Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã ký Chỉ thị số 71 của Thủ tướng Chính phủ, ngày 23/5, nêu rõ các nhiệm vụ cấp bách để thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu sầu riêng bền vững. Chỉ thị được gửi đến các Bộ Nông nghiệp và Môi trường; Công thương; Tài chính; Công an; và Chủ tịch Ủy ban nhân dân 24 tỉnh, thành phố, nêu bật những thách thức gần đây đối với xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam. Những thách thức này bao gồm các quy định nhập khẩu chặt chẽ hơn của một số thị trường nước ngoài, tác động của biến đổi khí hậu và việc mở rộng nhanh chóng, không được kiểm soát việc trồng sầu riêng ở một số khu vực - tất cả đều đe dọa sự phát triển bền vững của ngành.

Ngăn chặn giá giảm mạnh trong quá trình thu hoạch

Để giải quyết những vấn đề này, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo sản xuất sầu riêng theo Kế hoạch phát triển cây ăn quả quốc gia đến năm 2025 và 2030. Điều này bao gồm việc điều chỉnh cung cầu, đáp ứng các tiêu chuẩn của thị trường trong nước và xuất khẩu, và đàm phán tiếp cận các thị trường quốc tế mới.

Bộ cũng được yêu cầu xem xét và cải thiện các quy định về quản lý và sử dụng mã số đồn điền và cơ sở đóng gói, đảm bảo tính minh bạch và nhất quán với thông lệ quốc tế. Một giao thức sản xuất sầu riêng bền vững phải được hoàn thiện vào quý 3/2025. Bộ Nông nghiệp và Môi trường được chỉ thị tiếp tục thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ mới, số hóa trong sản xuất và chế biến, kiểm soát chất lượng và truy xuất nguồn gốc - nâng cao chất lượng sản phẩm, tiềm năng giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh toàn cầu.

Cũng cần nỗ lực hợp tác với Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) để đảm bảo công nhận lẫn nhau về các khu vực trồng trọt, cơ sở đóng gói và phòng thí nghiệm được chứng nhận, đồng thời hợp lý hóa các thủ tục kiểm tra hải quan đối với xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc. Các trạm kiểm dịch thực vật tại các cửa khẩu phải được trang bị và bố trí đủ nhân sự để xử lý các giai đoạn thu hoạch cao điểm, trong khi năng lực dịch vụ phòng thí nghiệm phải được cải thiện để hỗ trợ xuất khẩu. Ngoài ra, ngành này cần được tái cấu trúc bằng cách duy trì các vùng trồng có năng suất, loại bỏ dần các vùng kém hiệu quả và mở rộng sản xuất chất lượng cao. Trọng tâm nên chuyển sang tăng xuất khẩu các sản phẩm sầu riêng đông lạnh và chế biến sâu, giúp ổn định giá cả trong các mùa cao điểm. Cần phải xây dựng ngay một chương trình giám sát để giám sát việc ban hành và quản lý mã số đồn điền, cơ sở đóng gói, an toàn thực phẩm và tuân thủ kiểm dịch thực vật ngay từ nguồn gốc.

Xử lý nghiêm các hành vi gian lận, vi phạm

Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công Thương chỉ đạo xây dựng thương hiệu cho sầu riêng Việt Nam và mở rộng thị trường thông qua xúc tiến thương mại. Bộ Tài chính chỉ đạo Hải quan ưu tiên thông quan các lô hàng sầu riêng xuất khẩu, đảm bảo thời gian xử lý nhanh nhất có thể. Bộ Công an được giao nhiệm vụ điều tra, xử lý nghiêm các hành vi gian lận liên quan đến mã số cơ sở trồng trọt, đóng gói. Trong đó có hành vi làm giả chứng từ xuất khẩu và các hành vi vi phạm pháp luật khác trong sản xuất, chế biến, kinh doanh, xuất khẩu sầu riêng.

Lực lượng an ninh cũng phải phối hợp với các bộ, địa phương bảo vệ chuỗi cung ứng, ngăn chặn tình trạng thao túng thị trường, duy trì ổn định sản xuất, xuất khẩu. Chính quyền địa phương tại các tỉnh trồng sầu riêng phải đảm bảo sản xuất tuân thủ mọi hướng dẫn về mặt pháp lý, kỹ thuật và quy định. Chính quyền địa phương phải ngăn chặn tình trạng mở rộng sản xuất không theo quy định có thể làm gián đoạn cơ cấu cây trồng quốc gia và cân đối cung cầu thị trường. Ngoài ra, họ có trách nhiệm tiến hành thanh tra định kỳ và đột xuất để đảm bảo tất cả các đơn vị được cấp phép đều tuân thủ các quy định và đáp ứng các tiêu chuẩn do nước nhập khẩu yêu cầu. Các tỉnh cũng phải triển khai các chương trình toàn diện về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc đối với sầu riêng để đáp ứng nhu cầu của thị trường xuất khẩu. Cần tăng cường hợp tác với các cơ quan chuyên môn và thực thi pháp luật để giám sát toàn bộ chuỗi giá trị sầu riêng - từ trồng trọt, đóng gói đến tiêu thụ và xuất khẩu. Hệ thống giám sát nội bộ cũng cần được thiết lập tại các trang trại và cơ sở đóng gói để đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn của Việt Nam và quốc tế.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tính đến năm 2024, diện tích trồng sầu riêng của Việt Nam đạt gần 180.000 ha, với sản lượng ước tính 1,5 triệu tấn và doanh thu xuất khẩu đạt gần 3,2 tỷ USD. Sầu riêng hiện chiếm 47% tổng giá trị xuất khẩu rau quả của Việt Nam. Từ năm 2015 đến năm 2024, diện tích trồng sầu riêng tăng trưởng với tốc độ trung bình hàng năm là 19,5% và tiếp tục mở rộng nhanh chóng.

Theo VNS