Xuất khẩu tổ yến Việt Nam sang Trung Quốc đang tăng, nhưng mặt hàng này phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt về giá và đang chịu ảnh hưởng do thiếu các quy định rõ ràng về quản lý nhà nuôi yến.

Nhu cầu tổ yến của Trung Quốc đang tăng, nhưng xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này vẫn còn khiêm tốn. Theo Hiệp hội tổ yến Việt Nam, Trung Quốc đã nhập khẩu 557 tấn tổ yến trong năm 2023, tăng 23,4% so với năm 2022. Trong quý I năm 2024, Trung Quốc đã nhập khẩu 145 tấn, bằng gần 30% lượng tổ yến nhập khẩu của cả năm 2023. Điều này cho thấy nhu cầu tổ yến tại Trung Quốc vẫn tiếp tục tăng. Trong khi đó, lượng tổ yến nhập khẩu từ Việt Nam vào Trung Quốc trong quý I năm 2024 chỉ đạt khoảng 2 tấn. Lượng này thấp vì theo các doanh nghiệp, người tiêu dùng Trung Quốc chưa biết đến sản phẩm của Việt Nam.

Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH tổ yến Khánh Hòa Trịnh Thị Hồng Vân cho biết, tổ yến Việt Nam đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm từ Indonesia, Thái Lan, Malaysia vốn đã được ưa chuộng từ lâu. Mặc dù chất lượng tổ yến thiên nhiên của Việt Nam tốt hơn nhưng phải cạnh tranh với các đối thủ về giá cả. Nếu không ổn định được sự chênh lệch giá cả, sản phẩm tổ yến Việt Nam sẽ khó phát triển trong tương lai. Chủ tịch Hiệp hội tổ yến Việt Nam Lê Thanh Đại cho biết, nhiều năm nay, người dân Trung Quốc đã quen với tổ yến nhập khẩu từ Malaysia, Indonesia. Đối với tổ yến Việt Nam, người dân Trung Quốc hầu như chỉ biết đến thương hiệu Khánh Hòa, nhưng tổ yến được khai thác trên đảo nên giá rất đắt. Trong khi đó, tổ yến khai thác từ nhà nuôi chim yến có giá cả phải chăng hơn đối với người tiêu dùng bình dân, nhưng người tiêu dùng Trung Quốc lại không biết đến rộng rãi. Mặt khác, phần lớn các nhà nuôi chim yến cũ được xây dựng với mục đích ban đầu chỉ là tổ cho chim yến tới trú ngụ, không phải cơ sở nuôi chim yến chuyên nghiệp.

Nghị định 13/2020/NĐ-CP của Chính phủ hướng dẫn chi tiết Luật Chăn nuôi đã cho phép tồn tại loại hình nhà nuôi chim yến nhưng không được mở rộng quy mô sản xuất vì sợ ô nhiễm tiếng ồn. Nhiều địa phương vẫn còn ngần ngại cấp phép hoạt động cho các nhà nuôi chim yến, qua đó hạn chế việc xác minh nguồn gốc tổ yến thô. Điều này đang ảnh hưởng đáng kể đến nguồn cung tổ yến để chế biến xuất khẩu. Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần Quốc Yến Việt Nam Hồng Đình Khoa cho biết, khi một doanh nghiệp xuất khẩu tổ yến thành phẩm, hồ sơ xuất khẩu sản phẩm này phải có giấy tờ chứng minh nguồn gốc tổ yến thô. Để giải quyết những bất cập đó, ông Đại cho rằng các bộ ngành liên quan như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Xây dựng cần rà soát việc thực hiện các quy định, quy trình hiện hành liên quan đến quản lý nhà nuôi chim yến. Ngoài ra, cần tăng cường các chương trình xúc tiến thương mại tổ yến Việt Nam tại thị trường Trung Quốc, giúp người dân biết rằng ngoài tổ yến Khánh Hòa còn có nhiều thương hiệu tổ yến Việt Nam khác. Nâng cao chất lượng tổ yến xuất khẩu cũng là điều cần thiết. Hiệp hội đã có chương trình làm việc với kênh truyền hình CCTV của Trung Quốc để quảng bá thương hiệu tổ yến Việt Nam đến mọi miền của Trung Quốc, bao gồm thông tin về chất lượng, dinh dưỡng và các thương hiệu nổi tiếng. Với kinh nghiệm xuất khẩu tổ yến sang Trung Quốc, bà Vân cho biết, bên cạnh các vấn đề về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, doanh nghiệp cần nắm rõ thị hiếu của thị trường để sản xuất ra sản phẩm phù hợp.

Trung Quốc là thị trường tổ yến lớn nhất, chiếm 80% lượng tiêu thụ của thế giới. Đây cũng là nước nhập khẩu tổ yến lớn nhất thế giới và khối lượng nhập khẩu này đang ngày càng tăng. Ngày 16/11/2022, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chính thức ký Nghị định thư về xuất khẩu chính ngạch tổ yến sang Trung Quốc. Tính đến nay, Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã cấp phép cho 7 doanh nghiệp Việt Nam được xuất khẩu chính ngạch sản phẩm tổ yến vào thị trường này. Việt Nam có hơn 22.000 nhà nuôi chim yến với sản lượng khoảng 150 tấn, trị giá hơn 600 triệu USD.

Theo VNS