Một hệ thống các quy định mới về sản xuất nông nghiệp hữu cơ được cho là sẽ tác động lên hoạt động sản xuất thực phẩm hữu cơ cả trong nội bộ Liên minh châu Âu lẫn những nước ngoại khối EU.

Thỏa thuận về các quy định mới này cho nông nghiệp hữu cơ đã được các đại diện Hội đồng châu Âu tán thành, được cho là sẽ đơn giản hóa và hài hòa hóa nhiều quy định liên quan đến sản xuất thực phẩm hữu cơ ở cả nội bộ EU lẫn ngoại khối EU.

Bình luận về các quy định mới này, Ủy viên châu Âu Phil Hogan nhấn mạnh: “Quyết định này của Hội đồng châu Âu là một cột mốc khác cho ngành sản xuất hữu cơ, đảm bảo cho ngành này tăng trưởng nhanh và lớn mạnh, với các quy định rõ ràng và công bằng với các nhà sản xuất ngoại khối EU, hiện đang xuất khẩu sản phẩm hữu cơ vào EU. Những gì tất cả đại diện Hội đồng đồng thuận là những quy định hiện hành – đã tồn tại 20 năm qua – không còn phù hợp về mục đích và có thể kìm hãm sự phát triển của ngành sản xuất thực phẩm hữu cơ có giá trị thị trường khoảng 27 tỷ Euro, tăng trưởng tới 125% trong thập kỷ qua. Chúng tôi phải hỗ trợ sự tăng trưởng này bằng cách đảm bảo ngành sản xuất thực phẩm hữu cơ vận hành trong môi trường quy định hợp lý. Tăng trưởng ngành thực phẩm hữu cơ sẽ được thúc đẩy bởi các nhà sản xuất quy mô nhỏ hơn, hiện đang được tạo điều kiện để tham gia các cơ chế chứng nhận theo nhóm. Hơn nữa, nông dân sản xuất hưu cơ sẽ có thể tiếp cận thị trường giống hữu cơ mới, cải thiện đa dạng sinh học, tính bền vững và thúc đẩy sự cải tiến”.

Tuyên bố chung của Ủy ban châu Âu

Ủy ban châu Âu cũng đã ban hành tuyên bố liên quan đến các quy định sản xuất hữu cơ mới, nội dung như sau:

Ủy ban hoan nghênh sự tán thành của Hội đồng về thỏa thuận liên chính phủ về các quy định mới cho sản xuất thực phẩm hữu cơ và hướng đến các bước cuối cùng của triển khai quy định mới này. Một khi được áp dụng, các quy định mới này sẽ bắt đầu có hiệu lực từ 1/1/2021. Thời hạn này sẽ cho phép các nhà sản xuất và các đối tác thương mại có đủ thời gian để thích ứng với khung quy định mới.

Vì sao chúng ta cần một hệ thống quy định mới cho ngành sản xuất hữu cơ?

Nhiều quy định hiện thời đã có tuổi thọ hơn 20 năm và cần phải được cập nhật để phản ánh những thay đổi lớn đang diễn ra trong ngành sản xuất hữu cơ EU trong 2 thập kỷ qua. Ngành thực phẩm hữu cơ không còn là thị trường ngách trong ngành nông nghiệp – thực phẩm EU như bối cảnh mà hệ thống quy định hiện hành từng xây dựng dựa trên đó. Thực tế, ngành sản xuất hữu cơ hiện là một trong những ngành năng động nhất của nông nghiệp EU, với diện tích đất sử dụng cho nông nghiệp hữu cơ khoảng 400.000ha. Thị trường thực phẩm hữu cơ EU trị giá khoảng 27 tỷ Euro, tăng khoảng 125% trong hơn 10 năm qua. Tính chắp vá của các quy định và các sai sót hiện nay không đem lại tính an toàn và chắc chắn đủ cho ngành sản xuất nông nghiệp ngày càng quan trọng này của châu Âu và cách tiếp cận đơn giản hơn, hài hòa hơn của hệ thống quy định mới sẽ giúp tăng trưởng nhanh hơn.

Đâu là giá trị gia tăng của sự cải cách này và điều gì sẽ thay đổi?

Tính công bằng được đảm bảo cho nông dân sản xuất hữu cơ tại EU và logo hữu cơ EU sẽ mang lại cho người tiêu dùng đảm bảo chất lượng như nhau trên toàn châu Âu. Xét đến mức giá chênh mà phần lớn người tiêu dùng sẵn sàng trả cho thực phẩm hữu cơ, đảm bảo về chất lượng này cực kỳ quan trọng.

Giá trị gia tăng chính là sự ra đời của một hệ thống quy định chung cho EU, bao quát toàn bộ ngành sản xuất hữu cơ của EU. Các quy định mới là một hệ thống của các trường hợp ngoại lệ, trong một số trường hợp còn ở mức một nhà sản xuất đơn lẻ. Các quy định mới có tính đến sự cần thiết của tính linh động mà các sai sót này diễn ra trước đây – điều chỉnh đúng đắn các ngoại lệ, ví dụ như thay thế tạm thời một nguyên liệu hữu cơ bằng một nguyên liệu phi hữu cơ trong trường hợp nguồn cung hạn chế, vẫn sẽ được cho phép – nhưng sẽ bị hạn chế về mặt thời gian, được đánh giá thường xuyên và nếu cần thiết thì áp dụng cho tất cả các nhà sản xuất, đảm bảo đối xử công bằng. Các quy định mới sẽ áp dụng cho tất cả các nhà sản xuất và các sản phẩm hữu cơ.

Các quy định chung sẽ áp dụng cho cả các nông dân ngoại khối EU có xuất khẩu sản phẩm hữu cơ sang thị trường EU. Điều khoản này sẽ thay thế cho hơn 60 hệ thống tiêu chuẩn khác nhau được coi là tương đương, áp dụng cho các thực phẩm hữu cơ nhập khẩu. Đồng thời, chúng tôi đang trong tình huống mà các tiêu chuẩn khác nhau có thể áp dụng cho các nhà sản xuất trong cùng một nước nhưng nước này lại không có thỏa thuận công nhận tương đương với EU do các thể chế chứng nhận đặt ra các tiêu chuẩn của riêng họ. Sự tuân thủ hệ thống quy định chung cả E sẽ thay thế cho cơ chế tương đương. Đây là đổi mới quan trọng trong quan hệ thương mại, sẽ tạo ra một sân chơi công bằng cho các nhà sản xuất tại cả EU và ngoại khối EU.

Phạm vi của các quy định mới này bao trùm hàng loạt các sản phẩm mới như muối, nút chai và các loại dầu thiết yếu. Cũng có khả năng trong tương lai các sản phẩm mới được bổ sung để phù hợp với sự phát triển của ngành và nhu cầu của người tiêu dùng, mang lại cơ hội mới cho các nhà sản xuất.

Hệ thống quy định mới cũng đơn giản hóa cho nông dân. Ví dụ, nông dân sản xuất có sẽ có thể lựa chọn chứng nhận theo nhóm, giúp giảm chi phí chứng nhận và giúp họ dễ dàng hơn trong tham gia các cơ chế sản xuất hữu cơ. Các có hội mới cũng được tạo ra thông qua mở ra một thị trường mới cho các giống hữu cơ và các nguyên liệu đầu vào cho tái sản xuất cây trồng, với mức độ đa dạng sinh học về gene cao. Điều này sẽ cải thiện đa dạng sinh học, tính bền vững trong trồng trọt và sẽ thúc đẩy cải tiến. Các giống kháng bệnh và vật hại sẽ được cải thiện và ứng dụng tốt hơn theo điều kiện địa phương.

Liệu các quy định mới này có tạo ra môi trường kiểm soát khắt khe hơn và tăng tính quan liêu cho các nhà sản xuất và các cơ quan chứng nhận?

Khá trái ngược. Các quy định mới thiết lập một cân bằng mới giữa sự cần thiết phải triển khai kiểm soát nhằm đảm bảo niềm tin của người tiêu dùng vào ngành này, và gánh nặng cho nông dân và các thể chế chứng nhận. Các hoạt động kiểm soát được triển khai ở cấp nước thành viên, nhằm đảm bảo tính hiệu quả. Quy trình tiêu chuẩn yêu càu các đợt kiểm tra thường niên, nhưng các tiêu chuẩn mới thừa nhận rằng không nhất thiết phải luôn luôn tiến hành đối với các nhà sản xuất hữu cơ lâu năm. Đối với các nhà sản xuất có lịch sử trong sạch sau 3 năm kiểm tra liên tiếp, các cơ quan quốc gia có thể quyết định chỉ kiểm soát 2 năm 1 lần, giúp giảm sự quan liêu cho cả nông dân và hệ thống thể chế.

Các loại thuốc BVTV có được phép trong thực phẩm hữu cơ hay không?

Các quy định hữu cơ rất rõ ràng: các nhà sản xuất được chứng nhận không được phép sử dụng bất cứ chất không được cho phép nào, như thuốc BVTV trong hoạt động sản xuất. Quy định này luôn luôn như vậy.

Những gì hệ thống quy định mới đặt ra là các biện pháp phòng ngừa mà các nhà sản xuất phải thực hiện để giảm thiểu rủi ro vô tình nhiễm thuốc BVTV từ các hoạt động sản xuất truyền thống, lân cận khu vực sản xuất hữu cơ. Các cơ quan chức trách quốc gia có trách nhiệm kiểm soát các quy định này. Người tiêu dùng cần có niềm tin hoàn toàn rằng thuốc BVTB không được sử dụng chủ động trong sản xuất hữu cơ và tất cả các biện pháp phòng ngừa đã được thực hiện để giảm nhẹ rủi ro của thuốc BVTV vô tình hiện diện trong sản phẩm.

Trong các trường hợp sản phẩm hữu cơ bị phát hiện chứa thuốc BVTV, các cơ quan chức trách có nghĩa vụ điều tra. CÁc cáo buộc như vậy phải được làm rõ để triển khai một cuộc điều tra chính thức. Hoạt động điều tra cần làm rõ nguồn và nguyên nhân hiện diện các chất này, bao gồm các biện pháp phù hợp để loại bỏ nghi ngờ, gây ra chậm trễ không cần thiết.

Ủy ban châu Âu sẽ đánh giá tình hình 4 năm một lần sau khi quy định mới chính thức có hiệu lực. Hoạt động này sẽ phân tích toàn diện các quy định quốc gia và các hoạt động triển khai, liên quan đến các ngưỡng cho phép của các chất chưa được phép và sẽ đánh giá cách giải quyết vấn đề.

Các quy định mới này có ý nghĩa gì đối với các sản phẩm hữu cơ nhập khẩu?

Hệ thống quy định mới này không chỉ bao gồm các sản phẩm hữu cơ nguồn gốc EU mà còn các sản phẩm nhập khẩu vào EU từ các nước khác.

Liên quan đến các thể chế kiểm soát được thừa nhận, hệ thống quy định mới sẽ như nhau cho các nhà sản xuât EU và các nhà sản xuất tại nước thứ 3 muốn bán sản phẩm sang thị trường chung châu Âu. Ngoài sản xuất theo các tiêu chuẩn được coi là tương đương với các quy định của EU, các nhà sản xuất tại các nước thứ ba phải tuân thủ hệ thống quy định chung y hệt như các nhà sản xuất tại EU. Điều này không chỉ tạo ra một sân chơi công bằng về nguyên tăc tuân thủ cho tất cả các nhà sản xuất, những người được đảm bảo là đều có nghĩa vụ tuân thủ cùng bộ tiêu chuẩn cao, nhưng cũng tái khẳng định với người tiêu dùng rằng các sản phẩm hữu cơ bán trên thị trường EU, bất kể được sản xuất tại đâu, đều đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng chung.

Cho đến nay, các sản phẩm nhập khẩu được chứng nhận tuân thủ theo các quy định quốc gia của các nước thứ 3 được công nhận tương đường hoặc theo xấp xỉ 60 bộ tiêu chuẩn khác nhau từ các tổ chức khác nhau được EU công nhận là tương đương với các quy định hữu cơ của hối. Ví dụ, một số tổ chức giám sát được phép sử dụng các sản phẩm đánh giá cây trồng cụ thể, không được sử dụng tại châu Âu: ví dụ trong trường hợp họ xử lý dịch bệnh theo cách khác với châu Âu và do đó không có trong các quy định của châu Âu).

Điều gì sẽ xảy ra với các thỏa thuận về hữu cơ mà EU đang có với các nước khác?

EU đã công nhận một số nước ngoại khối (được gọi là nước thứ 3), có các quy định và hệ thống giám sát sản xuất hữu cơ tương đương với EU. Một số nước thứ ba như Canada, Nhật Bản, Mỹ, Tusinia, New Zealand,… cũng công nhận EU có hệ thống tương đương, thông qua các thỏa thuận hoặc hiệp định công nhận tương đương, nghĩa là cả hai bên công nhận các quy định và hệ thống kiểm soát sản xuất hữu cơ của nhau theo các quy định tương ứng. Những sự công nhận này cho phép người tiêu dùng châu Âu lựa chọn từ hàng loạt các sản phẩm hữu cơ, cũng như mang lại cơ hội xuất khẩu cho các nhà sản xuất EU.

Các thỏa thuận hoặc hiệp định hiện thời có hiệu lực sẽ phải điều chỉnh phù hợp với các quy định mới, trong một khung thời gian hợp lý.

Sự công nhận tương đương đối với các nước thứ ba hiện đnag nằm ngoài phạm vi các thỏa thuận tương đương qua lại hai chiều x phải chuyển đổi sang các thỏa thuận thương mại hai chiều, để đạt được khung pháp lý vững chắc hơn cho các nhà sản xuất. Quá trình chuyển đổi kéo dài 5 năm đảm bảo cho cả EU và các đối tác thương mại có thời gian đảm phán một thỏa thuận mang lại lợi ích song phương.

Các quy định mới này tác động ra sao tới sản xuất hữu cơ trong nhà kính?

Trồng cây chủ yếu thông qua hệ thống sinh thái đất là một trong những yêu cầu cơ bản cho sản xuất hữu cơ. Hệ thống quy định mới xác nhận một lần nữa mối quan hệ căn bản của sản xuất hữu cơ trong đất, và việc sử dụng “các lớp đệm phân ranh giới” không được xem là thích hơp với các quy tắc hữu cơ mở rộng.

Tuy nhiên, hệ thống quy định mới sẽ cho phép các nhà sản xuất tại các nước thành viên EU hiện đang được phép thực hành sản xuất như vậy, tiếp tục sử dụng sản xuất nông nghiệp nhà kính trong thời hạn 10 năm. Ủy ban sẽ trình bày một báo cáo về sử dụng các lớp đệm phân ranh giới trong sản xuất nhà kính 5 năm sau khi hệ thống quy định mới có hiệu lực, nếu hợp lý, bởi một đề xuất pháp lý.

Với các quy định mới áp dụng cho các sản phẩm hữu cơ, liệu có bao gồm cả các sản phẩm chế biến?

Hệ thống quy định hữu cơ mới sẽ áp dụng cho các sản phẩm nông sản sống và chưa chế biến, bao gồm giống và các vật tư tái canh cây trồng, và các sản phẩm nông sản chế biến được sử dụng làm thực phẩm và TACN. Các sản phẩm chế biến có thể được dán nhãn hữu cơ chỉ khi ít nhất 95% thành phần nguyên liệu là hữu cơ.