Khi cuộc chiến thương mại với Mỹ ngày một căng thẳng, Trung Quốc đang tìm cách thắt chặt các mối quan hệ thương mại với các nước tại khu vực Mekong của Đông Nam Á bằng cách thiết lập một khu vực thương mại tự do biên mậu với Thái Lan và Lào.

Trong khu vực này, Trung Quốc sẽ thực hiện giảm thuế nhập khẩu và thuế GTGT lên hàng hóa nhập khẩu từ các nước không chia sẻ đường biên giới với Trung Quốc. “Đây là lần đầu tiên Trung Quốc tạo ra những đặc quyền như vậy cho thương mại biên mậu để thắt chặt các mối quan hệ với các nước tiểu vùng Mekong và cuối cùng là toàn bộ ASEAN”, theo Danaitun Pongpatcharatorntep thuộc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc của Đại học Chiang Mai cho hay.

Chủ tịch Tập Cận Bình hồi tuần trước cam kết nhập khẩu 40.000 tỷ USD hàng hóa và dịch vụ trong 15 năm tới – con số này bao gồm nhập khẩu từ các nước Mekong. Trong khi bài phát biểu của ông Tập được coi là đối trọng với các chỉ trích mà tổng thống Mỹ Donald Trump nhắm vào các hành vi thương mại của Bắc Kinh, động thái của Trung Quốc nhằm tăng cường quan hệ thương mại với khu vực Mekong có vẻ là cách để giảm thiểu tác động tiêu cực của cuộc chiến thương mại. Trung Quốc đã đổ 1,7 triệu USD trong năm 2018 vào Hợp tác Lancang-Mekong – một sáng kiến do Thái Lan đề xuất để phát triển khu vực này. Hợp tác này phù hợp với ý tưởng mở rộng khu vực thương mại tự do biên mậu Trung Quốc-Lào sang Trung Quốc – Thái Lan – Lào.

Bộ trưởng Thương mại Thái Lan Sontirat Sontijirawong cho biết Thái Lan sẽ tiên phong trong tổ chức các cuộc đàm phán giữa Trung Quốc và Lào để hoàn thiện khung pháp lý do khu vực thương mại này, dự kiến sẽ hoàn tất trong vài năm tới. Oramon Sapthaweetham, lãnh đạo Cơ quan Đàm phán Thương mại của Thái Lan, cho biết khu vực thương mại này sẽ bao phủ một vùng từ tỉnh biên giới miền nam Trung Quốc Mohan tới Chiang Khong tại viễn bắc Thái Lan.

Trung Quốc đã ký một biên bản ghi nhớ với chính phủ Lào để nghiên cứu dự án rút ngắn thời gian di chuyển trên đường cao tốc R3A kết nối thành phố miền nam Trung Quốc Côn Minh với Huay Sai tại Lào và Chiang Khong của Thái Lan. Tuyến đường sắt cao tốc Bangkok-Nong Khai cũng bắt đầu rục rịch triển khai, theo kế hoạch sẽ kết nối vào các tuyến đường sắt Vientiane và Trung Quốc.

Theo Ngân hàng Thái Lan, miền nam Trung Quốc có dân số 47,4 triệu người, tổng giá trị sản xuất nội địa 201 triệu USD và đang tăng trưởng 8%/năm. Bắc Kinh cũng có ý định sử dụng dự án này để tận dụng nhu cầu ngày càng tăng đối với thương mại điện tử xuyên biên giới. Chính phủ Trung Quốc đã xây dựng các cơ sở hạ tầng logistics và kho bãi với các dịch vụ hải quan 1 cửa tại Mohan và các địa điểm khác tại các khu vực biên giới miền nam. “Thái Lan cũng quan tâm tới phát triển thương mại điện tử với Mohan và chuẩn bị đưa Chiang Mai trở thành một trung tâm thương mại điện tử nhằm tăng xuất khẩu hàng hóa sang miền nam Trung Quốc”. Bà Oramon cho biết thêm rằng khu vực thương mại tự do biên mậu này cũng sẽ là một cách để Thái Lan và các nước tiểu vùng Mekong hưởng lợi từ sáng kiến Một vành đai – Một con đường của Trung Quốc bằng cách xuất khẩu sang thị trường châu Âu thông qua biên giới phía tây của Trung Quốc với Kazakhstan.