Trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Trung Quốc vào cuối tháng 6, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính bày tỏ hy vọng hai nước có thể sớm ký kết các quy định kiểm dịch thực vật đối với sầu riêng đông lạnh và dừa tươi của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc.

Theo báo chí Việt Nam, ông Trương Việt Thắng, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Xuất nhập khẩu Toàn Thắng, tỉnh Đồng Nai, cho biết công ty ông sẵn sàng xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc. Ông giải thích rằng đầu tư vào một nhà máy xuất khẩu sầu riêng đông lạnh cần gấp 5 lần số vốn cần thiết cho một cơ sở bảo quản sầu riêng tươi. Do đó, dự kiến ​​sẽ có ít doanh nghiệp có thể tham gia xuất khẩu sầu riêng đông lạnh hơn, có khả năng khiến cạnh tranh ít gay gắt hơn so với xuất khẩu sầu riêng tươi. Hơn nữa, thị trường Trung Quốc đang phát triển nhiều sản phẩm sử dụng sầu riêng làm nguyên liệu, cho thấy nhu cầu thị trường rất lớn. Hơn nữa, sầu riêng đông lạnh có thể bảo quản tới 2 năm nên thị trường sầu riêng đông lạnh dự kiến ​​sẽ ổn định hơn thị trường sầu riêng tươi. Ông Trường cũng cho biết, khi đánh giá sầu riêng đông lạnh, các thương lái sầu riêng chú trọng nhiều hơn đến chất lượng cùi quả hơn là hình thức bên ngoài. Ông tin rằng giá sầu riêng Việt Nam đã đạt đỉnh và khó có thể tăng thêm, ngay cả sau khi sầu riêng đông lạnh tiếp cận thị trường Trung Quốc.

Kể từ khi sầu riêng tươi Việt Nam bắt đầu được xuất khẩu chính thức sang Trung Quốc thông qua các kênh chính ngạch, giá sầu riêng vẫn ở mức cao, cả lượng và giá trị xuất khẩu liên tục lập kỷ lục mới. Tuy nhiên, bất chấp lợi nhuận cao, sự cạnh tranh khốc liệt và các vấn đề về chất lượng thường xuyên xảy ra đã khiến các nhà xuất khẩu sầu riêng Việt Nam gặp nhiều rủi ro. Về mặt trồng trọt, việc mở rộng nhanh chóng diện tích trồng cũng gây ra những rủi ro liên quan đến kiểm soát chất lượng và khả năng cung vượt cầu. Theo dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam, xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam đạt giá trị xấp xỉ 1 tỷ USD trong nửa đầu năm 2024, đứng đầu trong số các mặt hàng rau quả xuất khẩu. Đồng thời, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng phàn nàn về sự cạnh tranh gay gắt từ thu mua đến xuất khẩu.

Ông Trường chỉ ra rằng giá trị xuất khẩu cao chưa nhất thiết mang lại lợi nhuận đáng kể cho các công ty xuất khẩu sầu riêng. Kể từ đầu năm 2024, giá sầu riêng vẫn tăng cao, mang lại lợi ích to lớn cho người trồng, tuy nhiên, hơn 70% công ty xuất khẩu được báo cáo thua lỗ. Ông Trường cũng thẳng thắn thừa nhận rằng Việt Nam thiếu các biện pháp đủ mạnh để giải quyết các vi phạm liên quan đến việc lạm dụng mã vùng trồng và còn dư địa để cải thiện quy trình sản xuất và xuất khẩu ở nhiều khu vực khác nhau.

Các công ty xuất khẩu không chỉ phải đối mặt với thách thức kép về giá cả và chất lượng mà còn phải đối mặt với những biến động giá đáng kể do cạnh tranh giữa các công ty khi thu mua sầu riêng. Các công ty không thể thực hiện hợp đồng phải tăng giá thu mua theo điều kiện thị trường, dẫn đến thua lỗ. Nhiều công ty buộc phải hạ thấp chất lượng thu mua để đáp ứng khối lượng xuất khẩu quy định trong hợp đồng. Cùng với nhau, những yếu tố này đã khiến sầu riêng Việt Nam thường bị cho là kém hơn cả về chất lượng và giá trị so với sầu riêng Thái Lan.

Tính đến cuối năm 2023, diện tích trồng sầu riêng của Việt Nam đạt xấp xỉ 151.000 ha, gấp đôi diện tích quy hoạch của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Báo cáo mới nhất từ ​​tháng 6/2024 chỉ ra rằng diện tích canh tác đã tăng thêm lên khoảng 154.000 ha. Trong khi đó, sản lượng sầu riêng của Việt Nam trong nửa đầu năm 2024 đạt khoảng 488.000 tấn, tăng hơn 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong những tháng tới, Tây Nguyên, vùng trồng sầu riêng lớn nhất Việt Nam, sẽ bước vào mùa sản xuất cao điểm, trong khi sầu riêng Thái Lan sẽ vào vụ trái vụ. Với việc nguồn cung sầu riêng Thái Lan giảm, giá sầu riêng Việt Nam có thể còn tăng cao hơn nữa.

Mặc dù diện tích trồng sầu riêng của Việt Nam tăng nhanh nhưng quản lý chất lượng vẫn chưa theo kịp. Điều này đã dẫn đến hàng loạt vấn đề xuất khẩu như sầu riêng không đạt tiêu chuẩn kiểm dịch thực vật, dư lượng hóa chất quá mức, chất lượng quả kém do thu hoạch sớm, lạm dụng mã vùng trồng và cạnh tranh thị trường không lành mạnh. Để tạo dựng thương hiệu mạnh cho sầu riêng Việt Nam, ngành phải nỗ lực giải quyết những vấn đề này.

Theo Produce Report