Theo các nguồn tin của Undercurrent News, thị trường “rất chậm” và ổn định cho cá tra Việt Nam được coi là một bước tiến từ năm 2023 khó khăn và bắt đầu từ năm 2024. Ông Jean-Charles Diener, giám đốc công ty tư vấn và kiểm tra lô hàng Việt Nam OFCO Group, nói với Undercurrent: “Thị trường đang rất chậm và Trung Quốc đang đẩy giá xuống, nhưng chỉ rất chậm”. “Không giống như cách đây vài tháng, trước Tết Nguyên đán[ngày 10/2], khi giá đang đi xuống; bây giờ thì quen rồi, các bên đều chấp nhận tình hình, chậm mà ổn định.”

Ông cho biết thị trường đã chuyển từ trạng thái dư thừa sang trạng thái cân bằng tốt. “Trước đây, chúng tôi tồn kho quá nhiều và thị trường sụp đổ. Bây giờ thị trường đang rất chậm - cung và cầu không mạnh lắm nên khớp nhau. Nông dân giảm thả ao nuôi nhưng nhu cầu thấp nên thị trường không thiếu hàng”. “Tất nhiên, nếu Trung Quốc bắt đầu mua sắm điên cuồng, chúng tôi sẽ thiếu sản phẩm, nhưng tôi không thấy điều đó sẽ xảy ra. Tôi nghĩ thị trường chậm lại không phải là điều tiêu cực - giờ đây nông dân không còn sợ hãi nữa và các nhà máy cũng không còn sợ hãi nữa. Nhưng không có nhu cầu mạnh mẽ ở bất kỳ thị trường nào.” Ông cho biết “giá thị trường rõ ràng” đang giúp người mua thoải mái hơn khi mua hàng so với vài tháng trước, đồng thời cho biết thêm rằng giá đó là khoảng 2,10 USD/kg đối với “phi lê thông thường” 100% trọng lượng tịnh được vận chuyển ra khỏi Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam. “Giá đang rẻ - người mua cảm thấy giá không thể giảm quá nhiều vì không có đủ nguồn cung để giá giảm xuống. Nhưng họ cũng không nghĩ giá sẽ tăng điên cuồng nên khá ổn định”.

Bà Lê Thùy Trang, giám đốc bán hàng của công ty thương mại Siam Canadian văn phòng Việt Nam, xác nhận thị trường đã “yên ổn” trong một thời gian, đưa ra mức giá 2,70 USD/kg cho phi lê 100% trọng lượng tịnh đáp ứng yêu cầu nhập khẩu của EU. Theo các nguồn tin, mức giá này sẽ neo trong một thời gian, với nhu cầu của EU chưa bao giờ thực sự phục hồi sau đợt tăng giá trong đại dịch COVID-19.

Bà cho biết giá nguyên liệu ổn định kể từ tuần 14 ở mức khoảng 28.500-29.000 đồng/kg do thị trường trầm lắng, mặc dù “giá của cỡ cá nhỏ nhất, 4 ounce [phi lê], cao hơn các cỡ khác do nông dân không muốn bán mà muốn kéo dài thêm thời gian nuôi để kiếm được giá tốt hơn”. Điều đó không được thể hiện rõ trong mức giá tại trang trại do một công ty tư vấn có trụ sở tại Hồ Chí Minh cung cấp cho Undercurrent, như được hiển thị bên dưới, mặc dù nó cho thấy kích cỡ nhỏ hơn ngang bằng với cá lớn hơn cho đến gần đây.

“Thời điểm hiện nay, nắng nóng, hạn hán, xâm nhập mặn do El Nino diễn ra nghiêm trọng, người nuôi lo cá chết, không muốn bắt đầu vụ nuôi”, bà Trang nói thêm. “Thời tiết này sẽ gây ra tình trạng thiếu nguyên liệu trong tháng 8 và tháng 9, là thời điểm chính cho các chuyến hàng cuối năm và thường đẩy giá lên cao”. Như đã đề cập ở trên, ông Diener chỉ lo lắng về tình trạng thiếu nguyên liệu thực sự nếu nhu cầu đột ngột tăng lên - chuyên gia tư vấn của Undercurrent và bà Nguyễn Ngô Vi Tâm, Giám đốc điều hành của công ty xuất khẩu cá tra lớn nhất Việt Nam, Tập đoàn Vĩnh Hoàn, cũng đồng tình như vậy. “Đầu năm nay, giá nguyên liệu tăng cao, sau đó thị trường diễn biến chậm và ổn định”, bà Tâm lưu ý. “Giá nguyên liệu trên thị trường sau đó có điều chỉnh nhưng không giảm mạnh. Giá ổn định, tăng giảm nhẹ chỉ một chút trong 4-6 tuần qua và ở mức khá lành mạnh và bình thường đối với nông dân.” Bà cho biết diễn biến này là do nguồn cung nguyên liệu thô ổn định, không quá cao và một số thị trường xuất khẩu cải thiện, đặc biệt là Mỹ và Trung Quốc. “Nguồn cung nguyên liệu chưa nhiều và được kiểm soát khá cả về lượng và giá; chúng tôi dự đoán rằng điều này có thể gây ra tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng hơn nếu thị trường phi lê ngày càng mạnh hơn trong những tháng tới”, bà nói và cho biết thêm rằng Vĩnh Hoàn kỳ vọng sẽ tiếp tục chứng kiến ​​sự phục hồi từ các thị trường xuất khẩu trọng điểm trong ba tháng tới. Nguồn tin tư vấn đồng thuận rằng nguồn cung nguyên liệu thô có thể thiếu hụt một chút vào tháng 9, nhưng cũng cho rằng đó là hiện tượng khá bình thường vào thời điểm này trong năm. Ông cho biết: “Vào tháng 2 và tháng 3, giá cá giống thường tăng cao nên nông dân thường trì hoãn thả giống trong quý đầu năm”. “Một vài tháng sau, điều đó có xu hướng trở lại bình thường và có thể thị trường lại rơi vào tình trạng dư cung vì họ bắt đầu thả giống trở lại khi giá cá giống giảm.”

Nguồn tin này cũng như bà Trang, ghi nhận điều kiện thời tiết năm 2024 tệ hơn bình thường: “Thời tiết rất lạ trong vài tháng và chỉ trong vài ngày gần đây trời mới bắt đầu mưa. “Diễn biến này đã đẩy mùa vụ lùi lại một chút, trời nóng khủng khiếp nên thiếu nước. Kết hợp điều đó với giá cá tra [tại trang trại], và không ai thực sự thả nuôi. Tôi nghĩ đó là nguồn gốc của những đồn đoán về sự thiếu hụt, nhưng nó không quá bất thường.”

Nhu cầu vẫn tăng?

Ông và bà Tâm của Vĩnh Hoàn đều cho biết họ kỳ vọng thị trường xuất khẩu sẽ tiếp tục khởi sắc khi tiến tới nửa cuối năm 2024, do thiếu nguồn cung cá từ tới các thị trường Mỹ và châu Âu (hoặc với mức thuế cao hơn) và kết quả là giá cá tuyết và cá tuyết chấm đen cao. Theo báo cáo của Undercurrent, dữ liệu hải quan Việt Nam cho thấy xuất khẩu tháng 4/2024 có dấu hiệu phục hồi nhẹ, với khối lượng xuất khẩu 77.325 tấn, tăng 21% so với tháng trước và 37% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá cá tra sang Trung Quốc đang giảm ở mức thấp nhất trong khoảng ba năm, nhưng đối với thị trường Mỹ, giá đã tăng nhẹ kể từ tháng 12 năm 2023.

Ông nói thêm, dữ liệu ban đầu vào tháng 5/2024 cho thấy nhu cầu tiếp tục cải thiện một chút; “Nhu cầu không tăng ồ ạt, nhưng chắc chắn không giảm.” Hiệp hội Sản xuất và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) hoan nghênh thông tin Mỹ bắt đầu đàm phán về việc công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường và tin rằng đây có thể là một lợi thế lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là trong việc rà soát hành chính về thuế chống bán phá giá đối với tôm, cá tra và điều tra chống trợ cấp. Ngoài ra, các rào cản, quy định khác cũng có thể được xem xét một cách thoải mái và thuận lợi hơn. Trong khi doanh số bán cá tra của Việt Nam sang EU giảm 7% so với cùng kỳ ở mức khoảng 70 triệu USD trong 5 tháng đầu năm 2024, VASEP tin rằng các công ty Việt Nam có thể tận dụng Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam để tận dụng những khó khăn kinh tế đang tiếp diễn ở đó.

VASEP dự báo xuất khẩu cá tra có thể tăng 10% trong quý 3 nhờ chi phí nhiên liệu và hậu cần hạ nhiệt, mặc dù điều đó có thể xảy ra trước khi giá cước vận chuyển tăng trở lại vào cuối tháng 5. Vào ngày 26/5, tờ Financial Times đưa tin rằng chi phí vận chuyển quốc tế đã tăng vọt khi các doanh nghiệp chuẩn bị vận chuyển hàng hóa cho mùa lễ hội sớm hơn nhiều so với thường lệ, “là một dấu hiệu cho thấy những ảnh hưởng sâu rộng của sự gián đoạn do các cuộc tấn công ở Biển Đỏ”.

Chi phí trung bình để vận chuyển một container 40 feet giữa Viễn Đông và Bắc Âu trong thời gian ngắn, con số nhạy cảm nhất với giá thị trường, đạt 4.343 USD vào cuối tháng 5, cao hơn gần ba lần so với cùng kỳ năm 2023. Melissa Woodhouse, phó chủ tịch công ty nhập khẩu Western Edge Seafood của Mỹ, nói với Undercurrent rằng “mặc dù việc vận chuyển gần đây trở nên nhanh chóng hơn, nhưng chi phí vận chuyển tăng ổn định có thể sẽ đẩy giá lên cao hơn nữa từ quý 3/2024 đến đầu quý 1/2025”. Bà cho biết Mỹ nhận thấy nguồn cung nguyên liệu cho philê 3-5oz và 5-7oz trở nên hạn chế, dẫn đến “giá tăng 7-8% trong tháng qua”. Bà nói thêm: “Có vẻ như nguồn cung nguyên liệu thô cho quy mô nhỏ hơn sẽ tăng trở lại vào Quý 4”.

Theo Undercurrent News