Khi giá gạo Việt Nam lao dốc, Thủ tướng Chính phủ đã ra lệnh giám sát việc mua gạo để ngăn chặn tình trạng thao túng giá và hỗ trợ người nông dân. Khi Đồng bằng sông Cửu Long bước vào mùa thu hoạch cao điểm, tình trạng dư thừa gạo toàn cầu đã đẩy giá xuống mức thấp mới. Để ứng phó, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ đạo các bộ, chính quyền địa phương và doanh nghiệp thực hiện một loạt các biện pháp nhằm cân bằng cung cầu gạo, đồng thời ngăn chặn tình trạng thao túng giá.

Thặng dư toàn cầu và nhu cầu giảm ảnh hưởng đến xuất khẩu gạo của Việt Nam

Trong thông báo chính thức về điều tiết thị trường gạo, Văn phòng Thủ tướng nhấn mạnh rằng thương mại gạo toàn cầu đã biến động vào đầu năm 2025. Nguồn cung toàn cầu dư thừa, cùng với nhu cầu giảm từ các nhà nhập khẩu chính, đã dẫn đến giá xuất khẩu gạo giảm kéo dài, không có dấu hiệu phục hồi ngay lập tức. Do đó, xuất khẩu gạo của Việt Nam đã suy yếu trong 2 tháng đầu năm 2025, sau khi giá xuất khẩu liên tục giảm. Trong khi đó, với các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long đang vào vụ thu hoạch, giá mua gạo trong nước đã giảm đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái.

Đảm bảo ổn định sản xuất và điều tiết thị trường

Để ổn định cung cầu trên thị trường gạo trong nước, đồng thời đảm bảo sản xuất và xuất khẩu gạo bền vững, Thủ tướng Chính phủ đã giao các bộ, chính quyền địa phương và doanh nghiệp theo dõi chặt chẽ các thay đổi về chính sách và xu hướng thị trường tại các nước xuất khẩu và nhập khẩu gạo lớn.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã được chỉ thị:

Đảm bảo nông dân Đồng bằng sông Cửu Long duy trì diện tích và sản lượng lúa theo kế hoạch.

Hỗ trợ thu hoạch vụ Đông Xuân đúng thời vụ và mở rộng thêm 1 triệu ha sản xuất lúa chất lượng cao.

Phối hợp với các cơ quan theo dõi diễn biến thị trường toàn cầu, đặc biệt là các điều chỉnh chính sách của các nước xuất khẩu gạo lớn như Ấn Độ, Thái Lan và xác định các đối tác mua gạo tiềm năng mới của Việt Nam.

Trong khi đó, Bộ Công Thương được chỉ đạo:

Thực hiện Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đến năm 2030.

Chỉ đạo tổ công tác liên ngành kiểm tra hoạt động thu mua, xuất khẩu và dự trữ gạo, đảm bảo tuân thủ Nghị định 107 về dự trữ bắt buộc đối với gạo.

Thúc đẩy thương mại và mở rộng xuất khẩu sang các thị trường lớn và mới nổi.

Xem xét và đề xuất sửa đổi Nghị định 107 và Nghị định 01 trong quý 2/2025 để:

Giới thiệu các tiêu chí mới cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, ưu tiên các doanh nghiệp có liên kết chuỗi cung ứng chặt chẽ, kho bãi hiện đại và cơ sở hạ tầng hậu cần.

Giảm sự phụ thuộc của thị trường vào các thương nhân nhỏ gây áp lực cho nông dân bằng giá mua thấp.

Xây dựng hệ thống xếp hạng tín nhiệm cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo để tăng cường tính minh bạch của thị trường.

Hỗ trợ chính sách tài chính và thương mại cho các doanh nghiệp kinh doanh gạo

Để ổn định thị trường gạo, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam:

Mở rộng hạn mức tín dụng và thời hạn vay cho các doanh nghiệp có kho bãi, tạo điều kiện cho họ mua và tích trữ gạo trong thời gian thị trường suy thoái.

Chỉ đạo các ngân hàng thương mại cung cấp các khoản vay lãi suất thấp cho nông dân và doanh nghiệp xuất khẩu, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu mua vụ Đông Xuân tại Đồng bằng sông Cửu Long.

Ngoài ra, Bộ Tài chính được giao nhiệm vụ:

Thúc đẩy hoàn thuế VAT cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo.

Sắp xếp hợp lý thủ tục hải quan để đẩy nhanh việc xuất khẩu gạo.

Xây dựng kế hoạch dự trữ gạo quốc gia đến năm 2025, đảm bảo can thiệp nhanh nếu giá gạo tiếp tục biến động.

Ngăn chặn tình trạng thao túng giá và cạnh tranh không lành mạnh

Để bảo vệ người nông dân khỏi tình trạng định giá bóc lột, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo chính quyền các tỉnh, thành phố:

Trấn an người nông dân về sự ổn định của thị trường lúa gạo và khuyến khích họ tiến hành sản xuất vụ Hè Thu theo đúng kế hoạch.

Tăng cường giám sát thị trường, kiểm tra hoạt động kinh doanh gạo và trấn áp tình trạng thao túng giá của các thương nhân và doanh nghiệp.

Bảo đảm cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp xuất khẩu gạo.

Cuối cùng, Thủ tướng Chính phủ đã kêu gọi các hiệp hội thương mại, tập đoàn và doanh nghiệp xuất khẩu gạo tích cực tìm kiếm thị trường mới, ký kết hợp đồng với những người mua truyền thống và tăng cường dự trữ gạo để hỗ trợ người nông dân trong giai đoạn khó khăn này.

Việt Nam cân nhắc giá sàn gạo khi xuất khẩu đạt mức thấp kỷ lục 390 USD/tấn

Với nhu cầu giảm từ những người mua lớn như Philippines và Indonesia, Việt Nam đang tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới để duy trì tính bền vững lâu dài. Khi giá gạo xuất khẩu của Việt Nam tiếp tục giảm, đạt mức thấp mới là 390 USD/tấn, Bộ Công Thương đang cân nhắc áp dụng giá sàn và mua gạo để dự trữ.

Một báo cáo gần đây của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết Việt Nam đã xuất khẩu 560.000 tấn gạo vào tháng 2, tạo ra 288,2 triệu USD. Đến cuối tháng 2, tổng kim ngạch xuất khẩu gạo đạt 1,1 triệu tấn, trị giá 613 triệu USD. Trong khi khối lượng xuất khẩu tăng 5,9% so với cùng kỳ năm trước, tổng doanh thu giảm 13,6% do giá xuất khẩu trung bình giảm đáng kể. Trong 2tháng đầu năm 2025, giá gạo xuất khẩu bình quân đạt 553,6 USD/tấn, giảm 18,3% so với cùng kỳ năm 2024. Philippines vẫn là nước nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm 38,6% tổng kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, lượng gạo xuất khẩu sang Philippines đã giảm mạnh 35,5%. Tương tự, Indonesia, thị trường gạo lớn thứ hai của Việt Nam, đã gần như dừng mua. Mặt khác, một số thị trường đã tăng đáng kể lượng gạo nhập khẩu. Đáng chú ý, xuất khẩu gạo sang Bờ Biển Ngà tăng vọt 8,6 lần, sang Ghana tăng 4,1 lần và sang Thổ Nhĩ Kỳ tăng đáng kinh ngạc 600 lần.

Tại cuộc họp ngày 4/4 về sản xuất và tiêu thụ lúa gạo tại Đồng bằng sông Cửu Long, ông Ngô Hồng Phong, Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ NN&PTNT), dự báo đến năm 2025, Việt Nam sẽ gieo trồng 7,03 triệu ha lúa, ước đạt 43,14 triệu tấn. Dự kiến ​​nửa đầu năm 2025, Việt Nam sẽ có 4,53 triệu tấn gạo xuất khẩu và nửa cuối năm 2025 là 3,012 triệu tấn. Theo ông Phong, thương mại gạo toàn cầu năm 2025 dự kiến ​​đạt 58,5 triệu tấn, tăng 450.000 tấn so với dự báo trước đó nhưng vẫn thấp hơn năm 2024.

Trong khi đó, việc Ấn Độ nối lại xuất khẩu gạo đã làm tràn ngập thị trường, gây thêm áp lực lên giá. Ngoài ra, sản lượng tăng ở Việt Nam, Thái Lan và Pakistan đã dẫn đến tình trạng dư cung toàn cầu, đẩy giá gạo xuất khẩu xuống thấp hơn nữa. Số liệu từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho thấy, tính đến ngày 3/3, giá gạo xuất khẩu 5% tấm của Việt Nam đã giảm xuống còn 390 USD/tấn, trong khi gạo 25% tấm giảm xuống còn 365 USD/tấn.

Trước những thách thức này, Phó Chủ tịch VFA Đỗ Hà Nam đã kiến ​​nghị Ngân hàng Nhà nước tạo điều kiện cho nông dân và doanh nghiệp vay vốn với lãi suất thấp. Điều này sẽ cho phép họ tích trữ gạo thay vì bán ồ ạt với giá thấp. VFA cũng đã kiến ​​nghị Bộ Công Thương thiết lập giá sàn cho xuất khẩu gạo theo Nghị định 107/2018/NĐ-CP. Giá sàn đề xuất là 500 USD/tấn (FOB). Bình luận về đề xuất này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, Bộ đang đánh giá tính khả thi của giá sàn, đồng thời cân nhắc các biện pháp tích trữ để bình ổn thị trường. "Đây là một trong những giải pháp để giữ ổn định giá cả cho người trồng lúa. Đồng thời, Bộ sẽ tiếp tục đàm phán để mở ra các thị trường xuất khẩu mới nhưng vẫn duy trì các thị trường hiện có để đảm bảo tính bền vững lâu dài của xuất khẩu gạo", Thứ trưởng Tân nhấn mạnh. Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy thừa nhận, giá gạo thế giới giảm mạnh đã tác động đáng kể đến thị trường trong nước của Việt Nam, đặc biệt là khi Đồng bằng sông Cửu Long bước vào vụ thu hoạch cao điểm. Ông nhấn mạnh cần đánh giá mức độ nghiêm trọng của tình hình, xác định nguyên nhân gốc rễ và triển khai các giải pháp quản lý hiệu quả để khôi phục sự ổn định cho thị trường gạo và đảm bảo tăng trưởng bền vững. Sau cuộc họp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ biên soạn thông tin có liên quan và trình lên chính phủ báo cáo nêu rõ các khuyến nghị chính sách để cân bằng cung cầu gạo trong bối cảnh biến động của thị trường trong nước và thế giới. Báo cáo dự kiến ​​sẽ được hoàn thiện vào ngày 4 hoặc 5 tháng 3.

Theo VNS