Quân đội Ukraine đã tạm ngưng hoạt động vận tải thương mại tại các cảng sau khi các lực lượng quân sự Nga xâm lược nước này, theo một cố vấn cho tổng thống Ukraine cho hay, châm ngòi cho lo ngại gián đoạn nguồn cung ngũ cốc từ một trong những nước xuất khẩu ngũ cốc và hạt có dầu hàng đầu thế giới. Trước đó, Nga đã yêu cầu biển Azov đóng cửa các hoạt động của tàu thương mại cho tới khi có thông báo tiếp theo nhưng duy trì các cảng của Nga trên biển Đen tiếp tục mở cửa hoạt động, theo các nhà chức trách và các nguồn tin ngành ngũ cốc cho hay.

Nhà giao dịch hàng hóa ngũ cốc toàn cầu Cargill Inc cho biết một tàu viễn dương mà họ thuê đã bị trúng đạn trên biển Đen nhưng vẫn đủ khả năng đi biển và toàn bộ thủy thủ đoàn vẫn an toàn. Ukraine là nước xuất khẩu ngô lớn trên thế giới, phần lớn sang Trung Quốc và EU. Nước này cũng cạnh tranh với Nga trong xuất khẩu lúa mỳ sang các nước nhập khẩu lớn như Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ. Các chuyên gia ngành ước tíh xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine hiện ở mức khoảng 5 – 6 triệu tấn/tháng, bao gồm khoảng 4,5 triệu tấn ngô, 1 triệu tấn lúa mỳ và phần còn lại chủ yếu là lúa mạch. Các cảng xuất khẩu ngũ cốc chính của nước này bao gồm Chornomorsk, Mikolayiv, Odessa, Kherson và Yuzhny.

Cơ quan nhà nước Ai Cập chịu trách nhiệm thu mua ngũ cốc đã hủy đợt đấu thầu mua lúa mỳ quốc tế hồi giữa tuần trước giữa bối cảnh không có các chào bán cả từ Nga lẫn Ukraine. Các lực lượng quân sự Nga tràn vào Ukraine vào giữa tuần trước bằng cả đường bộ, đường biển và hàng không – cuộc tấn công lớn nhất từ một nước sang một nước khác để từ sau Thế chiến II. “Thị trường vẫn đang không thể hình dung được tình hình chiến sự thực địa. Các cảng tại Azov và biển Đen cho tới nay có vẻ chưa bị thiệt hại, theo một báo cáo ban đầu của một hãng tàu”, theo một nhà giao dịch ngũ cốc châu Âu.

Nhà giao dịch này cho biết các thị trường đang ngóng bất kỳ tuyên bố nào về trường hợp bất khả kháng, có nghĩa là các nhà cung cấp sẽ không thực hiện nghĩa vụ hợp đồng vì các trường hợp cực đoan. Hãng vận chuyển Maersk cho biết hồi giữa tuần trước đã tạm ngừng toàn bộ các hoạt động tại cảng của Ukraine cho tới cuối tháng 2 và đóng cửa văn phòng chsinh tại Odessa trên bờ biển Đen do xung đột. Nhà giao dịch nông sản hàng hóa toàn cầu Bunge Ltd hồi giữa tuần trước cũng cho biết đã đóng cửa văn phòng công ty tại Ukraine và các hoạt động tại cảng ngũ cốc tại biển Đen là Nikolaev, Ukraine. Đối thủ cạnh tranh của công ty là Archer-Daniels Midland Co cung thông báo các cơ sở tại Ukraine, bao gồm cảng xuất khẩu Odessa, đang ngừng hoạt động.

Nga, nước xuất khẩu lúa mỳ lớn nhất thế giới, chủ yếu vận chuyển ngũ cốc từ các cảng trên biển Đen. Các cảng trên biển Azov nông hơn và công suất thấp hơn. Mariupol hiện đang bị quân đội Nga tấn công, là một trong những cảng lớn nhất của Ukraine trên biển Azov, chủ yếu xử lý các tàu tương đối nhỏ, trọng tải từ 3.000 – 10.000 tấn. Các cảng biển Azov xuất khẩu lúa mỳ, lúa mạch và ngô sang các thị trường Địa Trung Hải, bao gồm Cyprus, Ai Cập, Ý, Lebanon và Thổ Nhĩ Kỳ.

Một nhà giao dịch châu Âu khác cho biết các nước này sẽ phải tìm các nguồn cung thay thế nếu các tàu không thể khởi hành trong thời gian tới. Giá lúa mỳ tương lai trên thị trường Mỹ tăng lên mức cao nhất trong gần 1 thập kỷ do xung đột đe dọa làm gián đoạn luồng cung từ khu vực này, trong khi giá lúa mỳ châu Âu trên thị trường tương lai cũng đạt mức cao kỷ lục.

Nga và Ukraine chiếm 29% tổng xuất khẩu lúa mỳ toàn cầu, 19% tổng xuất khẩu ngô, và 80% xuất khẩu dầu hạt hướng dương. Nga sản xuất 76 triệu tấn lúa mỳ trong năm 2021 và USDA dự báo xuất khẩu 35 triệu tấn trong niên vụ tháng 7 – tháng 6, chiếm 17% tổng nguồn cung xuất khẩu lúa mỳ toàn cầu. Nga cung cấp lúa mỳ cho tất cả các nước nhập khẩu lớn trên toàn cầu. Thổ Nhĩ Kỳ và Ai Cập là các nước nhập khẩu lớn nhất thế giới.

Ukraine đã kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ đóng cửa các tuyến Bosphorus và Dardanelles đối với tàu của Nga, theo đại sứ Ukraine tại Ankara. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ cho hay ông ủng hộ sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine nhưng không có phản ứng trước yêu cầu từ phía Kyiv. Theo Hiệp ước Montreux 1936, Ankara có quyền kiểm soát các tuyến vận tải trên và hạn chế sự qua lại của tàu chiến trong thời gian chiến tranh nếu bị đe dọa.

Theo Reuters