Sự hỗn loạn ở Biển Đỏ đang bắt đầu làm gián đoạn việc vận chuyển sản phẩm từ cà phê đến trái cây - và đe dọa ngăn chặn tình trạng lạm phát lương thực chậm lại, vốn đang mang lại sự dễ thở cho người tiêu dùng những tháng cuối năm 2023. Các tàu chở đầy thực phẩm nằm trong số những tàu tránh được các cuộc tấn công của Houthi trên tuyến đường thủy quan trọng bằng cách đi vòng quanh châu Phi, một tuyến đường dài hơn và tốn kém hơn. Nhưng không giống như các loại hàng hóa khí đốt, dầu mỏ và hàng tiêu dùng cũng bị ảnh hưởng, thời gian vận chuyển kéo dài hơn có nguy cơ khiến thực phẩm dễ hỏng, không thể bán được.

Điều đó đang khiến ngành công nghiệp thực phẩm toàn cầu hoảng sợ. Các nhà xuất khẩu Ý lo ngại kiwi và trái cây họ cam quýt sẽ bị hỏng trên đường vận chuyển, gừng Trung Quốc ngày càng đắt hơn và một số lô hàng cà phê châu Phi bị trì hoãn giao hàng trong thời gian tới. Ngũ cốc đang được chuyển hướng khỏi Kênh đào Suez và một tàu chở gia súc đến Trung Đông đã thay đổi lộ trình. Mặc dù tác động cho đến nay vẫn còn hạn chế nhưng đó là một lời nhắc nhở về việc chuỗi cung ứng thực phẩm có thể mong manh như thế nào. Nếu sự gián đoạn trở nên tồi tệ hơn thì có thể ngăn chặn sự sụt giảm về giá cả hàng hóa thực phẩm vốn đã bắt đầu ảnh hưởng đến các hóa đơn hàng tạp hóa rẻ hơn. Ông Nitin Agrawal, giám đốc điều hành của Euro Fruits, một nhà xuất khẩu nho lớn của Ấn Độ, cho biết: “Mọi người đều là kẻ thua cuộc ở đây”. Công ty thường vận chuyển đến châu Âu qua Biển Đỏ, nhưng hiện sử dụng tuyến đường dài hơn khiến chi phí vận chuyển hàng hóa tăng gấp bốn lần và thời gian vận chuyển tăng gấp đôi.

Ông Massimiliano Giansanti, chủ tịch tập đoàn nông nghiệp Confagricoltura, cho biết các nhà xuất khẩu Ý, vốn bán khoảng 4,4 tỷ USD nông sản sang châu Á, lo ngại rằng việc đi vòng quanh châu Phi sẽ làm giảm độ tươi và tăng thêm chi phí cho trái cây như táo, kiwi. và cam quýt. Đây cũng là vấn đề đau đầu đối với những người nông dân có thể phải giảm giá để bù đắp chi phí vận chuyển cao hơn. “Chúng tôi phải bán ngay cả khi giá giảm vì không thể kéo dài thời gian thu hoạch”, người trồng nho Sandeep Dagu Sandhan ở bang Maharashtra của Ấn Độ, nơi thu hoạch đã bắt đầu ở một số khu vực, cho biết. “Các nhà xuất khẩu luôn tìm cách trang trải chi phí của mình. Chúng tôi sẽ lỗ nếu giá sụt giảm.”

Nỗi lo sợ ngày càng lan rộng

Các vấn đề vận chuyển cũng là mối lo ngại đối với hoạt động xuất khẩu các sản phẩm như thịt lợn, sữa và rượu vang của châu Âu cũng như nhập khẩu trà, gia vị và gia cầm - mặc dù chưa rõ mức độ ảnh hưởng - theo CELCAA, đại diện cho các nhà kinh doanh thực phẩm nông nghiệp. Công ty Kpler cho biết các tàu chở khoảng 1,6 triệu tấn ngũ cốc hướng tới kênh đào Suez đã phải chuyển hướng sang các tuyến đường khác trong những tuần gần đây. Phần lớn trong số đó sẽ là nông sản xuất sang Trung Quốc và Đông Nam Á.

Tập đoàn tạp hóa khổng lồ Tesco của Anh đã cảnh báo rằng sự gián đoạn vận chuyển có thể dẫn đến lạm phát đối với một số mặt hàng và chuỗi siêu thị Sainsbury đang làm việc với chính phủ để đối phó với sự chậm trễ. Giá gừng tươi đã tăng hơn 1/3 kể từ tháng 12 tại Chợ Spitalfields mới ở Đông London. Ông Muhammed Patel của nhà bán buôn Amer Superfresh, thường lấy hàng từ Trung Quốc, cho biết các nhà cung cấp đang tăng chi phí để đáp ứng cho những chuyến đi dài hơn. Ông Patel nói: “Thỉnh thoảng chúng tôi cũng có sự chậm trễ, nhưng không có trường hợp nào như thế này”.

Một số thương nhân thậm chí còn hoãn giao hàng. Nhà nhập khẩu cà phê Mercanta có trụ sở tại Anh đã tạm dừng bốc hàng ở Đông Phi trong thời gian tới trong khi chờ thông tin rõ ràng về tuyến đường mà các hãng vận chuyển sẽ thực hiện. Mặc dù hãng đã quyết định tải hàng trở lại nhưng bất kỳ sự chậm trễ nào cũng sẽ làm chậm doanh số bán hàng sang châu Âu vào thời điểm các lô hàng ở châu Mỹ cũng phải đối mặt với những hạn chế, bao gồm cả tại Kênh đào Panama. Stephen Hurst, người sáng lập và giám đốc điều hành Mercanta, cho biết: “Nếu một hàng hóa đi về phía nam và sẽ phải trải qua một chặng đường vận chuyển rất dài và có thể đắt hơn”. Các quốc gia như Uganda và Việt Nam chiếm thị phần lớn trong nhập khẩu cà phê của châu Âu và Biển Đỏ là huyết mạch quan trọng cho hoạt động thương mại đó.

Theo Hiệp hội Ca cao Cà phê Việt Nam, trong khi thực phẩm dễ hư hỏng thường được vận chuyển bằng container, một số công ty đang chuyển sang vận chuyển hàng rời để vận chuyển cà phê. Điều đó có thể khiến nguồn cung cấp khó xử lý hơn ở những nơi như cảng và khiến chúng dễ bị hư hại hơn từ các yếu tố tự nhiên. Muối hồng từ Pakistan là một ví dụ khác về việc người mua ngần ngại. Ông Majid Mahboob Paracha, giám đốc thương mại quốc tế tại Shahpur Industries, cho biết lượng khách hàng của ông đã giảm do người mua không sẵn sàng trả mức phí vận chuyển cao hơn, với chi phí vận chuyển một container đến châu Âu tăng gấp bốn lần so với định mức. Ông nói: “Chúng tôi có sản phẩm, nhưng nếu họ không hài lòng với cước phí vận chuyển thì chúng tôi không thể ép buộc họ”.

Luồng thương mại cà phê đang bị cản trở bởi sự hỗn loạn vận chuyển ở Biển Đỏ

Tình trạng hỗn loạn ở Biển Đỏ đang tàn phá hoạt động vận tải biển đang tác động đến thị trường cà phê Robusta, loại cà phê được sử dụng trong cà phê hòa tan và làm đảo lộn dòng chảy thương mại thông thường.

Người mua cà phê Robusta đang tránh mua hàng từ nhà sản xuất hàng đầu Việt Nam do chi phí vận chuyển tăng cao và thời gian vận chuyển dài hơn bình thường. Thay vào đó, họ đang tìm cách đảm bảo có thêm nguồn cung từ Brazil.

Các cuộc tấn công của phiến quân Houthi vào các tàu buôn ở Biển Đỏ đã làm gián đoạn tuyến đường vận chuyển cà phê quan trọng từ Việt Nam, buộc nhiều hãng vận tải hàng hóa phải đi những tuyến đường dài hơn. Do đó, giá cà phê Robusta kỳ hạn cao cấp cho lệnh giao tháng 1 đối với hợp đồng tiếp theo đã tăng hơn 30% trong tháng này. Điều đó xảy ra sau khi tình trạng thiếu cà phê trên toàn cầu đã giúp đẩy giá tăng gần 60% vào năm 2023 trong bối cảnh thời tiết khô hạn ở quốc gia châu Á này. John Goodwin, nhà phân tích hàng hóa cấp cao tại ArrowStream Inc, cho biết: “Tôi có thể thấy vấn đề ở Biển Đỏ cùng với hạn hán ở Đông Nam Á dẫn đến một số thị phần cà phê Robusta toàn cầu chuyển sang Brazil vĩnh viễn”. Đây không phải là lần đầu tiên vận chuyển trên khu vực Biển Đỏ bị gián đoạn. Hai năm trước, một chiếc tàu bị kẹt khi đi qua kênh đào Suez cũng khiến thị trường đảo lộn.

Tại Việt Nam, Tập đoàn xuất khẩu Phúc Sinh đã chứng kiến lượng hàng xuất khẩu sụt giảm kể từ khi các cuộc tấn công ở Biển Đỏ nổ ra khi giá cước vận chuyển hàng hóa gửi vào châu Âu từ châu Á tăng vọt. Theo Chủ tịch Phan Minh Thông, giá cước đã tăng gần gấp 7 lần, lên tới 4.000 USD/container. Tuy nhiên, trong khi xuất khẩu của Brazil đang tăng lên, quốc gia này vẫn chưa thể lấp đầy khoảng trống mà Việt Nam để lại, quốc gia sản xuất hơn 1/3 nguồn cung cà phê Robusta toàn cầu.

Theo Bloomberg