Với nhu cầu tiêu dùng ổn định, thị trường cá ngừ toàn cầu đang trải qua một sự chuyển dịch đáng kể. Các yêu cầu ngày càng khắt khe về tính bền vững, truy xuất nguồn gốc và chất lượng đang buộc các quốc gia xuất khẩu và nhập khẩu phải nhanh chóng thích ứng, ưu tiên những quốc gia áp dụng tiêu chuẩn cao hơn là giá thấp. Năm 2025 đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng đối với thị trường cá ngừ toàn cầu. Trong khi nhu cầu tiêu dùng vẫn ổn định, sự kết hợp giữa chi phí cá nguyên liệu tăng cao và các yêu cầu quốc tế ngày càng khắt khe về tính bền vững, nguồn gốc và chất lượng sản phẩm đang định hình lại bối cảnh ngành. Theo bà Nguyễn Hà, Chuyên gia Thị trường Cá ngừ tại Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), các quốc gia xuất khẩu và nhập khẩu hiện buộc phải điều chỉnh chiến lược để thích ứng với những thay đổi nhanh chóng trong chuỗi cung ứng thủy sản toàn cầu.

Tăng trưởng ổn định với cơ cấu thị trường đang phát triển

Thị trường nhập khẩu cá ngừ toàn cầu dự kiến sẽ đạt khoảng 1,75–1,8 triệu tấn vào năm 2025, trị giá hơn 9 tỷ USD. Mức tăng khiêm tốn này từ năm 2024 diễn ra trong bối cảnh giá cá ngừ nguyên liệu vẫn duy trì ở mức cao và mức tiêu thụ ổn định tại các thị trường truyền thống như Mỹ, EU và Nhật Bản. Các nước nhập khẩu cá ngừ chế biến hàng đầu vẫn là Mỹ, Tây Ban Nha, Ý, Pháp, Anh và Nhật Bản, chiếm tổng cộng hơn 55% tổng kim ngạch nhập khẩu toàn cầu. Trong khi đó, các thị trường mới nổi ở Trung Đông (như Ai Cập, Lebanon), Đông Âu (như Litva, Romania) và Bắc Phi (như Libya) đang có dấu hiệu cải thiện, chủ yếu nhờ nhu cầu về thực phẩm tiện lợi và giá cả phải chăng. Những thay đổi trong chính sách thương mại của Mỹ và những biến động địa chính trị ở Trung Đông vào năm 2025 cũng được dự báo sẽ ảnh hưởng đến xu hướng xuất khẩu sang các thị trường đang phát triển này.

Sản phẩm giá trị gia tăng dẫn dắt tăng trưởng

Một xu hướng chủ chốt trên thị trường cá ngừ năm 2025 là sự chuyển dịch rõ rệt từ cá ngừ đóng hộp truyền thống sang các sản phẩm giá trị gia tăng. Điều này bao gồm các mặt hàng như thăn cá ngừ đông lạnh, thăn đóng gói chân không, các miếng cắt đạt chuẩn sashimi và các lựa chọn chế biến sẵn tiện lợi. Các chuỗi siêu thị và nhà bán lẻ lớn ở Châu Âu, Mỹ và Nhật Bản đang ngày càng ưu tiên các danh mục sản phẩm này, do thị hiếu người tiêu dùng đang thay đổi và nhận thức về sức khỏe ngày càng cao. Nhiều nhà nhập khẩu cũng đang chuyển đổi từ nhập khẩu nguyên liệu thô sang đặt hàng chế biến sâu trực tiếp từ các quốc gia như Thái Lan, Việt Nam, Philippines và Indonesia. Chiến lược này không chỉ tiết kiệm thời gian chế biến mà còn đảm bảo kiểm soát chất lượng tốt hơn.

Chuyển dịch nguồn cung: Châu Á dẫn đầu, cạnh tranh gia tăng

Châu Á tiếp tục đóng vai trò trung tâm trong nguồn cung cá ngừ, với Thái Lan, Philippines, Việt Nam và Indonesia nổi bật là những nhà xuất khẩu chính cung cấp đa dạng các sản phẩm, từ cá ngừ và thăn đông lạnh nguyên con đến các sản phẩm đóng hộp và chế biến. Đáng chú ý, các nhà cung cấp châu Á đang chịu áp lực đáng kể trong việc nâng cao tiêu chuẩn sản phẩm của mình để đáp ứng các quy định nghiêm ngặt về khả năng truy xuất nguồn gốc, chứng nhận bền vững (MSC, Dolphin Safe, v.v.) và an toàn thực phẩm do EU và Mỹ áp đặt. Áp lực này còn gia tăng do sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các quốc gia Nam Mỹ và Tây Phi, chẳng hạn như Ecuador, Ghana và Bờ Biển Ngà, những quốc gia được hưởng lợi từ các ưu đãi thuế khi xuất khẩu sang EU.

Những thách thức bền vững: Thuế quan, Biến đổi Khí hậu và Khai thác IUU

Thị trường năm 2025 cũng phải đối mặt với nhiều yếu tố rủi ro. Những thay đổi trong chính sách thương mại của Mỹ, cụ thể là việc tăng thuế nhập khẩu đối với một số nhóm sản phẩm cá ngừ, đã làm tăng chi phí cho nhiều nhà nhập khẩu. Đồng thời, biến đổi khí hậu, sự thay đổi dòng hải lưu và mô hình di cư bất thường của cá đang tác động tiêu cực đến sản lượng của các ngư trường truyền thống ở các khu vực như Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.

Hơn nữa, đánh bắt cá bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) vẫn là một điểm nóng toàn cầu. EU, Mỹ và Nhật Bản đang mở rộng danh sách giám sát IUU, gây áp lực đáng kể lên các nước xuất khẩu trong việc tăng cường kiểm soát nghề cá và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế nếu họ muốn duy trì thị phần.

Minh bạch trong chuỗi cung ứng trở thành tiêu chuẩn

Người tiêu dùng hiện đại, đặc biệt là ở Châu Âu và Bắc Mỹ, ngày càng đòi hỏi tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm cao hơn. Điều cấp thiết này đang buộc các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu cá ngừ phải đầu tư mạnh vào các công nghệ như mã QR, blockchain hoặc hệ thống theo dõi thời gian thực, cung cấp khả năng hiển thị từ tàu cá đến nhà máy và kệ siêu thị. Ngoài ra, các công ty lớn đang ưu tiên hợp tác với các đội tàu được chứng nhận không sử dụng thiết bị gom cá (FAD) hoặc các đội tàu khai thác thủ công, nhằm giành lợi thế cạnh tranh trong thị trường bền vững đang phát triển.

Mặc dù năm 2025 không được dự báo là một năm bùng nổ nhập khẩu cá ngừ toàn cầu, nhưng được dự đoán sẽ là một năm then chốt cho những thay đổi đáng kể về cấu trúc thị trường. Trọng tâm sẽ chuyển sang nâng cấp sản phẩm, minh bạch chuỗi cung ứng và cạnh tranh dựa trên chất lượng thay vì chỉ dựa vào giá thấp. Các quốc gia và doanh nghiệp đáp ứng thành công các yêu cầu nghiêm ngặt về tính bền vững, truy xuất nguồn gốc và đa dạng hóa sản phẩm sẽ sẵn sàng trở thành người chiến thắng trong cuộc chơi toàn cầu mới này. Với thị trường trị giá hàng tỷ đô la, cá ngừ vẫn là một mặt hàng chiến lược có tiềm năng to lớn - nhưng chỉ dành cho những ai sẵn sàng đón nhận thay đổi và đi trước đón đầu.

Theo FIS