Ngành đường Việt Nam trông chờ một năm 2021 tốt đẹp hơn nhờ những nỗ lực kiểm soát buôn lậu và áp thuế chống bán phá gián lên đường nhập khẩu từ Thái Lan

Một báo cáo mới công bố từ SSI Research, mảng nghiên cứu của công ty chứng khoán SSI, cho thấy đại dịch COVID-19 đã làm gián đoạn chu kỳ phục hồi của ngành đường, vốn đã bắt đầu từ cuối năm 2019, đẩy giá đường xuống mức thấp nhất trong 10 năm. Tuy nhiên, giá đường đã phục hồi rất nhanh từ mức trung bình trong năm 2020, với mức tăng 9,6% so với năm 2019. Trong khi đó, giá thu mua mía đường thấp, giúp các công ty đường đạt biên lợi nhuận tổng cao.

Theo nhà giao dịch đường lớn nhất thế giới Alvean, một liên doanh giữa tập đoàn Cargill và nhà sản xuất đường Copersucar SA của Brazil, thị trường đường toàn cầu sẽ đối mặt với 2 năm thiếu hụt và thâm hụt đường toàn cầu sẽ vào khoảng 5 triệu tấn. Giá đường toàn cầu đã tăng 11% kể từ năm 2020 đến nay và cao hơn 56% so với mức đáy ghi nhận vào tháng 4/2020. SSI Research cho rằng giá đường vẫn còn dư địa tăng do nhu cầu đường trên thế giới vẫn ở mức cao.

Tại Việt Nam, dự báo trong niên vụ 2020-21, ngành đường sẽ đối diện thâm hụt lớn khi sản lượng đường ước tính chỉ đạt 600.000 tấn, giảm 34% so với niên vụ trước, theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam. Nhu cầu nội địa dự báo tăng khoảng 3 – 5%/năm, tương đương đạt 2,2 triệu tấn vào năm 2021, nghĩa là nguồn cung nội địa chỉ đáp ứng 30% nhu cầu. Phần còn lại sẽ được bù đắp từ đường thô nhập khẩu, đường nhập lậu và đường nhập khẩu chính ngạch.

Bộ Công thương quyết định áp thuế chống bán phá giá tạm thời 48,88% lên đường tinh luyện và 33,88% lên đường thô nhập khẩu từ Thái Lan, áp dụng trong vòng 120 ngày từ ngày 17/2, với khả năng hồi tố 90 ngày nếu cuộc điều tra phát hiện thiệt hại hoặc mối đe dọa lớn cho ngành đường trong nước.

SSI Research cho rằng với mức thuế chống bán phá giá tạm thời này, tồn kho đường nhập khẩu giá rẻ từ Thái Lan vào cuối năm 2020 sẽ được đổ ra thị trường ngay trong quý 1/2021, cạnh tranh với đường nội địa trong một thời gian ngắn. Giá đường tinh luyện tiêu chuẩn (RS) tăng từ 13.500 đồng/kg vào cuối năm 2020 lên 15.000 – 16.000 đồng/kg vào cuối tháng 2, trong khi giá đường tinh luyện (RE) tăng từ 14.000 đồng/kg lên 16.500 đồng/kg. Giá đường nội địa dự báo tiếp tục tăng do giá đường tại Việt Nam hiện vẫn thấp hơn từ 30 – 40% so với các nước khác trong khu vực. Thuế chống bán phá giá áp dụng lên đường nhập khẩu cũng sẽ đẩy giá đường tăng thêm 4.000 – 5.000 đồng/kg.

Theo đó, giá đường trên thị trường nội địa dự báo tăng lên 17.000 đồng/kg. Giá mía đường cũng tăng 15 – 20% so với niên vụ trước. Dù vậy, giá đường nội địa vẫn chịu tác động nghiêm trọng bởi đường nhập lậu, đặc biệt là khi thuế chống bán phá giá tạo ra chênh lệch lớn giữa giá đường nhập khẩu chính ngạch và đường nhập lậu. Buôn lậu đường trong những tháng đầu năm 2021 giảm đáng kể do các biện pháp thắt chặt kiểm soát biên giới cùng với nỗ lực ngăn ngừa lây lan COVID-19.

Theo báo cáo của công ty chứng khoán Vietcombank, triển vọng ngành đường tích cực trong ngắn hạn do suy giảm sản lượng tại các nước láng giềng mang đến cơ hội cho ngành đường Việt Nam trong niên vụ hiện tại.

Những cơ hội cho xuất khẩu sang EU nhờ Hiệp định Thương mại Tự do EU – Việt Nam (EVFTA). Tuy nhiên, công ty chứng khoán Vietcombank chỉ ra rằng ngành đường Việt Nam đối diện với hàng loạt thách thức trong dài hạn, bao gồm sản lượng mía đườn kém cạnh tranh hơn Thái Lan – đang làm tăng chi phí sản xuất.

Buôn lậu đường cũng bóp méo thị trường. Ngoài ra, Thái Lan và Trung Quốc có thể phục hồi sản xuất đường từ niên vụ 2021 – 22 trở đi, tạo áp lực lên giá đường. Điều quan trọng là phải cải thiện khả năng cạnh tranh của ngành đường trong nước thông qua nâng cấp công nghệ, liên kết nông dân với các nhà máy đường để đảm bảo nguồn cung nguyên liệu ổn định là rất quan trọng.

Theo VNS