Khi thương mại hàng hóa nông sản toàn cầu đang có những biến động lớn, một trong những tổ chức được kỳ vọng lớn sẽ đóng vai trò dẫn dắt thị trường – COFCO của Trung Quốc – có thể sẽ phải đứng ngoài cuộc đua.

Các nguồn tin cho rằng với chiến lược mở rộng của COFCO, tập đoàn nhà nước khổng lồ này đang chật vật giải quyết các vấn đề phát sinh sau khi thâu tóm các doanh nghiệp mà tập đoàn này tung tiền mua 3 năm trước – những thương vụ đưa tập đoàn này trở thành một nhà giao dịch nông sản toàn cầu quan trọng nhưng hiện lại trở thành rào cản khả năng cạnh tranh của tập đoàn này. Hiện tại, nhiều cánh khác nhau trong kinh doanh nông nghiệp của COFCO đang cố gắng cạnh tranh lẫn nhau để giành giật các thương vụ giao dịch hàng hóa. Vấn đề nghiêm trọng nhất là gần đây, một số lãnh đạo cấp cao đã rời vị trí tại các tổ chức giao dịch, trong khi gánh nặng nợ lớn đang đặt ra một thách thức khác trong các hoạt động M&A tiếp theo. “Hiện tại, ưu tiên hàng đầu của COFCO là tái tổ chức và “nuốt trôi” các thương vụ thâu tóm trước đây”, theo phát biểu của một lãnh đạo không cho phép lộ danh tính của COFCO với Reuters. “Các dự định M&A hung hăng hoặc tăng tài sản sẽ bị ngưng ưu tiên trong ít nhất một vài năm”. Người phát ngôn và bộ phận giao dịch quốc tế mới thành lập của COFCO vẫn chưa phản ứng trước các yêu cầu bình luận về tình hình này.

Là một trong 100 tập đoàn khổng lồ do chính phủ trung ương Trung Quốc kiểm soát, tập đoàn COFCO có các hoạt động liên quan đến nhiều lĩnh vực: khách sạn, bất động sản, và một số thương hiệu thực phẩm và đồ uống hàng đầu Trung Quốc, bao gồm rượu vang Great Wall. COFCO giao dịch hơn 78 triệu tấn ngũ cốc hàng năm, theo tin chính thức, và năm 2014, đã mua lại nhà giao dịch ngũ cốc Hà Lan Nidera và công ty kinh doanh nông nghiệp niêm yết trên sàn Singapore với giá hơn 3 tỷ USD. Các thương vụ như vậy đã đưa tài sản của COFCO vào nhóm một số nước đứng đầu về sản xuất ngũ cốc, dầu thực vật, cà phê và đường; đồng thời, cho phép COFCO thách thức nhóm tứ đại gia giao dịch hàng hóa nông sản “ABCD” – bao gồm Archer Daniels Midland (ADM), Bunge, Cargill và Louis Dreyfus – đã thống trị kinh doanh nông sản toàn cầu trong một thời gian dài. Các công ty này đã từng có lợi nhuận rất cao nhưng với tình hình tồn kho cao kỷ lục nhiều loại nông sản hang hóa như ngô, đậu tương và lúa mỳ trong vài năm gần đây, lợi nhuận biên và cơ hội giao dịch của các công ty này đều đang bị suy yếu.

Dấu hiệu đầu tiên của sự thay đổi của ngành này nổi lên vào tháng 5 vừa qua, khi tập đoàn hàng hóa và khai khoáng Thụy Sĩ Glencore Plc đã đánh tiếng không chính thức với Bunge về “một sự kết hợp kinh doanh có thể đi đến thống nhất”. Trong khi Bunge tuyên bố vẫn chưa bước chân vào các cuộc thảo luận như vậy, một số hoạt động sát nhập ngành có thể không thể tránh khỏi và một số nhà phân tích cho rằng động thái của Glencore có thể lôi kéo COFCO vào cuộc đua M&A. “Trong năm 2016, tôi từng cho rằng COFCO sẽ theo đuổi để thau tóm Bunge và động thái vừa qua của Glencore có thể sẽ thôi thúc COFCO thực sự bước vào cuộc đua”, theo nhận định của Jay O’Neil, nhà kinh tế học nông nghiệp tại đại học Kansas. Các nhà quan sát khác cũng cùng nhận định về vấn đề này nhưng hạ thấp hơn khả năng tham gia của COFCO trong thời điểm này. “Công ty hiện đang thiệt hại rất nhiều do quá trình thâu tóm kéo dài trước đây”, một nguồn nhận định, “Sẽ mất thêm một thời gian nữa để khôi phục các thiệt hại trong vài năm qua”. Do COFCO là một tập đoàn sở hữu nhà nước nên bất cứ hoạt động thâu tóm nào cũng sẽ cần sự phê duyệt từ phía chính phủ Trung Quốc, và đây cũng là một quá trình kéo dài.

Ngày 24/4 vừa qua, COFCO cho ra mắt COFCO International, tổ chức gộp Nidera và nhánh giao dịch ngũ cốc tại Thụy Sĩ COFCO Agri dưới sự điều hành của CEO mới Johnny Chi. Theo thông báo trên website chính thức, công ty đặt mục tiêu mở rộng kinh doanh trên phạm vi toàn cầu và tăng cường năng lực thu mua hàng hóa tại nguồn, logistics và giao dịch trên toàn thế giới”, được trợ lực bởi vị trí đặc biệt của COFCO tại Trung Quốc. Công ty đã tăng quy mô nhân lực tại Geneva, đại bản doanh của COFCO International và là trung tâm kinh doanh ngũ cốc và các loại hạt có dầu của tập đoàn. Văn phòng Rotterdam đóng một vai trò cốt lõi độc lập trong các hoạt động giao dịch. Kể từ đầu năm 2017 đến nay, COFCO đã cố gắng thay thế 2 lãnh đạo hàng đầu tại COFCO Agri do bất đồng với định hướng phát triển của tập đoàn. Các văn bản gần đây của tập đoàn cho thấy sự ra đi trong vài tuần gần day của các lãnh đạo cấp cao, bao gồm trưởng giao dịch Wolfgang Stiehler, người gia nhập Nidera chỉ mới từ tháng 1/2017.

Các nguồ tin cũng cho biết Nidera và COFCO Agri gần đây cố gắng cạnh tranh với nhau trên cùng các cuộc đua một số hợp đồng giao dịch ngũ cốc. Mặc dù sự giẫm chân lên nhau này đã có thể được ngăn chặn từ sớm, hiện vẫn chưa rõ sự cạnh tranh này có chấm dứt hay không. Thậm chí các nguồn tin còn khẳng định COFCO Agri vẫn tiếp tục mua ngũ cốc từ các đối thủ lớn hơn như ADM, mặc dù COFCO International đang hoạt độngt rong lĩnh vực này.

Một rào cản lớn khác ngăn bước COFCO đến với các hoạt động thâu tóm mới là tình trạng thanh khoản và nợ. Hiện nợ của tập đoàn lên đến 7,6 tỷ USD, tiền mặt và thanh khoản tương đương tiền mặt của tập đoàn mẹ COFCO giảm từ 4,13 tỷ NDT năm 2015 xuống còn1,28 tỷ NDT năm 2016. Kể từ giai đoạn đầu đầu tư vào Nidera, COFCO đã báo cáo một số vấn đề tài chính nghiêm trọng, bao gồm khoản nợ tài chính 150 triệu USD từ các hoạt động kinh doanh tại Nam Mỹ và 200 triệu USD thiệt hại do giao dịch không được ủy quyền đối với nhiên liệu sinh học tại khu vực này.

Tuy vậy, COFCO cũng đang đạt được một số kết quả khả quan tại Nam Mỹ: nhờ có sự kết hợp của Nidera và Noble Agri, COFCO đã trở thành nhà xuất khẩu ngũ cốc lớn thứ hai từ Argentina, sau Cargill. Tại Brazil, dữ liệu cũng cho thấy COFCO đã vươn lên trở thành nhà xuất khẩu ngũ cốc lớn thứ 4 trong năm 2016, vượt qua Louis Dreyfus. COFCO cũng đang vươn lên vị trí nổi bật trên thị trường đường. Tháng 5/2017, COFCO đã bán một lượng lớn đường – chủ yếu có nguồn gốc từ Brazil – theo hợp đồng đường thô tương lai giao tháng 5 trên thị trường ICE. COFCO được cho là đang đứng vị trí thứ 6 trong bảng xếp hạng các nhà giao dịch đường tại Brazil.