốc lên tới 10 triệu tấn vào năm 2030. Kể từ cuộc chiến thương mại đầu tiên của chính quyền Trump, Trung Quốc cũng đã thúc đẩy "công nghệ thức ăn ít protein", thường làm giảm sự phụ thuộc vào bột đậu tương bằng cách bổ sung axit amin tổng hợp vào chế độ ăn của động vật, đặc biệt là trong các công ty quy mô lớn. Ví dụ, Muyuan đang hợp tác với Đại học Westlake ở Hàng Châu về sinh học tổng hợp nhằm mục đích chăn nuôi lợn "không đậu tương".

Tuy nhiên, các chuyên gia trong ngành cho biết, axit amin tổng hợp chỉ có thể thay thế một phần protein tự nhiên và không thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu tiêu hóa của động vật. Chính phủ cũng đang hỗ trợ ngô giàu protein, với khoảng 667.000 ha được trồng. Giống ngô này chứa hơn 10% protein, tăng so với mức tiêu chuẩn là 8%. Protein côn trùng cũng đang chiếm ưu thế: các trang trại ruồi lính đen ở các tỉnh Sơn Đông và Quảng Đông sản xuất 100.000 tấn thức ăn hàng năm, hiện đang được thử nghiệm trong chế độ ăn của gia cầm, lợn và nuôi trồng thủy sản, theo Cẩm nang về Gia cầm Trung Quốc, một tạp chí do bộ nông nghiệp hỗ trợ. Hầu hết các lựa chọn thay thế đều đắt hơn hoặc đang trong giai đoạn phát triển ban đầu. Vào cuối tháng 5, giá bột đậu tương ở miền đông Trung Quốc là 66 NDT (9,19 đô la) cho một đơn vị protein - rẻ hơn lysine, một chất bổ sung axit amin tổng hợp được sử dụng để cân bằng thức ăn chăn nuôi, ở mức 79 NDT cho một đơn vị và giá protein ngô là 69 NDT, theo một thương nhân có trụ sở tại Thượng Hải. "Các hoạt động nông nghiệp của Trung Quốc cuối cùng sẽ ưu tiên lợi nhuận", Even Rogers Pay, nhà phân tích nông nghiệp tại Trivium China cho biết. "Miễn là bột đậu tương vẫn là lựa chọn tốt nhất về giá cả và kết quả chăn nuôi, thì nó sẽ giữ được thị phần".

Theo Reuters