Giá cá tra Việt Nam đã giảm từ mức cao kỷ lục trong năm 2018, và có thể duy trì ở mức hiện tại hoặc có xu hướng giảm trong năm 2019, theo các nhận định từ Undercurrent News.

Mùa thu năm 2018, giá cá tra tiêu chuẩn EU đạt mức cao 3,4 USD/kg, trong khi giá cá tra cao cấp, không hóa chất, có nhu cầu cao lên tới 4,2 – 4,55 USD/kg, mức cao kỷ lục. “Thị trường vẫn còn có nhu cầu nhưng rõ ràng so với những mức cao trong 15 tháng qua, nhờ tăng mạnh bán hàng sang Trung Quốc thì hiện giờ nhu cầu vẫn thấp hơn. Hoạt động kinh doanh cá tra ở phân khúc thấp hơn thì nhu cầu chậm lại. Trong khi đó, phile cá cắt gọn, ít chế biến – chất lượng cao – thì nhu cầu vẫn mạnh”, ông cho biết thêm. “Nhu cầu nhìn chung đang tăng dưới 10% nên chúng ta đều có cảm nhận ít nhiều về tình trạng này”. Ông cho biết giá cá tra phile xử lý theo tiêu chuẩn EU đang dao động trong khoảng 3 USD/kg khi đầu năm 2019 bắt đầu, trong khi giá cá tra phile cao cấp vẫn ở mức 4,2 – 4,3 USD/kg. “Giá cá tra cao cấp từng chạm mức 4,65 USD/kg trong một thời gian ngắn và tôi cho rằng giá có thể giảm xuống còn 4,1 USD/kg – vẫn là một mức giá rất tốt”.

Jelle de Boer, giám đốc phụ trách sản phẩm mới ở mảng phile với nhà nhập khẩu Hà Lan Seafood Connection, xác nhận rằng giá cá tra trên thị trường dao động khoảng 3 USD/kg. “Nhìn chung, chúng tôi nhận thấy xu hướng giá giảm và nguồn cung dồi dào hơn, chủ yếu do nhu cầu yếu đi từ Trung Quốc trong suốt những tháng vừa qua. Mặt khác, tôi cho rằng EU không nhập lượng lớn khi giá cá tra vượt ngưỡng 3,3 USD/kg, FOB”.

Một nhà phân tích tại Việt Nam chuyên về chuỗi cung ứng cho rằng cân đối cung – cầu cá tra nguyên liệu cải thiện từ mùa thu năm 2018. “Nguồn cung hiện vẫn không ở mức cao do đã hết vụ nhưng hoạt động giao dịch trầm lắng”. Ông cho rằng giá hiện vẫn tương đối cao và không khuyến khích mua vào. “Tình hình nguồn cung cá tra yêu cầu theo kích cỡ cũng cải thiện và trong tháng 12, các nhà xuất khẩu cá tra đã có thể cung ứng cá tra phile cỡ nhỏ cho khách hàng, vốn không thể có trong những tháng trước đó”. Ông cho biết giá cá tra cổng trại tháng 1/2019 ở mức 29.000 đồng/kg, giảm từ mức cao kỷ lục 34.000 đồng/kg hồi mùa thu năm 2018.

Năm mới tại Mỹ

Trong khi đó, tại Mỹ, giá nhập khẩu cá tra dao động từ 2,4 – 2,5 USD/pound, cộng với “các chi phí thông quan/Bộ Nông nghiệp Mỹ”, theo ôgn Don Kelley, phó chủ tịch nhà nhập khẩu Western Edge Seafood. “Nhu cầu hiện thấp do vẫn còn quá sớm trước khi mùa Lent. Nhưng nhu cầu dự báo sẽ cải thiện trong tháng 2”. Vào mùa thu năm 2018, giá nhập khẩu cá tra vào khoảng 3,1 – 3,2 USD/pound.

Bob Noster, giám đốc kinh doanh cấp cao về tôm và cá tra của Seattle Shrimp and Seafood cho biết ông được biết giá cá tra nguyên liệu giảm trong tháng 11 nhưng bật tăng vào tháng 12 do Trung Quốc tham gia mạnh vào thị trường và tăng mua cho dịp Tết Nguyên đán. “Tuy nhiên, sau khi Trung Quốc hoàn thành các đợt mua, các nhà đóng gói xuất khẩu đang tìm kiếm người mua tại Mỹ để thị trường sôi động hơn nhưng diễn biến không như họ kỳ vọng và giá chào bán giảm trong tháng 1”, ông cho biết. “Nhu cầu giảm, các nhà chế biến ngừng thu mua nguyên liệu ngoài và sẽ tự sử dụng nguồn nguyên liệu tự sản xuất để hoàn thành các đơn hàng lớn. Nhìn chung nguồn cung cá tra nguyên liệu thấp và tình trạng tiếp diễn đến đầu tháng 2, lượng sẽ tăng dần nhưng giá cá tra sẽ duy trì ổn định”. Ông cho hay những người mua Mỹ vẫn có nhu cầu nhưng phần lớn nguồn cung cá tra nguyên liệu hiện cỡ lớn, 0,8 ounces; tỷ lệ thịt thấp hơn nên giá chào bán cao hơn”.

Tuy nhiên, nguồn cung ở phân khúc có nhu cầu cao tại Mỹ đang tăng lên, ông Kelley cho hay. “Tình trạng thiếu phân khúc cá tra kích cỡ có nhu cầu cao đang cải thiện. Hiện nguồn cung cá cỡ 0,8 ounces trên thị trường đang cạn kiện và một số người mua đang phải lựa cỡ cá lớn hơn”. Ông cũng nhấn mạnh rằng các đợt kiểm tra hải quan của Mỹ khá nhẹ nhàng mặc dù có xảy ra chậm trễ nhưng nhìn chung không quá khó khăn”.

Ông Noster cho biết thêm các nhà chế biến xuất khẩu Việt Nam đang hy vọng thuế chống bán phá giá sẽ giảm trong thông báo vào cuối tháng 3 tới. “Ngoài ra, họ dự báo thuế đối với cá rô phi Trung Quốc sẽ tăng và nhờ đó cá tra có thể giành lấy thị phần từ xuất khẩu cá rô phi sang Mỹ. Nhưng diễn biến sắp tới cần theo dõi thêm”, theo Hiệp hội các nhà sản xuất – xuất khẩu thủy sản Việt Nam VASEP nhận định.

Nguồn cung đang tăng lên

Hai nguồn tin của Undercurrent News tại Việt Nam cảnh báo rằng nguồn cung cá tra sẽ tăng mạnh vào nửa cuối năm 2019. “Bạn biết ngành kinh doanh cá tra đấy, biến động mạnh và không ai biết điều gì diễn ra vào mùa tới. Tôi có phần lo ngại khi đọc tin tức gần đây khi hàng loạt công ty tăng đầu tư để bổ sung công suất”.

Nguồn tin đầu tiên thậm chí còn nhận định bi quan hơn khi cho rằng nguồn cung tăng đã chuẩn bị từ lâu cho thị trường. “Thông điệp lớn cho tôi là Vĩnh Hoàn, cùng các công ty khác đang tăng thả nuôi, nhưng không theo hướng tăng số hồ nuôi mà là tăng mật độ nuôi”.

Khi công ty này thông báo kế hoạch trên hồi năm ngoái thì thực chất họ đã tiến hành kế hoạch này. Do đó, nguồn cung cá tra mới sẽ xuất hiện trên thị trường từ khoảng tháng 3 tới hoặc tháng 4. “Vào những tháng giữa năm, thị trường sẽ cảm nhận rõ nguồn cung đang tăng lên”.

Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng tình hình này không nhất thiết đẩy giá giảm. “Bạn không thể chỉ nhìn tổng nguồn cung cá tra phile trên thị trường mà còn phải nhìn vào biên độ chất lượng. Phân khúc chất lượng thấp hơn xuất sang một số thị trường Trung Đông và châu Á thì nhiều khả năng diễn ra tình trạng giảm giá”. Tuy nhiên, EU và Mỹ đều đang áp các yêu cầu ngặt nghèo về chứng nhận và các tiêu chuẩn nên giá cá tra cao cấp khó tăng mạnh.

Trong khi đó, Vĩnh Hoàn – có diện tích nuôi tăng khoảng 35% do tăng lên từ Gò Đàng – sẽ có chứng chỉ tiêu chuẩn Aquaculture Stewardship Counci. Các khoản đầu tư đang tập trung vào chất lượng hơn. Những người chơi lớn không chỉ tăng công suất mà còn tập trung vào sản xuất bền vững và đây là một dấu hiệu tốt”.

Trên hết, các nguồn tin nhận định rằng nhu cầu từ Trung Quốc giảm trong vài tháng qua chỉ đơn thuần mang tính mùa vụ và có chút ít nguyên nhân liên quan đến tính cấu trúc. “Họ đang cố gắng tự nuôi cá tra tại Trung Quốc nhưng thời tiết ở đây lạnh và khó nuôi nhưng đối với cá ở phân khúc thấp – cá nguyên con hoặc cắt miếng, viên tròn, cắt bướm – thì họ có thể đáp ứng một số phân khúc nhu cầu”.

Ông ước tính sản lượng cá tra năm 2019 của Trung Quốc vào khoảng 30,000 – 40.000 tấn cá tra nguyên liệu, và với tỷ lệ chuyển đổi khoảng 2,5-3:1, tương đương với 10.000 tấn. Các vân đề về chất lượng nước tại Trung Quốc đang khiến thịt cá tra có màu vàng – một vấn đề mà Việt Nam mất nhiều năm để giải quyết. “Mặc dù vậy, đây là vấn đề về nuôi và chất lượng nước – là các vấn đề sớm hay muộn sẽ được giải quyết. Sản xuất cá tra tại Trung Quốc sẽ không gây nhiều ảnh hưởng trong năm nay nhưng sẽ là vấn đề trong thời gian tới. Họ sẽ đạt đến một mức độ nhất định về sản lượng và chất lượng, có thể sử dụng cho các sản phẩm tẩm bột”.