Nông dân ở Đồng bằng sông Cửu Long sẽ nhận được gần 1.000 tỷ đồng (40 triệu USD) từ chương trình tín chỉ carbon gắn với dự án lúa chất lượng cao 1 triệu ha của Việt Nam, với sự hỗ trợ tài chính từ cơ chế Cơ sở tài sản carbon chuyển đổi. Dự án nhằm mục đích giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy tăng trưởng xanh đã cho thấy những kết quả tích cực trong giai đoạn đầu.

Chiều ngày 23/9, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đã họp để hoàn thiện công tác chuẩn bị triển khai thí điểm giảm phát thải khí nhà kính theo Quỹ tài sản carbon chuyển đổi (TCAF), hỗ trợ dự án “Phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh tại Đồng bằng sông Cửu Long vào năm 2030”. Tại cuộc họp, Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ NN&PTNT) cho biết, ngày 12/9, Ban quản lý TCAF đã có công văn xác nhận chấp thuận Văn bản ý tưởng dự án (PIN) của Việt Nam hỗ trợ sáng kiến ​​1 triệu ha lúa. Ngân hàng Thế giới (WB) đã đề xuất tổ chức đoàn công tác từ ngày 23/9 đến ngày 2/10 để làm việc với Bộ NN&PTNT và các bộ liên quan về các bước hợp tác tiếp theo. Ngoài ra, TCAF đã phê duyệt tổng kinh phí là 33,3 triệu USD, có thể tăng lên 40 triệu USD, được giải ngân dựa trên kết quả của dự án theo hai giai đoạn. Cam kết của TCAF sẽ có hiệu lực trong 12 tháng. Vào cuối thời hạn này, WB dự kiến ​​sẽ phê duyệt khoản tài trợ bằng cách ký Thỏa thuận thanh toán giảm phát thải (ERPA).

Giai đoạn đầu tiên sẽ giải ngân 15 triệu USD, có thể tăng lên 18 triệu USD, với các cuộc đàm phán về ERPA dự kiến ​​vào tháng 5/2025. Giai đoạn thứ hai sẽ liên quan đến 18,3 triệu USD, có khả năng tăng lên 22 triệu USD. Ngoài ra, TCAF sẽ cung cấp 2 triệu USD hỗ trợ kỹ thuật, do WB quản lý trực tiếp, để nâng cao năng lực của Việt Nam trong việc thực hiện Điều 6 của Thỏa thuận Paris, hệ thống MRV (Đo lường, Báo cáo và Xác minh) và các yêu cầu liên quan khác. Thứ trưởng Bộ NN & PTNT Trần Thanh Nam đã chia sẻ những kết quả tích cực từ giai đoạn thí điểm ban đầu của dự án, bao gồm bảy mô hình tại năm tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long. Giai đoạn đầu tiên cho thấy kết quả khả quan, với chi phí đầu vào giảm, giá lúa tăng và thu nhập cao hơn cho nông dân. Lúa chất lượng cao, phát thải thấp được sản xuất theo các mô hình thí điểm đã được các doanh nghiệp thu mua với giá cao hơn giá thị trường. Các hệ số giảm phát thải sơ bộ cũng đã được đo lường trong các mô hình thí điểm. Mùa thí điểm đầu tiên, bao phủ khoảng 300 ha, đã được thu hoạch và mùa tiếp theo sẽ sớm bắt đầu. Đến vụ hè thu năm sau, Bộ NN&PTNT dự kiến ​​sẽ công bố hệ số giảm phát thải chính thức cho trồng lúa. Thứ trưởng Nam nhấn mạnh, thành công của dự án đã tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức của người nông dân. “Người nông dân rất nhiệt tình và tin tưởng vào dự án. Nhiều người rất phấn khởi khi được tham gia sáng kiến ​​lúa phát thải thấp”, ông cho biết. Mục tiêu cuối cùng của dự án là nâng cao tính bền vững và giá trị của lúa Việt Nam, nâng cao thu nhập cho người nông dân và bảo đảm bảo vệ môi trường, phù hợp với cam kết của Việt Nam.

Trong khi Bộ NN&PTNT vẫn chưa giải quyết vấn đề bán tín chỉ carbon cho lúa gạo, thì sự hỗ trợ của TCAF có ý nghĩa rất lớn đối với người nông dân trong giai đoạn thí điểm. Thứ trưởng Nam bày tỏ hy vọng TCAF sẽ hỗ trợ 20 triệu USD thanh toán trong giai đoạn đầu tiên, vì điều này sẽ khuyến khích người nông dân tiếp tục sản xuất lúa gạo chất lượng cao, phát thải thấp. Đại diện của WB khẳng định cam kết hỗ trợ Việt Nam thực hiện dự án lúa gạo 1 triệu ha, với mục tiêu đóng góp vào mục tiêu phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam vào năm 2050, như cam kết của chính phủ. Trong tuần, các chuyên gia TCAF sẽ tiến hành các chuyến thăm thực địa đến các khu vực sản xuất thí điểm để xem xét việc triển khai kỹ thuật. Họ cũng sẽ thảo luận về phương pháp đo lường, báo cáo và xác minh (MRV) phát thải khí nhà kính từ sản xuất lúa gạo, để chuẩn bị cho việc chuyển giao và giao dịch tín chỉ carbon với TCAF và hỗ trợ Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của Việt Nam.

Theo Thứ trưởng Nam, 12 tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long đã xây dựng kế hoạch sản xuất cho dự án 1 triệu ha lúa, diện tích đủ điều kiện hưởng tín chỉ các-bon sẽ mở rộng nhanh chóng. Từ các mô hình thí điểm hiện tại đã cho thấy kết quả tích cực, dự án sẽ được mở rộng ra các tỉnh khác. Đến năm 2025, diện tích lúa phát thải thấp dự kiến ​​đạt 200.000 ha. Nam cũng bày tỏ hy vọng các chuyên gia TCAF sẽ tiếp tục làm việc với các quan chức của Bộ NN & PTNT để hoàn thiện các chi tiết liên quan đến dự án. "Chúng tôi hy vọng các khoản thanh toán tín chỉ các-bon sẽ sớm được thực hiện để tạo động lực cho nông dân mở rộng sản xuất", ông nói. Về việc bán tín chỉ các-bon lúa, Nam khẳng định rằng khi được phép, Bộ NN & PTNT sẽ đề xuất bán cho TCAF trước, vì TCAF là đối tác chính của dự án.

Theo VNS