Người Trung Quốc rất thích thịt lợn và tiêu thụ khoảng 57 triệu tấn thịt lợn vào năm 2024 — hơn 50% tổng lượng thịt lợn toàn cầu — và khu thịt lợn tại Xinfadi, chợ bán buôn lớn nhất Bắc Kinh, lớn đến mức chiếm hẳn cả tòa nhà. Không khí trong khu vực này nồng nặc mùi thịt thơm và tiếng va chạm của những chiếc máy chặt thịt bằng kim loại nặng đang chặt xương sườn và cắt mỡ. Thịt lợn đã ăn sâu vào văn hóa, ẩm thực và ngôn ngữ Trung Quốc đến nỗi chữ Hán chỉ nhà hoặc gia đình là con lợn dưới mái nhà, và từ chỉ thịt — rou — thường được hiểu là thịt lợn. Việc đảm bảo nguồn cung cấp thịt quan trọng về mặt chính trị đến mức Đảng Cộng sản Trung Quốc thậm chí còn quản lý một "kho dự trữ thịt lợn chiến lược" để đưa đất nước vượt qua thời kỳ khó khăn.

Vì vậy, thoạt nhìn, có vẻ đáng ngạc nhiên khi Bắc Kinh áp thuế 10% đối với thịt lợn Mỹ trong đợt hành động cuối cùng nhằm trả đũa thuế của Tổng thống Donald Trump đối với mọi thứ Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ, động thái mà các nhà kinh tế cho rằng có thể làm tăng chi phí sinh hoạt hàng ngày tại Mỹ. Vì Trung Quốc không mua nhiều như bán cho Hoa Kỳ, nên Bắc Kinh đã phải tạo ra nhiều cách để gây sức ép với Trump mà không phải chịu chi phí lớn trong nước. Nhắm mục tiêu vào các sản phẩm nông trại của Hoa Kỳ là một phần quan trọng trong phản ứng của Bắc Kinh. Họ áp thuế từ 10-15% đối với 21 tỷ USD sản phẩm của Hoa Kỳ, bao gồm thịt lợn, thịt gà, đậu nành và các mặt hàng nông sản khác chủ yếu được sản xuất tại các vùng nông thôn của Mỹ đã bỏ phiếu cho Đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử gần đây nhất, bao gồm Iowa, Bắc Carolina và Missouri. Trung Quốc là nước nhập khẩu thịt lợn Mỹ lớn thứ ba vào năm ngoái, sau Mexico và Nhật Bản.

Nhưng bất chấp sự yêu thích thịt lợn của người Trung Quốc, thuế quan đối với thịt lợn Mỹ sẽ không gây ra nhiều tổn hại cho Trung Quốc. Đó là vì Bắc Kinh đã đạt được tiến bộ trong việc hạn chế sự phụ thuộc vào thịt lợn Mỹ và tạo ra sự mất cân bằng có lợi cho mình. Lượng thịt lợn trị giá 1,1 tỷ USD mà Trung Quốc mua từ Hoa Kỳ vào năm ngoái chỉ chiếm 7% lượng thịt nhập khẩu và 0,1% tổng nguồn cung. Những người bán thịt tại Xinfadi đã gạt bỏ khả năng thuế quan sẽ gây tổn hại đến hoạt động kinh doanh. "Chúng tôi chỉ bán thịt lợn sản xuất trong nước", Zhang Haifu nói khi cô đặt những chiếc giò heo mới cắt ra để trưng bày. "Căng thẳng thương mại không liên quan gì đến chúng tôi". Tại khu thịt lợn của Xinfadi, một bảng điện tử lớn treo ở lối vào, hiển thị giá của 1.795 con lợn hiện có - khoảng 1 USD/lb - bên cạnh một cột ghi chú vị trí trang trại. Nhu cầu toàn dụng một con lợn được thể hiện rõ rệt ở chợ này. Tai, lòng, chân giò và các loại nội tạng khác thường được coi là món ngon ở Trung Quốc, tạo ra một thị trường lớn cho hàng nhập khẩu từ các quốc gia không thích nội tạng như Mỹ. Khoảng 25% — hay 322.000 tấn vào năm ngoái — nội tạng lợn nhập khẩu vào Trung Quốc đến từ Mỹ. "Không có thị trường thay thế nào có thể tiếp cận được khối lượng này với mức giá mà người mua Trung Quốc phải trả", Liên đoàn Xuất khẩu Thịt Hoa Kỳ cho biết trong một bản cập nhật gần đây.

Chính quyền Trung Quốc đang đặt cược rằng nông dân ở các quốc gia như Brazil và Tây Ban Nha sẽ rất vui khi xuất khẩu thêm thịt lợn cho thị trường lớn nhất thế giới. Bắc Kinh đã nỗ lực kể từ cuộc chiến thương mại trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump để đảm bảo rằng việc nhập khẩu hàng hóa nông trại của Mỹ không phải là trọng tâm trong nguồn cung của mình, bao gồm cả việc thúc đẩy sản xuất thịt lợn trong nước, chiếm 97% thị trường Trung Quốc. Nỗ lực tự cung tự cấp này đã trở nên phức tạp hơn do dịch tả lợn bùng phát vào năm 2018, khiến lượng nhập khẩu của Mỹ đạt mức kỷ lục vào năm 2020. Kể từ đó, các trang trại nhỏ hơn từng nuôi hầu hết lợn của Trung Quốc, với sự khuyến khích của Bắc Kinh, đã nhường chỗ cho các công trình nhiều tầng khổng lồ, đôi khi được truyền thông Trung Quốc gọi là "khách sạn lợn".

Trung Quốc cũng đã bắt đầu nhập khẩu thịt lợn và thức ăn cho lợn từ nhiều quốc gia khác nhau trong những năm gần đây. Lô hàng lợn Nga đầu tiên đã đến vào năm 2024 và được các phương tiện truyền thông nhà nước ca ngợi rộng rãi như một dấu hiệu của mối quan hệ hữu nghị, mặc dù thịt lợn Nga chỉ chiếm một phần nhỏ trong lượng thịt lợn nhập khẩu của Trung Quốc. "Trong hai năm qua, nguồn cung trong nước tương đối ổn định và khả năng cạnh tranh về chi phí đã được cải thiện", Zhu Zengyong, một nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học Nông nghiệp Trung Quốc do nhà nước quản lý, cho biết. Zhu cho biết lượng hàng nhập khẩu từ Brazil, Tây Ban Nha và các nhà sản xuất khác sẽ đủ để đáp ứng nhu cầu ngay cả trong thời kỳ chiến tranh thương mại. "Về lâu dài, nếu Trump duy trì chính sách này, tôi không nghĩ thịt lợn Mỹ sẽ có khả năng cạnh tranh ở Trung Quốc", ông nói. Mặc dù thịt lợn có thể được bảo vệ tương đối tại thời điểm này, nhưng cuộc chiến thương mại rộng lớn hơn cuối cùng có thể đẩy giá thịt lợn Trung Quốc lên cao do chi phí thức ăn chăn nuôi cao hơn và tình hình bất ổn chung trên thị trường quốc tế, các chuyên gia cảnh báo.

Trung Quốc phụ thuộc nhiều hơn vào đậu nành Mỹ so với thịt lợn. Đậu nành Mỹ chiếm khoảng 35% tổng nguồn cung ở Trung Quốc và chủ yếu được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi và dầu ăn. Các công ty Trung Quốc đã tích trữ đậu nành và ký hợp đồng 6-9 tháng để khóa giá, truyền thông Trung Quốc đưa tin. Nhưng sẽ mất thời gian để cảm nhận được những tác động rộng hơn của cuộc chiến thương mại và người tiêu dùng thường khó có thể liên hệ trực tiếp với các mức thuế quan cụ thể. Jack Zhang, trợ lý giáo sư tại Đại học Kansas, người đã nghiên cứu về cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, cho biết thuế quan áp đặt chi phí quá lan tỏa đến mức người tiêu dùng thường không nhận ra rằng thuế chính là nguyên nhân cho việc giá cả tăng. “Những chi phí đó phải được trả, nhưng chúng rất nguy hiểm", Zhang nói. Bắc Kinh dường như đang hy vọng rằng hành động trả đũa của mình sẽ tạo ra áp lực chính trị lên Trump, tự coi đó là hành động quyết tâm bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và nhà cung cấp Trung Quốc, bao gồm cả việc cảnh cáo các giám đốc điều hành của Walmart sau các báo cáo rằng công ty đa quốc gia của Mỹ này đang gây sức ép buộc các nhà cung cấp phải cắt giảm giá và chia sẻ chi phí thuế quan của Trump. Mặc dù chi phí thực sự của thuế quan sẽ mất thời gian để cảm nhận được, nhưng cuộc chiến thương mại cuối cùng có thể đẩy giá thịt lợn Trung Quốc lên cao.

Nhưng trong nền kinh tế thiếu sức sống của Trung Quốc, một chút lạm phát không nhất thiết là điều tồi tệ, các nhà phân tích lưu ý. Giá thịt lợn đã ở mức thấp một cách dai dẳng trong những tháng gần đây, ngoại trừ trong kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, khi các gia đình tụ tập để tổ chức những bữa tiệc thịnh soạn với nhiều thịt. Giá tăng do thuế quan là "tin tốt cho các công ty chăn nuôi lợn trong nước của Trung Quốc", Even Pay, một chuyên gia về chính sách nông nghiệp của Trung Quốc tại Trivium China, một công ty tư vấn, cho biết, đồng thời lưu ý rằng việc áp dụng thuế quan đối với thịt lợn của Mỹ có thể sẽ hạn chế nguồn cung và đẩy giá lên cao, giúp nông dân trong nước có lãi.

Nhiều nhà sản xuất và xuất khẩu lo ngại rằng chiến tranh thương mại với Mỹ có thể tạo ra một lớp màn u ám rộng hơn, làm giảm thêm mức tiêu thụ trên toàn nền kinh tế Trung Quốc. Tăng trưởng hiện đang phải vật lộn để đạt được mục tiêu hàng năm của chính phủ là khoảng 5%, với các hộ gia đình không muốn chi tiêu ngay cả trước khi Trump bắt đầu gia tăng áp lực bên ngoài. Bắc Kinh đã công bố "Kế hoạch hành động đặc biệt để thúc đẩy tiêu dùng" vào 17/3.

Gần đây, của hiếm mang tên "tủ lạnh lớn của Bắc Kinh" — một trung tâm hậu cần rộng lớn và kho mua hàng số lượng lớn giống Costco đã mở cửa vào năm 2024 ở phía đông nam Bắc Kinh. Nơi đây có mọi thứ mà một gia đình Trung Quốc có thể cần cho một bữa tiệc: những bao gia vị và ớt, dầu ăn trong những thùng lớn và cả một nhà kho chứa rượu và trà. Những người bán hàng phàn nàn rằng, dù có chiến tranh thương mại hay không, mọi người cũng không chi tiêu như trước đây. "Không ai thực sự đến đây", Cui Yawei, chủ một quầy hàng bán đồ ăn nhẹ chất đầy hạt điều rang, khoai tây chiên giòn và vảy táo gai, cho biết. "Khi điện thoại reo, những người khác hy vọng đó sẽ là người thân của họ; Tôi chỉ hy vọng đó là khách hàng", Cui viết trên tài khoản cửa hàng của cô trên ứng dụng mạng xã hội WeChat. "Đừng hỏi tôi có ở đó hay không. Tôi không bao giờ nghỉ ngơi. Tôi sẽ trả lời nhanh hơn cả người yêu của bạn".

Xuất khẩu thịt của Hoa Kỳ có nguy cơ bị Trung Quốc xóa bỏ đăng ký

Đăng ký xuất khẩu của hơn 1.000 nhà máy thịt của Mỹ được Trung Quốc cấp theo thỏa thuận thương mại "Giai đoạn 1" năm 2020 đã hết hạn vào 16/3, trang web hải quan của Trung Quốc cho biết, đe dọa đến hoạt động xuất khẩu của Mỹ sang thị trường thịt lợn lớn nhất thế giới trong bối cảnh căng thẳng thuế quan đang diễn ra.

Theo trang web của Tổng cục Hải quan Trung Quốc, tình trạng đăng ký của các nhà máy thịt lợn, thịt bò và gia cầm trên khắp Mỹ, bao gồm một số nhà máy do các nhà sản xuất lớn Tyson Foods, Smithfield Packaged Meats và Cargill Meat Solutions sở hữu, đã được thay đổi từ "có hiệu lực" thành "hết hạn". Reuters đưa tin cuối tuần qua rằng các đăng ký này có nguy cơ bị xóa bỏ. Việc hết hạn của khoảng hai phần ba tổng số cơ sở đã đăng ký có thể hạn chế khả năng tiếp cận thị trường Mỹ và dẫn đến thiệt hại khoảng 5 tỷ USD, làm tăng thêm những thách thức mà nông dân Hoa Kỳ phải đối mặt sau khi Bắc Kinh áp đặt thuế trả đũa đối với khoảng 21 tỷ USD hàng nông sản của Hoa Kỳ trong tháng này. Việc đăng ký cho khoảng 84 nhà máy tại Mỹ đã hết hạn vào tháng 2 và trong khi các lô hàng từ các nhà máy này vẫn tiếp tục thông quan, vẫn chưa rõ Trung Quốc sẽ cho phép nhập khẩu trong bao lâu. Bắc Kinh yêu cầu các nhà xuất khẩu thực phẩm phải đăng ký với hải quan để bán tại Trung Quốc.

Bộ Nông nghiệp Mỹ cho biết Trung Quốc đã không phản hồi các yêu cầu liên tục về việc gia hạn đăng ký nhà máy, có khả năng vi phạm thỏa thuận thương mại Giai đoạn 1. Theo thỏa thuận thương mại Giai đoạn 1, Trung Quốc có nghĩa vụ cập nhật danh sách nhà máy đã được phê duyệt trong vòng 20 ngày kể từ khi nhận được thông tin cập nhật từ USDA. Cục hải quan Trung Quốc đã không trả lời ngay lập tức các câu hỏi được gửi qua fax từ Reuters. Vào năm 2024, Mỹ là nhà cung cấp thịt lớn thứ ba của Trung Quốc tính theo khối lượng, sau Brazil và Argentina, chiếm 590.000 tấn hoặc 9% tổng lượng thịt nhập khẩu của Trung Quốc. Các lô hàng thịt của Mỹ sang Trung Quốc đạt 2,5 tỷ USD  vào năm ngoái, trở thành nước xuất khẩu lớn thứ hai tính theo giá trị. Việc mất quyền tiếp cận Trung Quốc sẽ là một đòn đặc biệt nặng nề đối với các nhà xuất khẩu các bộ phận như chân gà và nội tạng lợn, vốn ít được tiêu thụ trong nước.

Tuần trước, Giám đốc điều hành của Smithfield Foods, Shane Smith cho biết thuế quan đã khiến nhà chế biến thịt lợn lớn nhất của Hoa Kỳ khó bán tất cả các bộ phận của lợn hơn. Smithfield không xuất khẩu số lượng lớn thịt sang Trung Quốc, nhưng vận chuyển các sản phẩm nội tạng như dạ dày, tim và đầu lợn, Smith cho biết.

Theo MSN, Reuters