Mặc dù thị trường ASEAN tăng trưởng mạnh, xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Trung Quốc đã giảm xuống mức thấp kỷ lục, với những thách thức bổ sung đe dọa giá cả. Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan Việt Nam, trong chín tháng đầu năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu 6,96 triệu tấn gạo, tăng 8,4% so với cùng kỳ năm trước, tạo ra doanh thu 4,35 tỷ USD, tăng 23%. Trong chín tháng đầu năm 2024, xuất khẩu gạo sang ASEAN đã tăng vọt 32,6% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm 73% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của cả nước. Tuy nhiên, xuất khẩu gạo sang Trung Quốc đã giảm mạnh.

Cụ thể, trong 9 tháng qua, xuất khẩu gạo sang Trung Quốc chỉ đạt 241.000 tấn, mang về 141,2 triệu USD. Con số này đánh dấu mức giảm mạnh 72% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong lịch sử, Trung Quốc là nước mua gạo lớn của Việt Nam. Năm 2012, Trung Quốc trở thành khách hàng nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm 27,5% tổng giá trị xuất khẩu. Trong giai đoạn 2012-2016, giá trị xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Trung Quốc vẫn tương đối ổn định. Năm 2017, xuất khẩu sang Trung Quốc tăng vọt lên gần 1,03 tỷ USD, chiếm gần 40% tổng giá trị xuất khẩu gạo. Tuy nhiên, năm 2019, giá trị xuất khẩu bất ngờ giảm xuống còn 240,3 triệu USD, trước khi phục hồi trong những năm tiếp theo. Hiện nay, với con số 141,2 triệu USD, xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Trung Quốc đã chính thức chạm mức thấp kỷ lục, giảm đáng kể so với mức 192,9 triệu USD ghi nhận trong cùng kỳ năm 2019.

Thêm vào mối lo ngại, đã có thêm tin xấu cho thấy giá gạo có khả năng giảm trong thời gian tới. Mới đây, Indonesia, thị trường xuất khẩu gạo lớn thứ 2 của Việt Nam, đã tuyên bố hủy thầu mua 340.000 tấn gạo. Cơ quan Bulog của Indonesia đã điều chỉnh phạm vi đấu thầu quốc tế, mời Ấn Độ tham gia, không giống như các cuộc đấu thầu trước đây chỉ có sự tham gia của Thái Lan, Việt Nam, Campuchia và Pakistan. Trong khi đó, Bộ Nông nghiệp Mỹ đã dự báo xuất khẩu gạo của Ấn Độ trong năm 2025 sẽ tăng lên 21 triệu tấn, trong khi xuất khẩu từ Brazil, Pakistan, Thái Lan và Việt Nam dự kiến ​​sẽ giảm. Động thái của Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo, cùng với việc giảm thuế xuất khẩu gạo lứt và gạo đồ từ 20% xuống 10% đã gây ra mối lo ngại. Theo ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), diễn biến này có khả năng sẽ ảnh hưởng đến giá xuất khẩu của Việt Nam. Do đó, các doanh nghiệp, hiệp hội cần theo dõi chặt chẽ tình hình để tránh bị bất ngờ. Ông Hải nhấn mạnh, ngành nông nghiệp Việt Nam đang chuyển dịch theo hướng sản xuất các giống lúa chất lượng cao, đặc sản như gạo thơm. Cách tiếp cận này giúp đa dạng hóa sản phẩm của Việt Nam, tránh cạnh tranh trực tiếp với gạo xuất khẩu của Ấn Độ và giảm thiểu tác động tiềm ẩn.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, tính đến ngày 24/10, giá gạo xuất khẩu 5% tấm của Việt Nam giảm xuống còn 531 USD/tấn, gạo 25% tấm có giá 503 USD/tấn và gạo 100% tấm là 432 USD/tấn. Tháng 9, giá gạo xuất khẩu bình quân của Việt Nam là 609 USD/tấn, thấp nhất trong một năm và là tháng đầu tiên trong năm 2024 giá xuất khẩu tăng trưởng âm so với cùng kỳ năm 2023. Tuy nhiên, lũy kế 9 tháng năm 2024, giá gạo xuất khẩu bình quân của Việt Nam vẫn ở mức 624 USD/tấn, tăng 13,1% so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo VNS