Gạo Việt Nam lập kỷ lục giá toàn cầu trong bối cảnh thị trường biến động

Gạo Việt Nam hiện đang có giá cao nhất toàn cầu, tạo sự khác biệt so với các đối thủ cạnh tranh chính như Thái Lan và Pakistan khi giá đã giảm. Sự gia tăng này được thúc đẩy bởi nhu cầu xuất khẩu mạnh mẽ cùng với hạn chế về nguồn cung toàn cầu.

Tổng cục Hải quan báo cáo rằng Việt Nam đã xuất khẩu hơn 751.000 tấn gạo chỉ riêng trong tháng 7, tạo ra doanh thu gần 452 triệu USD. Con số này thể hiện mức tăng đáng kể 46,3% về khối lượng và 39,7% về giá trị so với tháng trước. Trong 7 tháng đầu năm 2024, tổng lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam đạt gần 5,3 triệu tấn, trị giá khoảng 3,34 tỷ USD, tăng 8,3% về lượng và 27,7% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023. Giá gạo xuất khẩu trung bình hiện ở mức 632 USD/tấn, đánh dấu mức tăng 18,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Các phân tích thị trường gần đây nêu bật sự phục hồi đáng kể của giá gạo Việt Nam. Tính đến ngày 15/8, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) ghi nhận rằng gạo 5% tấm của Việt Nam được giao dịch ở mức 575USD/tấn, cao hơn giá của Thái Lan 14 USD/tấn và Pakistan 34 USD/tấn. Ngoài ra, gạo 25% tấm đang được bán ở mức 539 USD/tấn, vượt qua các đối thủ cạnh tranh với biên độ đáng kể. Việt Nam hiện dẫn đầu về giá gạo đắt nhất trong số các quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Trong nước, giá gạo đã phục hồi trong những tuần gần đây, giúp tăng đáng kể thu nhập của người nông dân.

VFA cho biết giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã đạt mức chưa từng có, với giá tăng vọt lên 959 USD/tấn tại các thị trường như Brunei, Mỹ, Hà Lan, Ukraine, Iraq và Thổ Nhĩ Kỳ. Dự kiến ​​sẽ thiếu hụt khoảng 7 triệu tấn trên toàn cầu trong năm 2024, vì một số quốc gia cắt giảm xuất khẩu và một số quốc gia khác tăng nhập khẩu để tăng dự trữ. Động thái này mang lại cơ hội đáng kể cho Việt Nam, một nước xuất khẩu gạo hàng đầu. Nhu cầu gạo vẫn mạnh mẽ ở các thị trường truyền thống như Philippines, Indonesia, Ghana, Malaysia và Singapore, và đang mở rộng sang các vùng lãnh thổ mới bao gồm Trung Đông, Châu Phi, Nam Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc. Một cuộc đấu thầu gần đây tại Indonesia, một nước nhập khẩu gạo lớn của Việt Nam, đã chứng kiến ​​các công ty trong nước giành được 7 trong số 12 giá thầu với mức giá ấn tượng là 563 USD/tấn, cao hơn nhiều so với giá xuất khẩu trung bình.

Các chuyên gia dự đoán rằng giá gạo Việt Nam sẽ duy trì ở mức cao, được thúc đẩy bởi động lực tích cực của thị trường xuất khẩu. Doanh thu xuất khẩu gạo của quốc gia này dự kiến ​​sẽ đạt 5 tỷ USD trong năm nay. Để ứng phó với những thách thức của thị trường và đảm bảo tương lai của ngành lúa gạo, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng với Bộ Công thương đang thành lập Hội đồng lúa gạo quốc gia. Sáng kiến ​​này nhằm mục đích đa dạng hóa các sản phẩm và thị trường lúa gạo, đảm bảo lợi nhuận ổn định và sinh lợi cho nông dân. Hội đồng lúa gạo quốc gia sắp tới sẽ giải quyết các vấn đề thương mại quan trọng, giải quyết các thách thức về thương hiệu và chống gạo giả Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Trung Quốc mua nhiều nông sản hơn, nhưng giảm nhập khẩu gạo, hạt tiêu

Trung Quốc là thị trường xuất khẩu hàng đầu đối với nông sản của Việt Nam, với giá trị nông sản xuất khẩu đạt 7,04 tỷ USD trong bảy tháng đầu năm 2024, tăng 11,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Trung Quốc tiếp tục là thị trường lớn thứ hai của Việt Nam, chỉ sau Hoa Kỳ. Quốc gia này đã tiêu thụ 20,5% xuất khẩu nông sản của Việt Nam trong bảy tháng đầu năm.

Xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc mang lại doanh thu 2,5 tỷ USD, tăng 25% so với cùng kỳ năm ngoái. Các sản phẩm khác như thủy sản, hạt điều, đồ gỗ và cà phê cũng tăng trưởng tốt. Tuy nhiên, xuất khẩu gạo và hạt tiêu sang Trung Quốc lại giảm. Tính đến cuối tháng 7, xuất khẩu hạt tiêu chỉ đạt 8.000 tấn, giảm mạnh 85% so với 7 tháng đầu năm 2023. Xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Trung Quốc đạt kim ngạch 413,5 triệu USD trong 7 tháng đầu năm ngoái, nhưng cùng kỳ năm nay chỉ đạt 130,8 triệu USD, giảm mạnh 68,4%.

Thống kê cho thấy, năm 2012, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, tiêu thụ 898 triệu USD giá trị sản phẩm, chiếm 27,5% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam. Giá trị xuất khẩu gạo sang Trung Quốc tương đối ổn định trong giai đoạn 2012-2016. Năm 2017, xuất khẩu gạo sang thị trường này tăng mạnh, đạt 1,03 tỷ USD, bằng 40% tổng giá trị xuất khẩu gạo của Việt Nam. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu sau đó lại giảm với kim ngạch xuất khẩu xuống còn 640 triệu USD vào năm 2018 và 240,3 triệu USD vào năm 2019. Do sụt giảm, Trung Quốc đã tụt từ vị trí số 1 xuống vị trí số 3 trong danh sách các thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam. Những năm tiếp theo, quốc gia này vẫn nằm trong top 5 thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam. Tuy nhiên, xuất khẩu sang Trung Quốc một lần nữa lại giảm mạnh trong năm nay. Điều này trái ngược với dự đoán Trung Quốc sẽ tăng nhập khẩu gạo vào năm 2024 sau khi diện tích trồng lúa của nước này giảm xuống dưới 30 triệu ha vào năm 2023 và sản lượng lúa giảm trong hai năm liên tiếp, trong khi nhu cầu được dự đoán sẽ tăng nhẹ 150 triệu tấn.

Đối với hạt tiêu, theo Hiệp hội Hồ tiêu và Gia vị Việt Nam (VPSA), Trung Quốc từng là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam, nhưng đã tụt xuống vị trí thứ năm, sau Hoa Kỳ, Đức, Ấn Độ và UAE. Một số công ty xuất khẩu hạt tiêu của Việt Nam cho biết giá hạt tiêu trong nước tại Trung Quốc thấp hơn giá nhập khẩu. Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã chứng kiến ​​tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm hơn dự kiến ​​trong sáu tháng đầu năm, do đó nhu cầu đã giảm và tồn kho cao. VPSA dự đoán nhu cầu hạt tiêu từ Trung Quốc khó có thể cải thiện trong nửa cuối năm.

Về nhập khẩu gạo, các chuyên gia cho biết Trung Quốc giảm nhập khẩu do số lượng doanh nghiệp Việt Nam được cấp phép xuất khẩu gạo vào thị trường này còn hạn chế. Chỉ có 21/200 doanh nghiệp gạo Việt Nam được cấp phép xuất khẩu gạo vào Trung Quốc. Gạo Việt Nam hiện phải cạnh tranh với các đối thủ khác trên thị trường Trung Quốc. Các sản phẩm gạo trên thị trường có chất lượng tương đối cao do các nước xuất khẩu coi trọng bao bì, đặc biệt là Thái Lan. Ông Phạm Thái Bình, Chủ tịch Công ty Cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An, cho biết lượng gạo xuất nhập khẩu phụ thuộc vào nhu cầu thị trường. Đối với Trung An, đơn hàng từ Trung Quốc ít hơn so với các thị trường khác. Ông Bình cho biết những năm gần đây, Trung Quốc nâng cao yêu cầu về chất lượng hàng nhập khẩu, trong đó có gạo. Ở phân khúc thị trường cao cấp, Trung Quốc đặt ra yêu cầu khắt khe về chất lượng và bao bì.

Ở phân khúc giá rẻ và trung cấp, các nhà nhập khẩu Trung Quốc có xu hướng mua sản phẩm giá rẻ và gạo tấm để chế biến trong nước. Họ nhập khẩu gạo với số lượng lớn nhưng ưu tiên sản phẩm giá rẻ. Do đó, các doanh nghiệp Việt Nam khó cạnh tranh với các đối thủ đến từ các nước khác. Những tháng cuối năm 2023, giá xuất khẩu gạo 5% và 25% tấm của Việt Nam cao hơn gạo Thái Lan và Pakistan. Các công ty xuất khẩu của Việt Nam thường ký hợp đồng tương lai, ảnh hưởng đến việc đàm phán với đối tác Trung Quốc.

Theo VNS