Mặc dù mục tiêu đạt hơn 205.000 tấn, người trồng vải Bắc Ninh vẫn phải đối mặt với cả giá cả biến động và những rào cản xuất khẩu. Năm 2025 là năm Bắc Ninh có vụ vải thiều thành công nhất từ ​​​​trước đến nay, với sản lượng kỷ lục. Tuy nhiên, hoạt động bán hàng và xuất khẩu tiếp tục gặp nhiều khó khăn, giá cả thị trường vẫn không ổn định.

Năng suất kỷ lục

Ngày 25/8, Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã tổ chức Hội nghị tổng kết sản xuất, tiêu thụ vải thiều năm 2025 và định hướng cho năm 2026. Vụ vải thiều năm 2025 đạt sản lượng kỷ lục hơn 205.400 tấn, doanh thu khoảng 245 triệu USD. Tuy nhiên, mục tiêu năm nay trùng lặp với thời điểm mục tiêu cao ở Trung Quốc và các địa phương khác của Việt Nam như Hải Phòng, Hưng Yên, tạo ra cạnh tranh thị trường ngày càng dễ bị kích động.

Vải thiều trồng theo tiêu chuẩn GlobalGAP duy trì giá ổn định, dao động từ 1,05 đến 1,47 USD/kg. Lô vải đạt chứng nhận này được các nhà xuất khẩu ký hợp đồng từ đầu phục vụ cho các thị trường cao cấp như Nhật Bản, Mỹ, Canada, Úc, EU và Trung Đông, với giá bán lẻ dao động từ 9 đến 23 USD/kg. Ngược lại, vải thiều không đạt tiêu chuẩn VietGAP hoặc GlobalGAP và được sử dụng để chế biến (sấy, đông lạnh, ép nước) chỉ có giá từ 0,21 đến 0,63 USD/kg.

Năm 2025, thị trường nội địa vẫn là kênh tiêu thụ chính, tiêu thụ khoảng 127.200 tấn, tương đương gần 62% tổng sản lượng. Khối lượng xuất khẩu đạt 78.200 tấn, trong đó Trung Quốc sử dụng 77.200 tấn (chiếm 98,8% kim ngạch xuất khẩu). Chỉ có 1,2% kim ngạch xuất khẩu, tương đương khoảng 1.000 tấn, được chuyển đến các thị trường cấp cao. Mặc dù vải thiều Bắc Ninh từ lâu đã nổi tiếng với hương vị và chất lượng đặc biệt, ​​nhưng việc tiêu thụ vẫn còn nhiều khó khăn. Theo đại diện Sendo Farm, vải thiều vẫn chủ yếu được tiêu thụ tại các hệ thống truyền thông chợ và ít được bán trên nền tảng thương mại điện tử, có khả năng tiếp cận người dùng tiêu dùng ở xa. Những lo về chất lượng, nguồn gốc và giá cả biến động trong mùa cao điểm, do nguồn dư thừa và đầu ra không ổn định, tiếp tục gây ảnh hưởng đến lợi nhuận của người dân nông thôn.

Đề xuất phát triển các khu công nghiệp chế biến nông sản

Để mở rộng xuất khẩu, đặc biệt là sang các thị trường khó tính, Bắc Ninh đã đẩy mạnh việc xây dựng các vùng trồng trọt đạt chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế. Đến năm 2025, toàn tỉnh có 17.317 ha được chứng nhận theo tiêu chuẩn VietGAP (tăng 1.577 ha so với năm 2024) và 173 ha theo tiêu chuẩn GlobalGAP (tăng 91 ha). Tỉnh cũng tiếp tục triển khai mô hình vải thiều hữu cơ 10 ha tại phường Chư. Mặc dù vải thiều Bắc Ninh đã được xuất khẩu thành công sang một số thị trường cao cấp, nhưng nhiều hợp tác xã và doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận thị trường, đàm phán và ký kết hợp đồng xuất khẩu. Một trở ngại lớn là việc thiếu cơ sở chiếu xạ ở miền Bắc Việt Nam, cùng với công nghệ bảo quản chưa đầy đủ và khoảng cách vận chuyển xa đến các thị trường trọng điểm như Mỹ, EU, Nhật Bản và Úc. Những thách thức này cản trở khả năng cạnh tranh xuất khẩu. Ngoài ra, sự cạnh tranh từ các nước như Trung Quốc, Mexico và Thái Lan - những nước có vụ thu hoạch trùng với Việt Nam - cũng gây thêm áp lực. Chi phí vận chuyển hàng không cao so với giá trị sản phẩm khiến vải thiều khó có thể cạnh tranh về giá. Một số doanh nghiệp cũng báo cáo vấn đề nấm mốc ảnh hưởng đến chất lượng xuất khẩu. Hơn nữa, những lỗ hổng trong quy trình kiểm dịch thực vật đã khiến các lô hàng bị từ chối, ngay cả sau khi được chứng nhận, do các nhà xuất khẩu hiểu biết hạn chế về các yêu cầu kiểm tra. Để giải quyết những vướng mắc này, lãnh đạo huyện Lục Ngạn đã đề xuất thành lập một khu công nghiệp rộng 150ha để thu hút đầu tư vào các sản phẩm nông nghiệp chế biến sâu, trong đó có vải thiều. Các lãnh đạo cũng đề xuất xây dựng hệ thống kho bãi và hậu cần chuyên dụng để bảo quản nông sản tươi sống. Trước đó, tại hội nghị quy hoạch sản xuất nông nghiệp an toàn và truy xuất nguồn gốc, ông Phạm Văn Thịnh, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Ninh, đã chỉ đạo các cơ quan chức năng nghiên cứu, đề xuất xây dựng một trung tâm chiếu xạ hoa quả trên địa bàn tỉnh, dự kiến ​​đi vào hoạt động vào năm 2026.

Theo VNS