Theo Cục Xuất nhập khẩu thuộc Bộ Công thương, giá điều thô tại Việt Nam giảm xuống mức thấp nhất trong những năm gần đây. Giá điều thô tại tỉnh Đồng Nai trong tháng 3 thu mua bởi thương lái có giá 18.000 – 19.000 đồng/kg, giảm 6.000 đồng/kg so với cuối tháng 2.

Giá điều thô giảm dẫn tới giảm lợi nhuận, giữa bối cảnh nông dân trồng điều mất mùa và thời tiết bất lợi là nguyên nhân chính khiến diện tích trồng điều tại tỉnh Đồng  Nai giảm mạnh 2.500ha so với năm 2019, xuống còn chưa đến 34.000ha. Tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, một trong những tỉnh sản xuất điều tho lớn nhất cả nước, đang bước vào vụ tu hoạch với rất nhiều khó khăn do suy giảm cả về sản lượng, chất lượng và giá.

Năng suất điều thô giảm từ 1,8 tấn/sào xuống còn 1,1 tấn/sào do thời tiết bất lợi vào thời điểm ra hoa xuất hiện sương muối, nên bông bị héo và rụng, tỷ lệ ra quả thấp. Cùng với đó, chất lượng điều thô giảm mạnh, hạt nhỏ. Giá điều thô giảm từ 29.000 đồng/kg xuống còn 21.000 đồng/kg. Diện tích trồng điều tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đạt hơn 8.000ha, chủ yếu tập trung tại các huyện Châu Đức và Xuyên Mộc, đang có xu hướng giảm mạnh do cây điều già cỗi hoặc lợi nhuận thấp nên nông dân đốn hạ.

Số đơn hàng xuất khẩu giảm mạnh

Ngoài tác động thời tiết, ngành chế biến xuất khẩu điều thô cũng chịu tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19. Theo Bộ Công thương, sau kì nghỉ tết Nguyên đán, số đơn hàng xuất khẩu giảm mạnh, tiêu dùng hạt điều trên thị trường nội địa cũng giảm. Các doanh nghiệp trong ngành chế biến hạt điều đang sản xuất cầm chừng do tình hình dịch bệnh phức tạp.

Trong khi đó, nguồn cung điều thô đang rất dồi dào do Việt Nam đang thu hoạch rộ, và Campuchia cùng các nước Tây Phi, đặc biệt là Bờ Biển Ngà, cũng ghi nhận năng suất cao. Sản lượng điều thô cao trong bối cảnh đại dịch COVID-19 khiến tiêu dùng hạt điều chế biến giảm, đẩy giá điều thô giảm thêm. Theo Tổng cục Hải quan, trong 2 tháng đầu năm 2020, xuất khẩu điều W320 đạt 21.800 tấn, trị giá 165 triệu USD, giảm 1,6% về lượng và 13% về giá trị so với cùng kỳ năm 2019.

Theo Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), một số khách hàng yêu cầu các nhà máy giao hàng theo các đơn đặt hàng cũ càng nhanh càng tốt do họ lo ngại hoạt động vận chuyển trên toàn cầu trong thời gian tới sẽ gặp khó khăn do các quy định phong tỏa, cách ly giữa các khu vực, đặc biệt là vấn đề cước vận chuyển. Đồng thời, các siêu thị, các nhà rang và nhập khẩu hạt điều đang xem xét đánh giá tác động của COVID-19 lên nền kinh té và ngành ngũ cốc để đưa ra chiến lược giao dịch tiếp theo. Mặc dù giá điều đang ở mức tốt nhưng họ chỉ mua số lượng nhỏ, chờ đợi thêm vài ngày, trả thấp hơn để thăm dò thị trường. Trong khi đó, hạt điều vỡ trở nên khó bán do nhu cầu thấp, chất lượng sản phẩm chế biến chỉ ở mức cơ bản nên người tiêu dùng thường phàn nàn dẫn đến các nhà sản xuất mất khách hàng.

Ông Phạm Văn Công, chủ tịch Vinacas, cho biết sau khi đại dịch được kiểm soát, với tác động phá hủy tới nền kinh tế toàn cầu, đời sống của người dân sẽ gặp nhiều khó khăn và tiêu dùng các thực phẩm không thiết yếu như hạt điều sẽ giảm so với trước đây.

Trong bối cảnh nghiêm trọng đó, ông Công cho rằng xuất khẩu hạt điều trong năm 2020 chắc chắn sẽ giảm cả về lượng và giá trị. Mức giảm phụ thuộc vào thời gian kéo dài của dịch COVID-19 và tác động của đại diện lên nền kinh tế thế giới. “Lượng và giá xuất khẩu hạt điều đều sẽ giảm và mục tiêu xuất khẩu 4 tỷ USD trong năm 2020 cần điều chỉnh. Mức điều chỉnh giảm sẽ được cân nhắc nhưng cá nhân tôi cho rằng giá trị xuất khẩu hạt điều năm 2020 sẽ có thể chỉ đạt 3 tỷ USD”.

Cần tính toán kế hoạch sản xuất cẩn thận

Theo Vinacas, các nhà máy nên mua bán chậm rãi, cập nhật thông tin thị trường liên tục từ nhiều nguồn để đề ra kế hoạch giao dịch phù hợp nhất trong tình hình khó khăn và cạnh tranh khốc liệt trên thị trường hạt điều. Cùng với đó, các doanh nghiệp cần quan tâm tới chất lượng sản phẩm để giảm thiểu tối đa phàn nàn từ phía khách hàng và góp phần cho sự phát triển bền vững của ngành hạt điều Việt Nam.

Nhóm các khách hàng (siêu thị, nhà sấy, các nhà nhập khẩu) cũng cho biết các nhà máy nên bình tĩnh, không bán tháo khi giá liên tục giảm bởi tâm lý người mua luôn dè dặt mua khi giá giảm liên tục. Họ khuyến nghị các nhà máy thu mua điều thô chậm rãi khi ở mức giá phù hợp, đồng thời tìm cơ hội kiếm lợi nhuận trong năm 2020.

Theo các khuyến nghị của Cục Xuất nhập khẩu, các doanh nghiệp chế biến điều cần theo dõi sát sao tình hình thị trường và đưa ra kế hoạch sản xuất – kinh doanh phù hợp trong năm 2020, bao gồm mua điều thô và chế biến kinh doanh điều nhân, chú trọng bảo quản cả nguyên liệu và thành phẩm.

Theo Vinacas