Các món sữa lắc (milkshake) đang không được phục vụ tại hàng loạt chi nhánh McDonald’s tại Anh, cà chua chín mục trên các cánh đồng tại Ý, và bộ đội thay nông dân thu hoạch lúa trên các cánh đồng tại Việt Nam. Tất cả là do thiếu lao động. Sự vắng mặt của lao động trên đồng ruộng, trong các lò giết mổ, lái xe, đầu bếp hay phục vụ bàn đều đang gây thiệt hai lớn cho các chuỗi cung ứng thực phẩm toàn cầu, gây ra tình trạng đình trệ sản xuất chế biến, chậm trễ giao hàng và những kệ siêu thị trống trơn.

Thiếu lao động trở thành vấn đề mới nhất trong danh sách vốn đã dài của các chuỗi cung ứng thực phẩm trong năm 2021 – từ thời tiết cực đoan gây hại mùa màng tới chi phí vận chuyển tăng vọt và tắc nghẽn trong vận chuyển, tất cả đều đang đe dọa chỉ số lạm phát. Sau khi giảm trong 2 tháng trước, chỉ số giá thực phẩm toàn cầu bật tăng nhanh trở lại trong tháng 8 lên mức gần như cao nhất trong 1 thập kỷ.

Thực tế là rất nhiều mảng của nền kinh tế đang gánh chịu tình trạng thiếu hụt lao động, nhưng tình hình trong ngành nông nghiệp và thực phẩm đặc biệt nghiêm trọng. Đây là một trong số những ngành có tỷ lệ tự động hóa thấp nhất và nghĩa là biện lợi nhuận nhỏ sẽ càng khiến việc người mua phải gánh chịu chi phí tăng sẽ nhanh hơn các ngành khác. Thực phẩm cũng có ý nghĩa quan trọng trong ổn định chính trị - xã hội, theo chuyên gia kinh doanh nông nghiệp Decker Walker, tại Boston Consulting Group.

Giải pháp? Các nhà tuyển dụng vốn đã tăng lương, tăng thưởng làm việc thêm giờ và các phúc lợi khác để thu hút lao động, đồng thời tìm kiếm các giải pháp sáng tạo. Các chuỗi gà cay của Nando đã buộc phải đóng ửa một số nhà hàng tại Anh, đã đưa lao động của họ tới giúp các nhà cung cấp đang gặp vấn đề.

Các chính phủ cũng vào cuộc, ví dụ như Úc sẽ bắt đầu cung cấp visa nông nghiệp cho lao động nông nghiệp nước ngoài. Trái ngược với Anh hiện vẫn đang trì hoãn việc mở rộng chương trình cấp visa để giải quyết vấn đề thiếu lái xe tải. Nhưng với xu hướng dài hạn cho thấy khả năng khan hiếm lao động sẽ kéo dài, có thể robot sẽ được kéo vào cuộc.

Theo Bloomberg