Việt Nam có quy mô chăn nuôi gia cầm lớn nhất thế giới nhưng nông dân chăn nuôi đang hứng chịu thua lỗ và họ buộc phải bán đàn gia cầm dưới chi phí sản xuất.

Ông Tống Xuân Chinh, cục phó Cục Chăn nuôi thuộc Bộ NNPTNT, nhấn mạnh rằng Việt Nam cũng là nước sản xuất thủy cầm lớn thứ hai thế giới. Trong giai đoạn 2018 – 2022, quy mô đàn gia cầm tăng nhanh từ 435 triệu đầu con lên 557,3 triệu đầu con, phần lớn đều sử dụng làm thực phẩm, chiếm 81% tổng quy mô đàn gia cầm cả nước. Tốc độ tăng trưởng sản lượng thịt gia cầm trong giai đoạn trên đạt 17,3%, trong khi chỉ riêng tốc độ tăng trưởng sản lượng thịt gà là 18,52%. Theo ông chinh, sản lượng trứng và thịt ở mức rất cao. Trong năm 2022, tổng sản lượng trứng là 18 tỷ quả.

Trong quý 1/2023, quy mô chăn nuôi gia cầm ước đạt 551,4 triệu con, tăng 2,4% so với cùng kỳ năm 2022; trong khi sản lượng thịt gia cầm đạt 563.2—tấn, tăng 4,2% và sản lượng trứng đạt 4,7 tỷ quả, tăng 4,5% trong cùng kỳ so sánh. Giá trung bình các sản phẩm thịt gia cầm ổn định từ đầu năm đến nay, ở mức 25.600 đồng/kg; trong khi giá trứng dao động ở mức 1.750 – 2.200 đồng/quả. Bất chấp sản xuất nội địa ở mức cao, Việt Nam vẫn phải chi một khoản lớn để nhập khẩu các sản phẩm chăm nuôi, bao gồm gà sống để giết mổ.

Một báo cáo cho thấy tổng giá trị các sản phẩm chăn nuôi trong năm 2022 đạt 3,32 tỷ USD. Bên cạnh các con giống nhập khẩu, Việt Nam cũng phải nhập khẩu gà sống để giết mổ, khoảng 6.603 tấn, tăng 100,8% so với năm 2021, và sản lượng thịt gia cầm giết mổ đạt 246.575 tấn, tăng 9,6% so với năm 2021. Trong quý 1/2023, nhập khẩu gà sống đạt 1.120 tấn, và tổng sản lượng giết mổ đạt 47.817 tấn. Trong khi đó, công suất sản xuất nội địa vẫn rất cao, dư thừa đáp ứng thị trường nội địa quy mô hơn 100 triệu dân và 17 triệu khách du lịch nước ngoài tới Việt Nam. Bộ NNPTNT nỗ lực thúc đẩy sản xuất các sản phẩm gia cầm. Tuy nhiên, trong khi giá trị xuất khẩu chăn nuôi giảm 7,1% (409 triệu USD) trong năm 2022, Việt Nam phải nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu tới 2,92 tỷ USD, tăng 1,3%.

Ông Nguyễn Thanh Sơn, chủ tịch Hiệp hội Gia cầm Việt Nam (VIPA), cho biết mặc dù nguồn cung nội địa dồi dào, nhập khẩu vẫn tăng, từ 225.000 tấn năm 2021 lên 246.000 tấn năm 2022 và 51.000 tấn trong quý 1/2023.
Chúng ta quá rộng rãi trong cho phép nhập khẩu các sản phẩm gia cầm vào Việt Nam. Thịt gà từ Thái Lan và Hàn Quốc đủ chung loại được nhập khẩu, từ da, cổ, cánh tới chân. Trong khi đó, thị trường nội địa không ổn định”, ông cho hay. “Vòng đời sống trung bình của một con gà khoảng 45 – 70 ngày nhưng nay nông dân phải giữ tới 100 ngày vì không thể tiêu thụ”, ông cho biết thêm.

Thiệt hại lớn

Ông Sơn chỉ ra rằng tỷ suất sinh lời của chăn nuôi gia cầm đang giảm mạnh. Từ năm 2022, nông dân phải bán gà sống ở mức lỗ 5.000 – 8.000 đồng/kg. Không chỉ các hộ chăn nuôi mà kể cả các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (FIEs) cũng gánh chịu thua lỗ. “Trong khi tổng cầu không đổi, tổng cung tăng mạnh với nguồn cung từ các nhà cung cấp nội địa và nguồn nhập khẩu”, ông cho rằng đây là tiếng chuông cảnh báo cho ngành chăn nuôi gia cầm.

Hiện các doanh nghiêp Việt Nam đang yếu thế so với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Các hộ chăn nuôi quy mô nhỏ đang dần bị đào thải khỏi cuộc chơi. Một báo cáo cho hay trong năm 2022, các công ty Việt Nam chỉ chiếm 10% thị phần thị trường gà lông trắng, trong khi FIEs chiếm tới 90%. Đối với gà lông màu màu, trong năm 2022 FIEs chiếm 55%; trong khi các công ty nội địa chiếm thị phần 45%. Con số này lần lượt là 40% và 60% trong năm 2021.

Ông Chinh cho biết nông dân đang gánh lỗ do giá TACN tăng mạnh, trong khi nhu cầu đối với thịt gia cầm giảm. Do đó, nông dân buộc phải bán sản phẩm thấp hơn chi phí sản xuất. Ông kết luận rằng chia sẻ lợi nhuận trong chuỗi sản xuất gia cầm không hợp lý. Lợi nhuận cao hơn đang rơi vào túi những nhà giết mổ và phân phối, trong khi nông dân nhận về lợi nhuận thấp, trong khi họ gánh chịu rủi ro lớn nhất. Do đó, ông kêu gọi chính phủ điều chỉnh một số chính sách bất hợp lý, cung cấp ưu đãi tín dụng, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các doanh nghiệp và đơn giản hóa quy trình thủ tục để nông dân dễ tiếp cận các gói hỗ trợ của chính phủ hơn.

Theo VNS