Ngành cá tra Việt Nam đang đón đầu sự thay đổi với các sản phẩm chế biến sâu và vươn ra toàn cầu. Với doanh thu xuất khẩu khoảng 2 tỷ USD mỗi năm, ngành cá tra đã đưa Việt Nam trở thành nước xuất khẩu thủy sản lớn thứ ba thế giới. Tuy nhiên, chuỗi giá trị vẫn phụ thuộc nhiều vào các sản phẩm giá trị thấp, sơ chế, đặt ra nhu cầu tái cấu trúc chiến lược.

Xuất khẩu cá tra của Việt Nam đang có những dấu hiệu phục hồi rõ ràng vào năm 2025, với mức tăng trưởng dự kiến hai chữ số. Mặc dù sản lượng nuôi loài cá này tăng ở các nước như Ấn Độ, Bangladesh, Indonesia và Ai Cập, cá tra Việt Nam vẫn là lựa chọn hàng đầu của các nhà nhập khẩu lớn. Việt Nam sản xuất 1,5 đến 1,7 triệu tấn cá tra thương phẩm hàng năm, với kim ngạch xuất khẩu trung bình từ 1,6 đến 2,3 tỷ USD. Hiện nay, Việt Nam cung cấp hơn 90% sản lượng cá tra phi lê đông lạnh của thế giới. Đồng bằng sông Cửu Long, với mạng lưới thủy văn rộng lớn, nguồn cung cấp nước ổn định và khí hậu thuận lợi - những điều kiện không phổ biến ở các quốc gia nuôi trồng khác - là nơi có một trong những vùng nuôi cá tra lớn nhất thế giới. Các tỉnh trọng điểm bao gồm Đồng Tháp, An Giang, Vĩnh Long và Cần Thơ, với hàng chục nghìn ha nuôi thâm canh. Hàng trăm vùng nuôi và nhà máy chế biến tại Việt Nam đã đạt được các chứng nhận quốc tế như ASC, BAP và GlobalG.A.P., giúp ngành cá tra dễ dàng tiếp cận các thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc, cũng như các hệ thống bán lẻ quốc tế lớn.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Hằng, chuyên gia thị trường cá tra tại Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), lợi thế của Việt Nam nằm ở chuỗi giá trị khép kín. Mô hình tích hợp này bao gồm sản xuất giống, thức ăn, nuôi trồng, chế biến, phân phối và truy xuất nguồn gốc; giúp đảm bảo nguồn cung ổn định, an toàn thực phẩm, kích cỡ và màu sắc cá đồng đều - tất cả đều cần thiết cho các thị trường cao cấp. Tổng cục Hải quan Việt Nam cho biết, tính đến ngày 15/6/2025, xuất khẩu cá tra đạt 915 triệu USD, tăng 11% so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, xuất khẩu sản phẩm chế biến sâu đạt 24 triệu USD, tăng 59%, chiếm khoảng 2,6% tổng giá trị xuất khẩu cá tra. Mặc dù tỷ trọng này còn khiêm tốn, nhưng nó cho thấy tiềm năng tăng trưởng đáng kể ở các phân khúc giá trị cao.

Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm chế biến sâu, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cá tra Việt Nam đang tái cấu trúc toàn bộ chuỗi giá trị - từ vùng nuôi và giống đạt chứng nhận ASC/BAP đến nhà máy chế biến và cơ sở hạ tầng logistics lạnh - tất cả đều phù hợp với chiến lược "chế biến sâu". Cá tra nguyên liệu hiện nay đáp ứng các yêu cầu khắt khe hơn về kích thước và chất lượng để sản xuất ra các sản phẩm cao cấp.

Danh mục sản phẩm cá tra của Việt Nam đã mở rộng vượt xa phi lê đông lạnh. Hiện nay, danh mục này bao gồm cá cắt miếng, cá viên, chả cá, cá hấp đông lạnh, dầu cá, collagen cá tra, v.v. Bằng cách tận dụng triệt để các phụ phẩm như da, bong bóng cá và mỡ, các nhà sản xuất đã tăng giá trị của mỗi tấn cá chế biến từ 15% đến 20%. Những phụ phẩm này phục vụ các ngành công nghiệp như thức ăn chăn nuôi, dược phẩm và mỹ phẩm - mang lại lợi thế rõ rệt so với các đối thủ cạnh tranh vẫn tập trung vào xuất khẩu sơ chế.

Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, cá tra Việt Nam không chỉ giữ vững vị thế mà còn vươn lên cao hơn nữa. Thành công này bắt nguồn từ tầm nhìn dài hạn, đầu tư mạnh mẽ và cam kết không ngừng về chất lượng.

Theo VNS