Các cơ quan chức năng điều tra các nguồn gây ô nhiễm khi Việt Nam thúc đẩy xuất khẩu sầu riêng sạch hơn. Nếu phát hiện dư lượng chất cấm trong sầu riêng xuất khẩu, rất có thể chúng phát sinh trong các giai đoạn trung gian. Tất cả hồ sơ vi phạm đã được chuyển cho các cơ quan chức năng để điều tra, vì ngay cả một lô hàng không tuân thủ cũng có thể gây nguy hiểm cho việc tiếp cận toàn bộ thị trường xuất khẩu.

Sáng ngày 22/5, ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhấn mạnh, sầu riêng là một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu có giá trị nhất của Việt Nam, đóng góp đáng kể vào đời sống nông thôn. Hiện nay, cả nước trồng gần 180.000 ha sầu riêng, sản lượng khoảng 1,55 triệu tấn/năm. Trong khi Việt Nam xuất khẩu cả sầu riêng tươi và sầu riêng đông lạnh sang 20 quốc gia và vùng lãnh thổ thì Trung Quốc vẫn là thị trường chiếm ưu thế. Từ nay đến năm 2030, mục tiêu chính của ngành không phải là mở rộng diện tích mà là tăng cường độ tin cậy và tính tuân thủ.

Việc Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) mới đây phê duyệt 829 mã vùng trồng sầu riêng mới và 131 mã cơ sở đóng gói là một thắng lợi lớn cho ngành sầu riêng tỷ đô của Việt Nam, theo ông Đạt. Thành công này phản ánh những nỗ lực chủ động, phối hợp giữa Bộ và GACC và nhấn mạnh cam kết của Việt Nam trong việc tuân thủ chặt chẽ các quy định về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm, bao gồm các biện pháp kiểm soát mới đối với cadmium và thuốc nhuộm vàng O bị cấm. Động thái này không chỉ mở rộng năng lực xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam mà còn đến vào thời điểm lý tưởng - mùa thu hoạch cao điểm diễn ra từ tháng 7 đến tháng 11. Với nhiều quy chuẩn canh tác được phê duyệt hơn, nông dân và doanh nghiệp có thể lập kế hoạch thu hoạch và xuất khẩu tốt hơn, tránh tình trạng tắc nghẽn hải quan và giá cả bất ổn. Ngoài ra, động thái này giúp ổn định mối quan hệ hợp đồng giữa nông dân và doanh nghiệp, giảm tranh chấp về nguồn cung và giá cả. Tuy nhiên, ông Đạt kêu gọi tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn kỹ thuật từ các nhà nhập khẩu để bảo vệ uy tín và chất lượng của sầu riêng Việt Nam trên thị trường toàn cầu. "Một lô hàng không tuân thủ có thể gây rủi ro cho toàn bộ thị trường", ông cảnh báo.

Tập trung chú ý vào cadmium và O vàng

Kể từ đầu năm 2025, hải quan Trung Quốc đã tăng cường kiểm tra tại các trạm kiểm soát biên giới, một số lô hàng sầu riêng phải chịu sự giám sát chặt chẽ hơn hoặc bị từ chối. Theo ông Đạt, đây là một phần của hoạt động kiểm soát chất lượng thường xuyên như đã nêu trong giao thức xuất khẩu sầu riêng song phương. Giao thức này yêu cầu ba lĩnh vực tuân thủ chính: tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, quy định về kiểm dịch thực vật và khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Mọi mắt xích trong chuỗi cung ứng sầu riêng phải tuân thủ các nguyên tắc này. Liên quan đến các báo cáo gần đây về dư lượng cadmium quá mức trong sầu riêng Việt Nam, Cục đã nhanh chóng triển khai các đoàn kiểm tra đến các vùng trồng chính. Những phát hiện ban đầu cho thấy rủi ro cao nhất nằm ở một số vùng thuộc Đồng bằng sông Cửu Long phía Tây Nam. Ở những khu vực đó, thành phần đất tự nhiên có hàm lượng cadmium cao. Kết hợp với độ pH của đất thấp, điều này dẫn đến việc hấp thụ chất dinh dưỡng kém và cây trồng hấp thụ nhiều kim loại nặng hơn.

Hơn nữa, nhiều vùng trồng sầu riêng mới còn thiếu kinh nghiệm, nông dân có xu hướng lạm dụng phân bón hóa học, vô tình làm tăng nguy cơ ô nhiễm. Bộ đã ban hành hướng dẫn về các biện pháp canh tác nông nghiệp tốt để giảm dư lượng kim loại nặng. Đối với thuốc nhuộm vàng O, một loại thuốc nhuộm bị cấm trong các sản phẩm thực phẩm, ông Đạt xác nhận rằng các thanh tra viên không tìm thấy bằng chứng nào về việc sử dụng thuốc nhuộm này trong quá trình canh tác. Nếu phát hiện ra, rất có thể thuốc nhuộm này được đưa vào trong giai đoạn sau thu hoạch bởi những người trung gian. Tất cả các trường hợp nghi ngờ đều đã được chuyển đến các cơ quan có thẩm quyền để điều tra đầy đủ. Ông Đạt nhấn mạnh: "Nếu chúng ta không xử lý vấn đề này một cách minh bạch và triệt để, một lô hàng kém chất lượng có thể phá hủy toàn bộ thị trường".

Xây dựng năng lực và đẩy mạnh các nỗ lực kiểm soát

Hiện tại, Việt Nam có 12 phòng xét nghiệm cadmium và 8 phòng xét nghiệm vàng O được Trung Quốc chứng nhận, nhiều phòng xét nghiệm khác đang chờ phê duyệt. Một dự án lập bản đồ dinh dưỡng đất trên toàn quốc cho sầu riêng cũng đang được tiến hành, nhằm mục đích ngăn ngừa việc sử dụng sai mục đích và hình thành một phần của cơ sở dữ liệu quốc gia về các khu vực trồng trọt - bao gồm diện tích, năng suất và phương pháp canh tác - để hỗ trợ khả năng truy xuất nguồn gốc và quản lý minh bạch. Ông Đạt nhấn mạnh đến sự chuyển đổi từ kiểm tra điểm cuối sang kiểm soát thượng nguồn. Với việc xuất khẩu trái cây tươi chịu áp lực theo mùa, ngành đang tăng cường các đội kiểm dịch tại cả các cửa khẩu biên giới và các địa điểm trồng trọt và đóng gói chính. Điều này giúp đẩy nhanh quá trình thông quan và giải quyết các vấn đề tại nguồn. “Việc tuân thủ giao thức xuất khẩu là không thể thương lượng. Đây là một thách thức, nhưng chúng ta phải đáp ứng các tiêu chuẩn ở mọi giai đoạn của chuỗi cung ứng. Khi đạt được sự tuân thủ đầy đủ, tần suất kiểm tra sẽ giảm và chúng ta sẽ giành được các đặc quyền xuất khẩu làn xanh”, ông Đạt kết luận.

Trung Quốc phê duyệt hơn 800 mã số mới cho xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam

Trong một diễn biến đáng chú ý cho ngành sầu riêng Việt Nam, Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) đã chính thức phê duyệt 829 mã vùng trồng mới và 131 mã cơ sở đóng gói, mở rộng khả năng tiếp cận thị trường béo bở này của Việt Nam. Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đơn vị này đã nộp hồ sơ cho 1.604 vùng trồng sầu riêng và 314 cơ sở đóng gói lên GACC. Tính đến ngày 21/5, GACC đã cập nhật danh sách phê duyệt với 829 mã vùng trồng mới và 131 mã cơ sở đóng gói của Việt Nam.

Trao đổi với VietNamNet, ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, xác nhận đây là các mã vùng trồng sầu riêng và cơ sở đóng gói mới được các cơ quan chức năng của Trung Quốc phê duyệt. Tính đến ngày 21/5, Việt Nam hiện có hơn 1.400 mã vùng trồng được phê duyệt chính thức (sau khi tính đến các mã đã thu hồi) đủ điều kiện xuất khẩu chính thức sang Trung Quốc. GACC tuyên bố rằng việc mở rộng danh sách này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc. Chính quyền địa phương và doanh nghiệp được khuyến khích chủ động tận dụng cơ hội này trong khi tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm để đảm bảo tăng trưởng xuất khẩu bền vững.

Trong những năm gần đây, diện tích trồng sầu riêng tại Việt Nam đã mở rộng nhanh chóng, đạt gần 180.000 ha. Tổng sản lượng sầu riêng của cả nước cũng tăng vọt, dự kiến ​​sẽ vượt 1,55 triệu tấn vào năm 2025. Tuy nhiên, theo quy định hiện hành, chỉ những loại sầu riêng từ các vùng trồng được GACC phê duyệt mới được phép vào thị trường Trung Quốc. Như vậy, việc bổ sung các mã số được phê duyệt mới mở ra cánh cửa để Việt Nam tăng đáng kể khối lượng xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc. Lãnh đạo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật nhấn mạnh rằng thị trường Trung Quốc đang ngày càng khắt khe. Ngay cả những vi phạm nhỏ liên quan đến dư lượng hóa chất hoặc truy xuất nguồn gốc cũng có thể dẫn đến việc đình chỉ quyền xuất khẩu của một vùng trồng. Do đó, việc duy trì từng mã số vùng trồng không còn là tùy chọn nữa - đó là điều kiện sống còn để xuất khẩu sầu riêng vào thị trường tỷ người tiêu dùng này.

Theo VNS